ferrónzu , nm Sinonimi e contrari ferramentu Etimo srd.
fèrros , nm pl: ferrus Definizione
serros, aina a duas perras intradas apare in s'assaedhu (puntu de arrimu), cun atzas segantes in mesu, a punta a una bandha (a s'àtera, puntu de fortza, est fata o de intrare is pódhighes o de aferrare a manu prena), prus che àteru po segare orrobba (f. de pannu), paperi e cosighedhas fines, ma segundhu sa genia fintzes àteru (làuna, linna, lana: f. de latoneri, de pudare, de túndhere); genia de trobea o acàpiu chi ponent in burtzos a un'arrestau / partes de is ferros o fóltighe: àscia (assaedhu o cabíciu, ferrighedhu tundhu e curtzu chi mantenet impare is duas partes a manera de dhas apèrrere e serrare e de fàere fortza segandho), carcàngius (genia de lórigas ue intrant is pódhighes); genia de ferros: de pudai, de tundi (ferrus a lama larga meda, mannus, po ndi segai sa lana de is brebeis), de liauneri, de maistu de pannu, de brodai, de arritzai; acutzai, isgurdai is ferrus; ferrus de prenciai (a fundu ciatu o a coduledha) = prància / pònnere sos ferros a ccn. = arrestare a unu
Sinonimi e contrari
ferritus,
fóltighe,
scerrus
/
castagnetas,
griglione,
musa 1
Frasi
sos ferros bostros giughent lamas malas e deo no mi chelzo tusu goi ◊ seu che lana in mesu de ferrus: de una parti cussa fémmina chi mi stari iscandulendi, de s'àtera fusteti chi mi at certau
2.
sos carabbineris li ant postu sos ferros ◊ su lunis a mangianu, cun is ferrus in is brutzus coment'e malefatoris, is valorosus de ariseru ndi essiant de caserma po andai "al carcere mandamentale"
Terminologia scientifica
ans
Traduzioni
Francese
ciseaux,
menottes
Inglese
scissors,
shear,
handcuffs
Spagnolo
cizalla,
tijeras,
esposas
Italiano
fòrbici,
cesóie,
manétte
Tedesco
Schere,
Gartenschere,
Handschellen (Pl.).
ferrovía , nf, nm: ferruvia Definizione
bia o caminu de ferru fatu a binàrios po dhue passare is trenos
Sinonimi e contrari
línia
Frasi
intro de su ferruvia m'imbanchidho una banca…◊ s'istrada ingunis passat acanta a is binàrius de sa ferrovia ◊ fiat grae su trabballu de pistare giarra po sa ferrovia e po is orrugas!
Traduzioni
Francese
chemin de fer
Inglese
railway
Spagnolo
ferrocarril (m)
Italiano
ferrovìa
Tedesco
Eisenbahn.
ferroviàriu , agt Definizione de ferrovias, chi pertocat a is ferrovias.
ferroviéri , nm Definizione
chie trebballat in is ferrovias
Terminologia scientifica
prf
Traduzioni
Francese
cheminot
Inglese
railwayman
Spagnolo
ferroviario
Italiano
ferrovière
Tedesco
Eisenbahner.
férru , nm Definizione
metallu lúghidu in colore de chinisu, elementu chímicu de símbulu Fe, númeru atómicu 26, pesu atómicu 55,85, chi in natura si agatat prus che àteru a minerale: s'óssidu est s’orruina; bículu, orrugu de ferru; sa sonàgia chi si ponet a su bestiàmene e fintzes su sonu chi faet; su f. de prentzare, genia de aina de imbudhidare po dhu passare in s’orrobba a dh'istirare; su cartzíngiu de unos cantu animales impreaos a trebballare; in cobertantza, is dentes; aina de ferru po fàere ccn. trebballu (a/c. coment'e mtl. no tenet pl.)/ calidades de f.: ferru tzacadinu, chídrinu o crú, ferru pastosu o corriatzu; trebballu chi si faet a su ferru: cardai o ingrujare, mazare o arropai (po dhu alladiare), saldai o assardare; ainas: su pei de f. = genia de pei ue su sabbateri intrat s'iscarpa a puncitare su fundhu; ferru de frisai = pro allorigare is pilos; ferru de mina = genia de puntedhu fine e parívile, a un'ala a punta cun s’atza che un’iscrapedhu po fàere bucos in s’orroca a pònnere mina / erba de f. = duas crezes de erba: Piptatherum miliaceum e Atriplex prostrata
Sinonimi e contrari
farramenta,
prància,
sonàgia
Modi di dire
csn:
a f. de cadhu = atrotiau acoment'e su ferru chi si ponit a is peis de su cuadhu; f. giogau = ferru triballadu; bochire a f. fritu = bociri cun ccn. aina chi pungit e segat (arrasoja, istillu); fai a f. fenugu = a sa biscaina, acomenti essit essit, arrogai, distrui totu; bortàresi a su f. ruju = no tènniri arrispetu po nudha e po nisciunus; èssere o istare a f. tuponadu (nadu de ccn.)= abarrai citiu
Frasi
su fatu est prus forti de su ferru ◊ est forte, tostu che ferru ◊ a fàghere custa cosa bi cheret carchi ferru ◊ li est faladu su ferru in su sàmbene: pro cussu s'intendhiat débbile débbile!
2.
sas anzones mias fint un'apentu: lis deghiat prata e no ferru! ◊ torra a su sartu, ca intendis sa música de su ferru chi portat su bestiàmini ◊ allargu s'intendhiat su ferru de unu tazu
3.
mastru Antó, si bi at ferros prontos bato s'ebba a la ferrare!
4.
sos ladros a sos tempos si boltaiant a su ferru ruju, che furaiant totu
5.
su carvonaju s'aviat a su buscu cun sos ferros in manu
Cognomi e Proverbi
smb:
Ferru
Terminologia scientifica
mtl, chm
Etimo
ltn.
ferrum
Traduzioni
Francese
fer
Inglese
iron
Spagnolo
hierro
Italiano
fèrro
Tedesco
Eisen.
ferruàciu, ferruàtzu , agt Definizione nau de ccn., chi est briosu, sanu e forte mancari béciu Sinonimi e contrari feurratzu | ctr. malandhadu Frasi est fémina ferruàcia, mancai bècia! Etimo srd.
ferrúciu , agt, nm Definizione nau de unu, chi o chie no est tanti grussu ma est corriatzu, forte; ferrighedhu, butone de incracare Etimo srd.
ferrúdu , nm Definizione genia de frucone de ferru a una, a duas o a tres puntas, fintzes asta longa de iscúdere atesu a balentia, a giogu Sinonimi e contrari barrudu 1*.
ferrúga farrúga
ferrúju , nm Sinonimi e contrari bidhuri*, búdharu, budhúrigu, gudhútulu, pisciaforru, pudimanu Terminologia scientifica rba.
ferrumartàu , nm Definizione ferru irmartadu, istrégiu de làuna ammontada cun pígiu de cosa chídrina Sinonimi e contrari ferrirmartu Frasi at caentau su pràngiu chi mammai dh’iat postu in d-unu istúgiu de ferrumartau ◊ at postu unu pratu cofudu de ferrumartau.
fèrrus fèrros
ferrusmàltu, ferrusmàrtu ferrirmàrtu
ferrútzos , nm pl Definizione genia de trepidedha po braxeri Etimo srd.
ferruvérru , avb Definizione
nau de una manera de fàere, forte che ferru, segura, chi no faet a isperare su contràriu
Frasi
custa est una nega ferruverru
Traduzioni
Francese
catégorique
Inglese
categorical
Spagnolo
categórico
Italiano
categòrico
Tedesco
kategorisch.
ferruvía ferrovía
fèrta , nf Definizione
genia de segada fata cun calecuna cosa a pistadura, a iscudidura, su singiale chi abbarrat; in cobertantza, fintzes dannu, dispraxere mannu chi no s’imméntigat / min. fertichedha
Sinonimi e contrari
checa,
feria
Frasi
at postu azicu de abba pro li labare e disinfetare sa ferta ◊ mi ferit a s’àtera tita e mi giàt una ferta a brente!
2.
galu abbarrant sos sinzos: in sa terra surcos, in su coro fertas (R.Porcu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
blessure
Inglese
hurt
Spagnolo
herida
Italiano
ferita
Tedesco
Wunde.