contòni 1 , agt Definizione nadu de unu, chi est tostorrudu, de mala intesa, chi no ascurtat Sinonimi e contrari concali, perrónchinu, testarrudu.
contòni 2 cantòne 1
contoniàda , nf Definizione su contoniai, su torrare a su logu Sinonimi e contrari asoniada, ghirada, recuia, soniada, torrada | ctr. essia Frasi duus pastoris fuant in su sartu e a sa contoniada a cuili iant fatu su fogu ◊ dona una manu de agiudu po sa contoniada de sa robba! Etimo srd.
contoniàe, contoniài, contoniàre, contoniàri , vrb Definizione
torrare (e fintzes batire) a contone, a domo, furriare o recuire a bidha
Sinonimi e contrari
arrefurai,
furriai,
ghirare,
recoire,
recòrdere,
remunire,
soniae
/
pigai,
poltare
| ctr.
essire,
tocai 1
Frasi
us ómmines, pacubbene de issus, candho contoniànt contoniànt! ◊ bai ca babbu tuu ti dhu donat in costas su súcuru, candu contóniat! ◊ si ndi pesàt a iscuriu e contoniàt a s'iscorigadroxu ◊ is bòis a merí contóniant a bidha ◊ mi nci contóniu a domu ◊ fui circandho is mannalitzas ca non funt contoniatas a domu
2.
de sa buca de is pipius e de is piciochedhus ti as contoniau su bantu (Ev)◊ s'arroda de su tempus ndi at contoniau artis noas e fuedhus nous ◊ cudhus funt andaus a ndi contoniai is bacas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rentrer
Inglese
to come back
Spagnolo
regresar
Italiano
rientrare
Tedesco
zurückkehren.
contónzu , nm Definizione su contare, nàrrere contos, paristórias Frasi custu est su contonzu comente lu fachet sa zente.
còntra , prep, avb, nm: contras,
cronta Definizione
foedhu chi inditat sèmpere disacordu, arrealia o àteru chi si oponet, calecuna cosa chi no andhat in agiudu ma antzis tot'àteru (fintzes dannu), e acumpàngiat su foedhu chi depet arrecire sa contrariedade (francu candho est avb.)
Modi di dire
csn:
andhare c. a unu = pònneresi, essire, faedhare in contràriu; fai su contras a ccn. = rispòndhere, faedhare in contràriu de su chi at nadu ccn.
Frasi
si seis a prima contras de calincunu, perdonai! (Ev)◊ contra a chie la tenes chi ses a irrocos? ◊ dha tengu contra a tui ca mi as fatu arrui! ◊ sa prova est contras a issu
2.
si tue li andhas contra, cussu si agatat solu ◊ totu sa zente li est andhada contra ◊ su pipiu no at tentu su prontu de fai su contras a su babbu e fut abarrau citiu
3.
fui dudosu, de continu pesandhe su proe e su contra
Etimo
ltn.
contra
Traduzioni
Francese
contre
Inglese
against
Spagnolo
contra
Italiano
cóntro
Tedesco
gegen.
còntra 1 , nf: cronta 2,
cronte Definizione
logu artu, atza, oru de unu monte ue faet a iscrébigu, fintzes su muru de unu putzu; pedra manna, orroca, muntone de pedra
Sinonimi e contrari
bica,
monte
/
roca
Frasi
sa sírcia àrtziat plena de àcua e tui incarendidí in sa cronta ti miras in funtana ◊ un'ómine ndh'est istupau de una cronta
2.
poita custa cronta chi una dí fiat pani no si lassat prus cumossai? ◊ una perda ndi est arruta de una contra ◊ e cumenti ti dha passas cuendididha in cussas crontas? ◊ iat pensai de pigai a sa cronte po s'impostai a candu passàt calincunu sirbone
Terminologia scientifica
slg
Traduzioni
Francese
contrefort,
falaise à pic
Inglese
edge,
protrusion,
vertical side
Spagnolo
saliente
Italiano
sporgènza,
spónda o paréte a picco,
contraffòrte
Tedesco
Vorsprung,
Überhang,
Strebemauer.
còntra 2 , nm, nf: cronta 1 Definizione
in su càntidu a tenore, una de is boghes de su cuncordu chi si faet in su gúturu, boghe grussa
Modi di dire
csn:
allegare a boche de c. = zúghere boghe russa; fàchere sa c. a ccn. = rispòndhere, dare sinnale de contrariedade; bàsciu e contra = is duas boghes (o "mascu e fémina") e duos ómines chi faendho sa boghe acumpàngiant is poetas de parcu intreverandhosi apare in sa pausadedha chi faet chie est cantandho
2.
a cust'isporrónchiu aiat fatu sa contra unu gànnitu arrejolatu chi nessune aiat intesu mai
Traduzioni
Francese
baryton
Inglese
baritone
Spagnolo
barítono
Italiano
barìtono
Tedesco
Bariton.
contrabbandhéri , nm Definizione chie bendhet cosa a sfrosu, a iscusi, fora de is leis chi régulant su tràficu e sa béndhia de sa cosa (prus che àteru, chentza passare in sa dogana) Sinonimi e contrari contrabbandhista, sfroseri.
contrabbandhísta , nm Sinonimi e contrari contrabbandheri, sfroseri.
contrabbàndhu , nm Definizione bèndhere cosa a sfrosu, a iscusi, fora de is leis chi régulant su cummérciu (prus che àteru, chentza passare in sa dogana) Sinonimi e contrari sfrosu Etimo itl. contrabbando.
contrabbàsciu, contrabbàssu , nm Definizione
una de is boghes de su cuncordu
Sinonimi e contrari
buldone,
contra 2
Traduzioni
Francese
contrebasse
Inglese
contrabass
Spagnolo
contrabajo
Italiano
contrabbasso
Tedesco
Baßgeige.
contrabbelénu, contrabbenénu , nm: contravelenu Definizione
meighina contra a s'avelenamentu / otzu contrabbenenu = ozu chi bi ant lassadu mòrrere carchi babbautzu velenosu e poi ponent a únghere punturas o mossos de animaledhos velenosos
Frasi
aspetit ca dhi fatzu su contravelenu!
2.
giovunedhus, fuedhai sa língua sarda ca est contravelenu! (A.Satta)
Traduzioni
Francese
contrepoison,
antidote
Inglese
antidote
Spagnolo
antídoto
Italiano
contravveléno,
antìdoto
Tedesco
Antidot.
contrabbéssu , avb Definizione a betu contràriu, de traessu, a istrobbu Frasi cantas disdíscias mi ndhe sunt rutas subra e cantos ites si sunt postos contrabbessu!…
contrabbirdièra , nf Definizione bidriera chi si ponet ananti de un'àtera.
contracambiài, contracambiàre , vrb Definizione
giare o fàere cosa in càmbiu de o po su chi a unu dhi ant giau o fatu
Sinonimi e contrari
cumpessare,
cuncambiare,
torrae
Traduzioni
Francese
rendre la pareille
Inglese
repayment
Spagnolo
corresponder,
devolver
Italiano
contraccambiare
Tedesco
erwidern.
contracàmbiu , nm Definizione su chi si giaet o faet in càmbiu de su chi a unu dhi ant giau o fatu, de bonu o de malu chi siat Sinonimi e contrari arrecumpénsia, cuncàmbia, currisposta, revesa.
contracólpu, contracórfu, contracórpu , nm Definizione
cropu contràriu, su chi torrat iscudendho calecuna cosa, isparandho o àteru; fintzes su chi ndhe podet bènnere o dipèndhere de calecuna cosa o fatu (es. dannu, istrobbu)
Traduzioni
Francese
contrecoup
Inglese
rebound
Spagnolo
rebote,
repercusión
Italiano
contraccólpo
Tedesco
Rückschlag.
contracrài , nf Definizione crae fata falsa, un'àtera, una cópia.
contracúsa , nf Definizione
s'acusa chi faet s'incurpau
Traduzioni
Francese
contre-accusation
Inglese
countercharge
Spagnolo
acusación que hace el demandado al demandante
Italiano
controaccusa
Tedesco
Gegenklage.