A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

abertúra abbeltúra

abesàda , nf: avesada Definitzione su fàere calecuna cosa coment'e abbitúdine, su èssere abbituaos a fàere ccn. cosa Sinònimos e contràrios abbitúdine, abesu, acomunamentu, imbitzu Frases de abesada in domo no si faedhaiat meda ◊ amus àpidu sempre s'abesada de criticare a isse ◊ a s'avesada, su mengianu si fait sa rugi innanti de sucai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu habitude Ingresu habit Ispagnolu costumbre Italianu abitùdine Tedescu Gewohnheit.

abesàre , vrb: avesai, avesare Definitzione pònnere s'abbitúdine, s'avesu a calecuna cosa Sinònimos e contràrios abbetuare, acomunai, acostumai, afrisciai, arranguai, imbisciare, ingustai / allicare, allichionare, ingolumare | ctr. disabesare, disacostumai, irbitzare, ispònnere Frases s'ómine de su sartu, abbellu abbellu, si avesaiat a si favedhare a solu ◊ depeus pensai a lassai dogna arratza de isperdítziu e avesai sa genti a si acuntentai de pagu Ètimu ctl., spn. avesar, avezar Tradutziones Frantzesu habituer, accoutumer Ingresu to accustom Ispagnolu acostumbrar Italianu avvezzare Tedescu gewöhnen.

abesàu , pps, agt Definitzione de abesare; chi at fatu s'abbitúdine a ccn. cosa Sinònimos e contràrios abbituadu, abitzadu 2. pro fagher s'arte de medianera pretzisu chi apet curtu in primu logu e siat avesada a donzi giogu! (B.Sulis).

abèschere , vrb: aèschere, arvèschere 1, avèschere Definitzione prus che àteru dhu narant po arrèschere su papare o su bufare in su gúturu candho non est calandho a bia dereta e faet a tussire Sinònimos e contràrios ammadèschere, arrancare, arrèghere, arrèschere, iscaussire, issaèschere, obèschere Frases est mortu ca s'est avéschiu chin d-un'ossu de pruna Tradutziones Frantzesu entraver Ingresu to hinder, to go wrong Ispagnolu atragantarse Italianu inceppare, andare di traverso Tedescu steckenbleiben.

abèsciri , vrb: abièsciri Definitzione irvilupare, abbiatzare Sinònimos e contràrios abbiorare Frases no crèsciri e no abièsciri ◊ abesci su fogu! Ètimu srd.

abéssu , agt Definitzione chi bessat, chi est biraira, prenu meda Frases oje sunt tucadas a su trólliu chin sos pischedhos prenos a cúcuru e abessos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu débordant Ingresu overflowing Ispagnolu rebosante Italianu traboccante Tedescu überlaufend.

abestrússu abbistrússu

abésu , agt, nm: avesu Definitzione chi tenet s'abbitúdine, est abbituau, s'abbitúdine etotu; pps. puru de abesai = abesau / èssiri avesu a… = itl. èssere solito… Sinònimos e contràrios abbituadu, abitzadu, imbitzadu, indentiu / abesada, abbitúdine, imbitzu Frases est abesu de abbarrare a sa sola ◊ sa noa genia chi no nc'est avesa, custa debbilesa at a perdonai ◊ no fit avesu a nàrrere su chi no fit 2. a s'abesu suo, fit corcau tzicandhe ◊ aiat mucratu sa conca, comente fit avesu suo ◊ s'avesu mi nci portat a arrallai sa língua furistera! (R.Fresia)◊ s'aposentu si allàdiat ónnia dí, fatu prus mannu cun s'avesu de dhoi bíviri 3. sa pitzinna, abesa dae sa mama, a deche annos ischiat a còchere, a sos dóichi a cosire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu habitué Ingresu accostumed Ispagnolu acostumbrado, avezado Italianu avvézzo Tedescu gewöhnt.

abetiósu abbetiósu

abétu , nm: aspetu Definitzione su istare ibertandho o isperandho calecuna cosa / tenni abetu = istare ispetendhe; ànima in corpus, aspetu in Deus = fintzas a candu unu no si morit podit isperai sempri Sinònimos e contràrios aisetu, ibertu, irvetu, ispera Frases fiat in abetu de un'àteru fillu ◊ chi ti cruxat sa giustítzia: aspetu bellu tengu a furriai a domu, tui! ◊ cussus fuant is annus de s'abetu ◊ seu in s'abetu de una pampara de prexeri ◊ no mi torrit prus cun custus arrepicus, ca no serbit chi aturit cun cust'abetu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu attente Ingresu waiting Ispagnolu espera Italianu attésa Tedescu Warten.

abí àba 2

àbi, àbia àbe

abiài , vrb: aviare Definitzione pigare su camminu e andharesindhe, andhare a unu logu, pigare a in artu, a pitzu, fintzes mòrrere / aviai is ogus = artziare sos ogros, sa crista Sinònimos e contràrios andharesindhe, andharesiche / andai, alciare, imbonai, incarrebai, pigai 1, tocai 1 / mòrrere | ctr. torrae Frases primmu de si che aviare li tocheit sa manu ◊ prite torraias: no ti che fist aviada? ◊ si l'aviat chito pro che la corpare in sa tanca ◊ insudhidu, si li bortat contra invitèndhelu a si aviare, si no cheriat ciafos ◊ candho s'ierru faghet niadas mi avio cun su tazu a sas bassuras 2. abianci a susu! ◊ candu as a èssi béciu as aviai is manus e un'atru ti at a ponni su bestimentu 3. già as fatu impresse a ti che aviare chena mancu unu saludu! Ètimu ctl., spn. aviar Tradutziones Frantzesu acheminer Ingresu to start, to set out Ispagnolu encaminarse Italianu avviare, incamminarsi Tedescu sich auf den Weg machen.

abiàlzu , nm: abiàrgiu 1, abiarzu, abriaxu, apeàrgiu, apearju, apiarju Definitzione genia de aprigu (o istrégiu) a bisura de túmbaru o de cascita fatu apostadamente po s'abe; logu, tretu ue si ponent is casidhos, prus che àteru in logu chi no dhi tocat bentu meda, logu solianu Sinònimos e contràrios bugnu, caidhu, casa, mógiu, moitedhu / casidhaju, casidhera Frases sa lestra abiana faghet catza in s'abialzu ◊ sa múghida coment'e de apiarju dae largu s'intendhet tretu meda 2. passeint sos annos de pitzinnia e gioventura in s'abialzu Terminologia iscientìfica sbs Ètimu ltn. apiariu Tradutziones Frantzesu ruche Ingresu beehive Ispagnolu colmena Italianu alveare Tedescu Bienenstock.

abiàna abeàna

abiàre , vrb Definitzione arregòllere s'abe a su casidhu Sinònimos e contràrios abbugnare 1, imbugnare Terminologia iscientìfica sbs Ètimu srd.

abiarésu , nm Definitzione chie contivígiat abe, mojos, o ndh'est mere Sinònimos e contràrios abieri, cheraju Terminologia iscientìfica prf Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu apiculteur Ingresu beekeeper, apiarist Ispagnolu apicultor Italianu apicoltóre Tedescu Bienenzüchter.

abiàrgiu , nm Definitzione chie atendhet o contivígiat casidhos de abe; mérula apiana, puzoni birdi, puzone de santu Giagu o rúndini murinisca, genia de pigione, grogo in su gúturu, cun is alas birdes e papadore de abe Sinònimos e contràrios mojaresu, mojarzu / abeana, abioi, apiaresu, marragau, miàrgiu, pranedha / iscussura Terminologia iscientìfica prf, pzn, merops apiaster Ètimu ltn. apiariu Tradutziones Frantzesu guêpier Ingresu bee-eater Ispagnolu abejaruco Italianu gruccióne Tedescu Bienenzüchter, Bienenfresser.

abiàrgiu 1 abiàlzu