enàrgiu, enàrzu , nm: enuarxu Definizione genia de erba chi assimbígiat a s'avena Sinonimi e contrari aena, aenamurra, anàile, arvenarzu, fenàile, fenapu, fenarza, fenumurru, filianu, oguena Terminologia scientifica rba, Avena barbata.
enatínu , nm Definizione bena, logu paris e bàsciu inue dhue sumit abba e istat sèmpere úmidu e friscu Etimo srd.
enciclopedía , nf: entzicropedia Definizione líbberu, òpera iscrita chi pinnigat totu su chi s'ischit de un'argumentu o fintzes de dónnia argumentu.
enclíticu , nm Definizione elementu lessicale distintu e normalmente istacau, ma a bortas iscritu impare cun forma verbale (in sardu imperativu o gerúndiu) e pronunciaos che unu solu foedhu: trocidí, pesadindhe!, sapindhosi, inue troci e pesa funt impr., sapindho est ger., ti (> di) e si pron., ndhe avb.
endecasíllabbu , nm Definizione versu de úndhighi síllabbas (es. cussos de is otadas).
endiosàre , vrb: indeosare* Sinonimi e contrari abbaradhare, imbelare, inamorai Frasi s'est endiosadu tantu de si che mòrrere.
endócrinu , agt Definizione nau de gràndhulas o néulas, chi betant a su sàmbene is sustàntzias (ormones) chi sèberant o bogant.
eneítu , nm Definizione funighedha filada cun pilu de cuadhu po poderare impare acapiaos a su tzugu is cuadhos treulandho.
enemícu, enemígu , agt, nm: anemigu, enimigu, eremigu, erimigu, inimicu*, nemigu Sinonimi e contrari disinimigu / arremínciu, demóniu | ctr. amicu Frasi cussu guvernu nos est enemigu! ◊ tzertos enemigos ti cherent bídere cundennada 2. cussu portat faci niedha che a s'eremigu!
energhía, energía, enerzía , nf Definizione capacidade de fàere cosa, mescamente trebballu, e prus che àteru foedhandho de unos cantu materiales (es. carbone, petróliu, linna, abba) e de sa capacidade issoro de isvilupare una fortza, fàere calore o àteras formas de e. / e. potentziale = capacidade o fortza de unu pesu (o massa) de produire unu trebballu (es. s'abba firma arregorta in d-una diga); e. cinética = fortza in movimentu e po cussu etotu faendho trebballu (es. s'abba calandho de una diga, e intubbada passandho in d-una turbina faet mòvere dínamos e alternadores chi dha mudant a elétricu) Sinonimi e contrari abbrétiu, ardúriu, bidória, briu, foltza Frasi s'energia est de tantas crezes (o, menzus, formas): térmica, elétrica, luminosa, mecànica (istàtica o cinética), sonora, chímica, atómica.
éneu , agt: éniu 1 Definizione
chi no est cojuau, chi no tenet fígios / benes de é. = chi abbarrant a nemos
Sinonimi e contrari
iltóigu,
renicozu
/
bachianu
Frasi
so éniu de fizos ◊ fit fitzu únicu, éniu, solu chei sa preta secata ◊ tenet unu cantedhu de binza chi at connotu dae unu tiu mortu éniu
Traduzioni
Francese
stérile,
célibataire
Inglese
unfertile,
single
Spagnolo
estéril,
soltero
Italiano
stèrile,
nùbile,
cèlibe
Tedesco
steril,
ledig.
èngia , nf: enza,
fenga*,
venza Definizione
genia de sentidu chi si provat coment'e de ódiu e arrennegu o tzacu contra a unu o a calecuna cosa
Sinonimi e contrari
belosia,
imbídia,
ódiu,
sagna 1
Traduzioni
Francese
envie,
rage
Inglese
rage,
envy
Spagnolo
envidia
Italiano
invìdia,
ràbbia
Tedesco
Neid,
Ärger.
éni , nm: enis,
éniu Definizione
genia de mata, tóssica, chi faet linna bona, tostada e forte meda: a sa birilla (frutu) chi faet dhi narant giurixedha
Sinonimi e contrari
eli,
linnarrúbia,
longhivresu,
tàsaru,
tassu
Cognomi e Proverbi
smb:
Enis
Terminologia scientifica
mt, Taxus baccata
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
blaireau
Inglese
yew (tree)
Spagnolo
tejo común
Italiano
àlbero della mòrte o tasso
Tedesco
Eibe.
énichi , cng: bénechi, ínzichi Definizione benit chi…, arresurtat chi… Sinonimi e contrari nachi Frasi est imbreagu a supa: énichi at bufadu meda! (G.Ruju)◊ si est andhadu a l'agatare énichi ischiat chi fit malàidu.
enídru , nm Definizione its Frasi in sas domos de zanas bi poniant isterzu, puntas de lantzas e de fritzas de sardónica, de enidru, de àgata e de ossidiana.
enimígu enemícu
énimis , avb Definizione difatis Sinonimi e contrari defatu Frasi promiteit de istudiare e gai fateit, énimis ndh'esseit su mezus de iscola (G.Addis).