A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

atulighèlta atalighèlte

atulíngia , nf: tiligna Definizione bobboi, greme longu e grussu de terra Sinonimi e contrari atalingone, lembréchinu, sitziringoni, tilingione, tzilingu, tzirinoni, tzuluncone Frasi duas atulíngias ndhe sunt essidas dae suta terra Terminologia scientifica crp Traduzioni Francese lombric Inglese earthworm Spagnolo lombriz Italiano lombrico Tedesco Regenwurm.

atúliu atóliu

atulletài , vrb Definizione pigare cun sa tulla, pigare a terudha su papare coendho po dhu morigare o tastare Frasi sa meri de domu est atulletandu sa cassola (E.Nieddu) Etimo srd.

atullíre , vrb rfl: tullire* Definizione foedhandho de un’arremu de sa carena, su si fàere coment'e retentu, cancarau, chentza fortza, mortu Sinonimi e contrari bardai, cancarare.

atumbàda , nf: atzumbada, tumbada Definizione cropu chi, de malesaura o apostadamente, si giaet a calecuna cosa Sinonimi e contrari abbrúnciu, addóbbida, atàbbida, atopu 1, atúmbidu, atzapulada, imbrúnchinu, imbrunchioni, irdumbonada, istumbada, istumbaratzada, stumbamentu / cdh. atumbata / agghégiu Frasi dogni atzumbada a su pódhighe malàidu! ◊ mi donat un'atumbada su mascu… e seu abarrau cuíndixi dis itzopu! Etimo srd. Traduzioni Francese choc, coup Inglese collision Spagnolo choque, golpe Italiano urto, cozzata Tedesco Stoß.

atumbadòri , agt: tumbadori Definizione nau de pegus (mascu brebeghinu), chi tenet s'abbitúdine de atumbare, de iscúdere cropos cun sa conca (comente faet cun àteros mascos) Etimo srd.

atumbadúra , nf: atzumbadura, tumbadura Definizione su atumbare, su tzumbare Sinonimi e contrari atúmbidu, atumbu Etimo srd. Traduzioni Francese heurt Inglese butt Spagnolo choque Italiano cozzatura Tedesco Stoßen.

atumbàe, atumbài, atumbàre , vrb: atummai, atummare, atzumbare, tumbai Definizione acropare sa conca apare comente faent is mascos brebeghinos gherrandho (chi s’istésiant e current po s’iscúdere cun sa conca); tocare a cropu o iscúdere a calecuna cosa, fintzes de malesaura, tocare a calecunu logu e fintzes fàere giúmburos Sinonimi e contrari abbruncai, addumare, atricuai, becare, intumbare / fèrrere Modi di dire csn: atumbai cun su muru = perricare in debbadas cun chie no iscurtat nudha o cun chie podet de prus; no atumbat peis a terra = si creit meda, mancai tropu! Frasi est camminendi atumba atumba che brabei istasida ◊ malapat e mascu: a totus atumbat, a totus incorrat! ◊ is brebès si atumbant, singiale chi est acanta de pròere! 2. fortzados sunt continu de istare a s'atzumba atzumba ◊ sas undhas a s'andha e torra mórigant sas abbas, si pessighint, si atopant e si atzumbant ◊ si che at atzumbadu sa conca a su muru 3. no ti l'atzumbes, cussa segada, ca ti l'agghejas! ◊ su gallegianti atumbat e no tupat s'àcua me in su depósitu 4. su labiolu est totu atzumbadu Cognomi e Proverbi prb: totu atumbat a su didu segau Etimo srd. Traduzioni Francese heurter Inglese to bump Spagnolo cornear, chocar Italiano cozzare, urtare Tedesco stoßen.

atumbàtu , agt Definizione chi at atzumbadu.

atumbidài , vrb Definizione su sighire de unu sonu chi paret cosa iscudendho de unu logu a s'àteru e si arrepitit Sinonimi e contrari arrembombai, bombiare, intronare, intumbidare, intumbire Frasi is tronus atúmbidant de is montis a is bacus Etimo srd.

atúmbidu, atúmbiru , nm Definizione cropu chi, de malesaura o apostadamente, si giaet a calecuna cosa o logu, mescamente su cropu de is mascos gherrandho; fintzes su tzàcurru de su cropu Sinonimi e contrari abbrúnciu, atàbbida, atopu 1, atumbada, atumbu, atzapulada, imbrúnchinu, imbrunchioni, istumbada, stumbamentu Frasi sa barca at donau un'atúmbidu contras a s'aprodéndiu 2. at inténdiu un'atúmbiru apalas de una porta Etimo srd. Traduzioni Francese heurt Inglese collision Spagnolo cornada, choque Italiano còzzo Tedesco Stoß.

atúmbu , nm: atzumbu Definizione cropu, atumbada Sinonimi e contrari abbrúnciu, atàbbida, atumbada, atúmbidu, atzapulada, imbrúnchinu, imbrunchioni, istumbada Frasi silvones, muras, chelvos e crabolos, a ispintas e bolos, in atzumbu, cun su fogu in sa coa fuiant a sa tzega ◊ sunt tropu de s'àinu sos atzumbos e a dólima de lumbos medas che torrant a domo Etimo srd.

atummài, atummàre atumbàe

atunchiàre , vrb: atunghiare, tunchiare* Definizione coment'e fàere tzunchiare de su dolore, tocandho un’arremu malàidu Sinonimi e contrari agghegiare, arreghentiare Frasi atunchiare un'istrópiu, una segada, una pistadura ◊ tzia Gràssia est timendhe no atúnchient s'anca secada a sa fiza 2. li at atunchiau s'istrópiu de s'orgógliu e tandho s'est bortau.

atundadúra , nf Definizione genia de segadura (o arrasigadura) chi si faet po atundhare atzas Sinonimi e contrari aturundhadura, intundhadura Etimo srd. Traduzioni Francese arrondissage Inglese rounding Spagnolo achaflanado Italiano smussatura Tedesco Abkantung.

atundài , vrb: atundhare, atundhiare, atunnare Definizione fàere tundha una cosa, bogare is atzas, puntas; a logos, fintzes bènnere o acostire a unu tretu o a calecuna cosa ponendhosi a inghíriu Sinonimi e contrari arretundai, atundhulare, aturundhare, intundhigare / arrodeare, arrogliai 2. sos ómines si atundhaint a s'umbra pro mandhicare, treulandhe Etimo srd. Traduzioni Francese arrondir Inglese to round Spagnolo redondear Italiano arrotondare Tedesco abrunden.

atundaméntu , nm Sinonimi e contrari aturundhamentu Etimo srd. Traduzioni Francese arrondissement Inglese rounding Spagnolo redondeo Italiano arrotondaménto Tedesco Abrundung.

atundàu , pps, agt: atundhatu Definizione de atundai; chi che dhi ant bogau is atzas o puntas Sinonimi e contrari atundhatzadu.

atundhàre atundài