fioràza , nf Sinonimi e contrari fioràmine Etimo srd.
fioràzu , nm: floràgiu, froriazu Definizione frores, pruschetotu frores pintaos in s’orrobba po bellesa Sinonimi e contrari frorígiu.
fiòre , nm: flore,
flori,
frore,
frori Definizione
parte de un'erba o de una mata, inue s'ingendrat su frutu e faet su sèmene: est sèmpere unu upm (si no dhu precisat un'agt.); genias de erba chi si prantant po bellesa (deosi faet sèmpere su pl.: is frores prantaos, segaos); mutu, pesadedha de poesia, parte de una moda chi depet arretrogare cun s'istérria / min. frorichedhu, froixedhu / is partes de su frore: su cambu, su càlixi, is follas, sa bussa de su sèmini, s’ena (itl. pistillo, genia de cambu filivili chi de s’overa artzat e in punta portat su podhinedhu), su podhinedhu; fiore de binu = genia de mufa bianca, napa chi faet su binu aghedandho (Mycoderma vini); flori de mari = genia de gremighedhu de mare chi giughet coment'e unu matucone de tzudhas e istat in tubbighedhu de carcàriu / fitónimos meda tenent a númene fiore: fiore de passione (Nigella arvensis), de fiuda (Sixalix atropurpurea ssp. maritima), flores de Spàngia (Polygala vulgaris), flori de passioni (Passiflora coerulea), de spadoni (Gladiolus italicus), frore de cada mese (Calendula officinalis), de santa Maria (Tuberaria guttata, Hypericum perforatum), de santu Giuanne (Achillea ligustica, Helichrysum italicum), frori de àcua (Epilobium hirsutum), de Àfrica (Vinca rosea), de aràngiu o de fragu bellu (Pittosporum tobira), de fragu malu (Orbea variegata), de mari (Limonium cordatum), de spina (Euphorbia milii), f. niedhu (Limodorum abortivum)
Sinonimi e contrari
brore
Modi di dire
csn:
fiore ispartu = obertu, essiu de su butoni; iscúdiri flori = si narat de sa mata chi at manténniu su frutu (e lassat arrúiri su frori); èssiri a frori (cherindhe nàrrere sempre su contràriu)= èssere a malu puntu, mali pigaus de poberesa, trascuradesa o àteru (gei ses a frori!… = za ses allichidu!, a bellu puntu ses!…); Pasca ’e frores = Pascarosada; su frori de s'areu = su menzus de totu sa parentella; èssere in su menzus fiore = in su prus tempus bellu de sa vida; gomais, gopais de froris = comaria, comparia gai, de santu Zuanne (chentza bi àere s'ozusantu)
Frasi
s'àrbure s'est barriada de fiore ◊ est bellu su fragu de su frori de is aràngius! ◊ ocannu sas méndhulas ant bogadu fiore pagu ◊ un'istídhiu de luxi imprassat su frori de leunaxi (T.Piredda)◊ frores de amarantu ndhe tèngio in su giardinu cun lígios de oriente…
2.
lillus, arrosas, giatzintus, gravellus, is froris prus bellus chi Deus at criau ◊ ndi at bogau s'isciallu bellu de Olíana totu ricamau de froris ◊ a sa fémina li at batidu unu màtulu de fiores ◊ s'isfozit che fiore rugadu ◊ custos fiores sunt totu butonindhe pro fiorire ◊ su bànniu est fragósigu de arrancu de froris
3.
candho fiat isposa dh'iant cantau custu frore ◊ at sonau su pitariollu oras e oras apustis de is cantadores a frores ◊ is frores chi apo incungiau andhandho a pedire a is bècios sunt medas
4.
su fizu chi li naschesit fit bellu che flore ◊ est un'ajanedha bella che unu fiore ◊ gei ses torrau a frori a no èssi bellu mancu a t'isciacuai!…◊ za ses a frore: no ti ndhe faches sa birgonza?! ◊ l'ant morta in su mezus fiore, candho teniat deghennoe annos!
Cognomi e Proverbi
smb:
Fiore, Fiori, Flore, Floreddu, Flores, Flori, Floris
Terminologia scientifica
upm, rbr
Etimo
ltn.
flore(m)
Traduzioni
Francese
fleur
Inglese
flower
Spagnolo
flor (f)
Italiano
fióre
Tedesco
Blume,
kurzes Liebeslied.
fiorètu , nm Definizione ispada cun butone in sa punta; ispétzia de pannu grussu, de paperi biancu Terminologia scientifica rms, ts.
fioridúra , nf: froridura Definizione
su frorire; su tempus chi is erbas e matas funt frorias; manera de fàere su frore
Sinonimi e contrari
fioronzu,
frorinzu,
infroridura
Frasi
si no bi at istrobbu in sa fioridura ocannu amus a tènnere olia meda ◊ sas radichinas issoro si ant a fàchere a prudicore e sa froridura issoro si che at a volare che prúghere
Traduzioni
Francese
floraison
Inglese
flowering
Spagnolo
floración
Italiano
fioritura
Tedesco
Blühen,
Blüte,
Blütezeit,
Blütenbildung.
fiorigiàre , vrb: aflorigiai, fiorizare, frorigiai, frorigiare, frorixari, frorizare Definizione fàere bellu o mudare cun frores, coment'e ponendho frores po bellesa, a mustras de frores o àteru: in cobertantza, fàere a befa, a bregúngia / frorigiai unu contu = contare su contu faghíndhelu prus bellu, prus curiosu, nendhe sas cosas cun peràulas prus addatas a lu fàghere piàghere o interessare de prus Sinonimi e contrari florèssiri, infiorare, infiorizare Frasi tia mi conziminaiat sa cótzula e la fiorigiaiat cun bichitos fatos a ustedhu ◊ faet crobes e paneris frorizaos un'ispantu ◊ teneus su letu de ferru totu frorixau 2. cantas cantones e mutos at fiorizadu custa chiterra!…◊ li piaghet a frorizare sos contos, ca est poeta ◊ is befianus iscínt contai is contixedhus frorigendidhus puru 3. gei dha frorígiat sa festa, cussa bomba!… Etimo ctl. florejar.
fioríre, fioríri , vrb: florire,
floriri,
frorie,
frorire,
froriri Definizione
fàere su frore, apèrrere su frore; nau de gente, èssere giòvonos; cuncordare e mudare cun frores, po bellesa
Sinonimi e contrari
florèssiri,
infroriri
/
aflorigiai
Modi di dire
csn:
froriri su ballu = ischire a ballare bene meda tantu de fàghere zogos e móidas prus de su netzessàriu; lassari froriri su sinu = muntènnere sas titas crispas e in artu de si pàrrere menzus; fiorire sos annos = faghíndhesi a ómine, a fémina, zòvanos mannos; coja froria = cojuaos cun fígios
Frasi
sa méndhula fiorit premediu
2.
a setant'annos unu no est fiorindhe, no, pro fàghere triballos graes! ◊ no as a cúrrere prus che a prima, ca no ti sunt fiorindhe sos annos!
3.
froriant sos cuadhos de santu Zuanni cun collanas de frores in tzugu, pitioledhos e sonazolos
4.
disigiànt pipiedhus a letru po bí froria sa coja
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fleurir
Inglese
to flower
Spagnolo
florecer
Italiano
fiorire
Tedesco
blühen.
fiorizàre fiorigiàre
fiorónzu , nm Definizione su frorire de is matas Sinonimi e contrari fioridura, frorinzu, infroridura Etimo srd.
fiotàda , nf Definizione unu tanti de gente Sinonimi e contrari camarada, fiotu Frasi a bufare bi andhat fiotadas de zente, a cussa funtana Etimo srd.
fiótu , nm Definizione
chedha, unas cantu personas, unu tanti de animales / min. fiotedhu, frotedhu; fàghere f. = èssere o andhare in medas, a cambarada
Sinonimi e contrari
bricata,
camarada,
codroxa,
issorta,
pasina,
tropa,
truma,
trumbiolu,
zumenta
/
assorte,
cedha,
cedhoni,
grústiu,
majone,
pasa,
sinnissoni,
retolu,
sciumada,
tropedhu
Frasi
curride a fiotu, pitzinnos! ◊ bi aiat unu fiotu mannu de zente ◊ sezis andhados umpare totu a unu fiotu
2.
crabarzu minore: tenet unu fiotu de crabas ◊ bi fint sas muras a fiotos ◊ su pastori tenit unu cedhonedhu de brobeis e unu fiotedhu de crabas ◊ in binza bi sunt sos furferarzos a fiotos ◊ fiotos de pudhedros in sas tancas sunt iscurrizendhe
Etimo
itl.
fiotto
Traduzioni
Francese
bande,
troupe
Inglese
crowd,
flock
Spagnolo
corro,
corrillo,
tropa
Italiano
capannèllo,
fròtta,
nùgolo
Tedesco
Schwarm.
fiótulu , nm Definizione fiotu piticu, fiotedhu Sinonimi e contrari fiotu.
fíra fía
fíra 1 fíla
firài fidài
firància fiànscia
firàra filàda
firàu fidàdu
fírchina , nf: fríchina, fríchinu Sinonimi e contrari acantu 1, biculaza, cífrinu, fafaruza, figrinu, filchinida, frichinatza, fuifunida, pimpirida Etimo srd.
firchinadúra , nf Definizione su firchinare, su fàere a farinos e cosa fata a farinos apostadamente Sinonimi e contrari assucàriu, capuladura / biculaza, filchinida, minudéssia 2. in su late s'at postu firchinadura de pane Etimo srd.