ímula , nf Definizione
fròngia de su mucadore, in su costúmene
Sinonimi e contrari
chímula,
pilindrenga
Traduzioni
Francese
frange
Inglese
fringe
Spagnolo
fleco
Italiano
fràngia
Tedesco
Franse.
in , prep Definizione
prep. chi s'impreat po giare a cumprèndhere su istare, su abbarrare e a dónnia modu s'idea de logu o de tempus: cun su vrb. essire fintzes po movimentu (es. essíreche in machines, in coranta mois, che so essidu in Macumere); cun partes de su corpus, chentza artículu: in conca, in trugu, in buca, in petorras (a sing. cun s'art. puru), in brente, in bratzos (a sing. cun s'art. puru), in manos (e in manu, in sa manu, in sas manos), in pes (a sing. cun s'art., sinono bolet nàrrere àteru); coment'e prefissu si che aunit cun medas foedhos, e a bortas (pagas, ca no est manígiu própiu de sa limba sarda) fintzes cun significau de nega (no: intzivile, incoberàbbili
Modi di dire
csn:
avb. de manera: fàghere una cosa in fadhina = irballendhe; nàrrere una cosa in suspu, èssere in pessos, fàghere in presse (impresse), fàghere in pessare, fàghere in lestresa, lassare in pasu; èssere in frenugu, in sas berbeghes, in su bestiàmine, in s'olia, in mura, in linna, in su dutore = èssere chirchendhe frenugu, pastorighendhe berbeghes, bestiàmine, collindhe olia, mura, faghindhe linna, in ambulatóriu pro faedhare su dutore; èssiri in camisa, in mudandas, in cracionis = zúghere bestidu (chentza zúghere àteru subra) sa camisa, sas mudandhas, sos pantalones; èssere o no èssere in dare = tènniri ganas, no tènniri ganas de fuedhai, de arrespúndiri; èssere in abba, in fritu, in caentu = (nau de su tempus), èssiri sempri pruendi, èssiri fendi frius, fendi callenti; zúghere su cherbedhu in abba = guastu, ammachiau; in domíniga, in lunis, in martis e gai = in die de domíniga e gai; èssere in sos… agt. numeràriu + annos = faghindhe sos… + agt. numeràriu + annos, faghindhe sos annos de lòmpere; leare, dare, ispèndhere unu valore in + nm. = pònnere a, iscambiare cun + nm.
Frasi
in sa mente mia est abbarranno una santa e cara visione de tiatia ◊ funt totu s'ora sétzius in pratza ◊ inoghe semus in Bonorba ◊ fradi miu bivit in Bidhexidru ◊ che zuto brutura in s'ogru ◊ in sa dí de oi ◊ si sunt cojados in sàpadu ◊ est cun is manus in cruxi ◊ su trigu in làmpadas comintzat a incherare ◊ in s'ierru fait frius ◊ in tota die no at fatu nudha ◊ manighendhe mi che intrat sa peta in dentes ◊ mi pongu in su soli ca tengu frius ◊ mi setzo in s'umbra ◊ poneus sa pingiada in su fogu ◊ frade tou est in sos vint'annos
2.
candu fuedhat, cussu nci essit in cincuanta mois! ◊ che so pigadu in montes ◊ sos Americanos che sunt pigados in sa Luna ◊ no ti che intrat s'iscuru in buca ◊ est torradu in segus ◊ si at betadu s'issallu in conca ◊ ch'est essidu in Núoro
3.
làssami sa conca in pasu! ◊ no li faedhes ca no est in dare, oe! ◊ oe est in muta bona ◊ múndhache s'arga, ca a su cola cola che la leamus in pes! ◊ so in comporare: a fura no ndhe leo! ◊ totu su chi teniat si l'at ispesu in diverteras ◊ bae: a ti lu dare in pische, custu! ◊ su triballu lu cherzo pagadu in dinari, no in cosa!
Etimo
ltn.
in
Traduzioni
Francese
en,
dans,
à
Inglese
in,
at,
to
Spagnolo
en
Italiano
in
Tedesco
in.
inalbinàre , vrb Sinonimi e contrari albinare, illatare, imbarchinai, incalchinare Etimo srd.
inalienàbbile, inalienàbbili , agt Definizione chi no si podet e no si depet giare e ne bèndhere, nau de css. cosa ma mescamente de is diritos umanos e pulíticos.
inamàre , vrb Definizione cassare e piscare cun s'amu Sinonimi e contrari ingamai* 1.
inamoràda , nf: innamorada Definizione fémina chi istimat meda a unu, indiosada de ccn., sa fémina ammorandho chi at giau su foedhu de bòllere a unu a pobidhu Sinonimi e contrari ammorada, fidantzada, isposa 2. s'inamorada mia paret una columba cun sas tritzas de oro!…
inamoradítu , agt Definizione nau de ómine o de fémina, chi istat ammorandho cun s'unu/a e cun s'àteru/a Sinonimi e contrari alleriosu, ammorajolu, galanseto Etimo srd.
inamoràdu , pps, agt, nm: innamoradu Definizione
de inamorare; chi o chie istimat meda a una, indiosau de ccn. o fintzes de calecuna cosa; s'ómine ammorandho chi at giau su foedhu de bòllere a una a pobidha / èssere i. fatu = inamoradu forte, meda
Sinonimi e contrari
ammoradore,
fidantzadu,
isposu
/
cdh. innamuratu
/
amorosu
2.
e deo fatu a issa innamoradu che perdia caltzones e sentidu
Traduzioni
Francese
amoureux
Inglese
fell in love
Spagnolo
enamorado
Italiano
innamorato
Tedesco
verliebt,
Verliebte.
inamorài , vrb: inamorare,
innamorai,
innamorare Definizione
pònnere amore, istima forte a unu, a una, a calecuna cosa
Sinonimi e contrari
abbaradhare,
abbelare,
ammorare,
fastigiai,
imbelare,
indeosare,
ingeniai
| ctr.
disamorare
Frasi
est innamorendhe cun àter'una fémina ◊ si ndh'est innamorada a s'ojada chi li at dadu ◊ ohi, si fui bajanu ti mi dia innamorare!
Traduzioni
Francese
tomber amoureux
Inglese
to fall in love
Spagnolo
enamorarse
Italiano
innamorarsi
Tedesco
sich verlieben.
inamoraméntu , nm Definizione
su s'inamorare
Sinonimi e contrari
indiosada,
indiosamentu
Traduzioni
Francese
action de tomber amoureux
Inglese
falling in love
Spagnolo
enamoramiento
Italiano
innamoraménto
Tedesco
Sichverlieben.
inamoràre inamorài
inanedhàre , vrb Definizione pònnere s'anedhu Etimo srd.
inanimàdu , agt Definizione chi est chentz'ànima e chi po cussu no tenet sa capacidade de si mòvere, de crèschere, de fàere, de pentzare o àteru chi distinghet is èsseres bios.
inarfabbétu , agt Definizione chi no ischit a lígere e ne a iscríere Sinonimi e contrari legu.
inartàre, inartiàe , vrb Definizione pesare in artu, a in artu Sinonimi e contrari alciare Frasi unu tempus in iscola si saludaiat sa maista inartandho sa manu destra Etimo srd.
inaspiadúra , nf Definizione su inaspiai Etimo srd.
inaspiài , vrb Definizione imbodhigare su filu in s'ixorbidórgiu (in s'aspu) Etimo srd.
inasprèssiri , vrb Definizione fàere pigare arrennegu, tzacu, fàere pèrdere sa passiéntzia a fortza de giare ifadu o de fàere cosas chi no si podent padire Sinonimi e contrari apurai 1, apurire, asperai, ifadare, intriscare, suberiare Etimo itl. inasprire + -ecer spn.
inaugurài, inauguràre , vrb Definizione prus che àteru, incingiai o apèrrere una grandhu òpera, un'òpera púbblica.
inauguratziòne, inauguratziòni , nf Definizione su inaugurare.