càdha , nf: cadra,
calda,
carda Definizione
surra, passada de cropos (fintzes de àteru: es. de súrbios po pigare a befa); pelea manna o ifadu de su faghevaghe a meda, de unu trebballu fortzau, de s'arrennegu po cosas chi andhant a trotu, e àteru: totu significaos naos in cobertantza, ca sa calda is ferreris dhu narant a s'abbrigamentu de su ferru, candho est deasi abbrigau chi essit biancu
Sinonimi e contrari
fraca 2,
surra
/
arrebbentada,
arrebbentu,
bataria,
cària,
cumbata,
demozu,
impodha,
inzotu,
istimpida,
istripa 1,
matana,
mugna,
munziada,
pista,
pistapone,
podha,
rebbatu,
stragu 1
| ctr.
discànciu,
pasu
Modi di dire
csn:
donai una carda a unu = abbanzare, surrai; donai una cadra de buca = improverare, refaciai; donai una carda de dentis = fuedhai mali, brigare a unu; leare, dare cadha = leare o dare arrebbentu, matana; cadha de prantu, de tússiu, de fele = atacu de prantu, de tússiu, de arrennegu; cadha de sole, de fogu = su abarrai a tropu pighendi soli forti me in istadi, istudendi fogu; donai sa carda = (puru) achicare fogu, fàghere fogu meda pro còghere sa terralla, inchèndhere su furru, assidai su forru cun faschinas medas: pro su ramenaju a "donai sa carda" est a martedhare su ràmine pro li dare sa forma; fai sa carda a margiani = arrexonai o afrontai a unu chena de profetu
Frasi
dhi at donau una carda de corpus, dh'at callentau!…◊ dhi donant una carda de fusti e dhu faint totu liagau ◊ una calda de tribbàgliu aiant créfidu!◊ si dh'isperdu s'ègua, babbu mi arrogat a cardas!
2.
sos fizos sunt bochindhe su babbu a cadhas de fele! ◊ su pitzinnu si at fatu una cadha de prantu ◊ chi mi seu donau una cadra de marrai gei no est po dabbadas! ◊ una carda de bisonzu aiat créfidu po dhi passare sos vítzios!◊ sa cadha chi mi at dadu su pitzinnu?! odheu! ◊ Giuanni Batista iat donau una cadra de buca a su rei ca fut afancedhau cun sa connada
Cognomi e Proverbi
smb:
Cadda
Etimo
spn.
carda
Traduzioni
Francese
rossée
Inglese
hail of thrashing
Spagnolo
paliza
Italiano
carpìccio,
scàrica di busse,
strapazzata
Tedesco
Prügel,
Anpfiff.
càdha 1 , nf Definizione cuadhu fémina Sinonimi e contrari ebba.
cadhàda , nf: cadhata Definizione
cosa chi si pesat in artu, nau pruschetotu de is fràmmulas de su fogu (ma fintzes de pruine); cuadhu o undhada manna de abba
Sinonimi e contrari
cadharida
/
aundhada
/
arborada
Frasi
ti moves dogni tantu brinca brinca e a cadhadas ti pesas che fogu (N.Marchetti)◊ dade tentu ca bi apo bidu cadhadas de fogu! ◊ si pesaiant cadhadas biancas che fumentu: fint sas undhas in su mare avolotadu ◊ su cadhu s'est pesadu a cadhadas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grosse vague
Inglese
big horse,
billow
Spagnolo
oleada
Italiano
cavallóne
Tedesco
großes Pferd,
Brecher.
cadhadòre , agt Definizione chi giaet cadhas Etimo srd.
cadhài , vrb: cadhare, cardare, gadhare Definizione giare una carda, una surra, iscúdere meda Sinonimi e contrari abbanzare, aciociai, addobbai, apodhare, arropai, assupare 1, atrempare, atripai, impodhare, isciúdere, magiare, sussare Etimo srd.
cadhàja , nf Definizione paule, lurtzina de abba in is orrocas, paule manna in is errios mannos; a logos, una genia de istrégiu mannu Sinonimi e contrari lampatzu 1, pógiu, trógliu / cadhàrgiu, labia Frasi piciochedhus, andai a giogai in sa cadhaja! ◊ ti dh'arregordas candu andeiaus a annadai me is cadhajas? ◊ a meigamma andastis a sa cadhaja po acabussai 2. in su casufíciu callentant su lati in sa cadhaja.
cadhajòni , nm Definizione
ladamíngiu tostau apicigau a sa lana de is animales; nau de unu, brutu, prenu de brutesa
Sinonimi e contrari
àdhara,
dhàdhara,
ghiritoni,
gradhajone,
ladhagione
/
cadhóciu,
ladhajosu
2.
cussu cadhajoni si est postu a fastigiai!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
crottes
Inglese
dung
Spagnolo
sirle (animali)
Italiano
càccola
Tedesco
Kot.
cadhamarídos , nf Definizione
genia de martigusa chi narant fintzes binistra màsciu, iscova de bíngia, de bòi, de preidi, de argiolas, e faet una genia de frutighedhu a pibione tundhu orrúbiu, síngulu
Sinonimi e contrari
brigantina,
iscorravoe,
líbida,
libidana,
scovioi,
tzacabingiadas
Frasi
s'edile ube seperabat sos crapitos fit infertziu a sepe de matricúsia e cadhamaridos
Terminologia scientifica
mt, Osyris alba
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
genestrole
Inglese
base-broom
Spagnolo
guardalobo
Italiano
ginestrèlla
Tedesco
Färberginster.
cadhàniu , agt Definizione chi est o istat totu brutu, chi no contivígiat sa limpiesa de sa persona sua etotu, chi trascurat is fainas de sa domo Sinonimi e contrari cadhóciu, cadrangiosu, mugosu | ctr. límpiu, netu.
cadhàre cadhài
cadhàre 1 cardài
cadhargiòla , nf Definizione min. de cadhàrgiu Sinonimi e contrari labioledhu Frasi bai a domu e prepara cussa cadhargiola de abba callenti, ca mi serbit! Terminologia scientifica stz.
cadhàrgiu , nm: cadharzu 1,
cadhaxu,
cadraxu,
cardàgia,
cardàgiu,
cardaxu,
cardazu,
chedhàrgiu,
chedharju,
chedharzu,
cradaxu,
cradhaxu Definizione
genia de istrégiu mannu e largu prus che àteru de metallu a pònnere abba, late, e àteru; genia de trébide / min. cadhargiola, chedharjedhu, chedhargiolu
Sinonimi e contrari
caldarone,
labia,
labiola
/
trebidàlgiu
Modi di dire
csn:
cardaxu de gisterra = su fundhu de sa gisterra; pèrdiri lati e cradhaxu = pèrdere totugantu, sacu e sale
Frasi
apu biu unu cardaxu mannu… aintru ci fiant trinta arramanajus martedhendu e s'unu no s'intendiat cun s'àteru! ◊ sa bagadia andàt a chedhàrgiu a conca, a frúmene ◊ ch'est orrutu su pipiu a su chedharzu de su soru
2.
ci at pérdiu totu, lati e cradhaxu
Terminologia scientifica
stz
Etimo
ltn.
caldarium
Traduzioni
Francese
chaudière
Inglese
cauldron
Spagnolo
caldera
Italiano
caldàia
Tedesco
Heizkessel.
cadhàri cabadhàre
cadharída, cadharíga , nf Definizione
cosa chi si pesat in artu e coment'e a brínchidu (fogu, abba)
Sinonimi e contrari
fiamarida,
fracarida,
pampada
Modi di dire
csn:
cadharidas de risu = risu a meda; pesàresi a cadharidas (nau de ccn.)= tzerriai cun arrennegu
Frasi
su chi no distruent sos bentos lu distruent sas cadharigas de su fogu ◊ si bidiant sas cadharidas e medas no si sunt acurtziados timindhe de che abbarrare brujados
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saut démesuré,
flot,
flambée
Inglese
excessive jump
Spagnolo
llamarada,
chorro
Italiano
salto sperticato,
flutto,
fiammata vorticósa
Tedesco
hochaufgeschossener Sprung,
Woge,
Stichflamme.
cadharíta , nf Definizione nau de is animales, su si pesare coment'e istrantàgios inartandho is peis de ananti Sinonimi e contrari arborada, archetada Frasi si mi est pesadu su cadhu a cadharitas e istrampadu mi che at a terra Etimo srd.
cadharitzàta , nf Definizione undha manna de abba, coment'e una cadharita Frasi in su mare si fit pesata una bete cadharitzata chi aiat cuatu sa barchita (A.Pau) Etimo srd.
cadhàrzu , nm Definizione
cuadhu de linna, cabadhete mannu, artu, a tres peis; nau de cosa o fintzes de persona, chi est arta meda, tropu
Sinonimi e contrari
trebidàlgiu
2.
za est pagu artu custu letu, paret unu cadharzu!
Traduzioni
Francese
tréteau
Inglese
stand
Spagnolo
caballete
Italiano
tréspolo
Tedesco
Gestell.
cadhàrzu 1 cadhàrgiu
cadhàta cadhàda