ígili , nm: éliche*, íghile, íliche Definizione íllighe, una de is matas prus connotas in Sardigna (faet manna meda), bona a linna e po su landhe chi faet po is animales Sinonimi e contrari Frasi falesit tanta nie chi si bidiant crinadas sas naes de sos íghiles (P.Sulis).
igiòne , nf: bijione*, ijone, isione, vajoni Definizione sa cosa chi unu dhi paret de bíere o de àere bistu, mescamente in su sonnu o in s’arregodu, idea pagu precisa Sinonimi e contrari avrinzada, bisu, sónniu / bista Frasi dulche una igione sunt sos buscos e feras de una bia ◊ a mamma onzi tantu la bido in sa igione ◊ ndhe apo una isione, ma no mi l'ammento bene ca fia pisedhu minore candho est mortu zaju.
ígiu ícru
igiucàre , vrb: ilgiucare Definizione samunare, passare o mòvere s’abba a forte po limpiare (pruschetotu aintru de un’istrégiu) Sinonimi e contrari assucare, isciaculare, isciucare, sciampuinai / samunare Frasi li pedit abba e s'ilgiucat sos càvanos ◊ ilboidaiat s'istelzu e ndhe lu torraiat chena l'ilgiucare ◊ ilgiucat sas tatzas in s’istrumpu de sa baltza sempre falendhe (P.Mura) Etimo srd.
igiúgnere , vrb: ilgiúnghere, irgiúngere, irjúnghere, irzúnghere, isgiúnghere Definizione bogare o leare su giuale a is boes, fintzes istagiare o istesiare s’unu de s’àteru / pps. ilgiuntu Sinonimi e contrari illobare, ingiúnghere, iscrobai, isgainare, slorai | ctr. agiobare, giúnghere Frasi comente irbarriamus su carru irzunghimus sos boes ◊ si devent isgiúnghere, che boes chi non giuant piús a laorare Etimo srd.
igliàri , nm: ilgiari, illari, ixali Definizione su tretu de sa carena coment’e canale tra is còscias (a parte de aintru) e sa bentre (su sutabbídhiu) o fintzes, in is animales mannos, tra sa còscia e sa bentre in is fiancos (custu tretu de s’animale macellau si faet imbodhigau e acapiau a bisura de panceta cun prenimentu, o a orrostu cun erbas)/ papiai s’illari = tènnere manighinzu, nadu in su sensu de àere presse meda Sinonimi e contrari angunàglia, ibbina, ímbana, immina, índima, igiarile, pilari Frasi is brebeis, is crabas, candu portant is illaris bàscius tenint abbisóngiu de papai, si dhus portant artus funt satzadas (G.Pili) 2. ti est papiau s'illari e pigada ti est sa pressi! Terminologia scientifica crn Etimo ltn. ilia + -ale.
iglieràre , vrb rfl: igliorare,
illiberare,
illierai,
illierare,
illiorare Definizione
nau de is féminas príngias, illibbertare, fàere o naschire su pipiu a su lompimentu de is noe meses
Sinonimi e contrari
illebberare,
infendiai,
insinnigare,
iscendiai,
palturire,
springiai
| ctr.
imprignare,
improssimare
Frasi
cudha fémina benit torra ràida, s'illierat e naschit custa bella pitzinna ◊ sa muzere de Fulanu nachi s'est illierada ◊ a sos noe meses, sa fémina apeit sas dólimas e s'illioreit ◊ custa fémina s'est illierada de unu pitzinnedhu
Terminologia scientifica
ssl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
accoucher
Inglese
to give birth
Spagnolo
parir,
dar a luz
Italiano
sgravarsi,
partorire
Tedesco
gebären.
iglioràre iglieràre
igliorónzu , nm: illeveronzu,
illieróngiu,
illieronzu Definizione
nau de fémina príngia, su s’illibbertare, su ndhe fàere su pipiu a is noe meses
Sinonimi e contrari
illieramentu,
illieru,
issindhionzu,
paltu,
sfendiamentu,
sfendióngiu
/
ttrs. illiarera
| ctr.
impringiadura
Frasi
sa muzere est pispinida e a dólimas pro s'iglioronzu
Terminologia scientifica
vda
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
accouchement
Inglese
childbirth
Spagnolo
parto
Italiano
parto
Tedesco
Entbindung.
íglu ícru
ignagnaría, ignignoría , nf: gnagneria,
innannaria,
innenneria,
inninneria Definizione
cosighedha de pagu contu, de perunu importu: in cobertantza, fintzes cosa meda, manna
Sinonimi e contrari
fiolera,
bugeria,
innennériu,
mennisia,
minudàntzia,
nennaria*,
pachitate,
pititaria,
repisu,
tichitera
Frasi
ma, si no poto fàghere poesia ne pintura pro te sa piús digna, atzeta custa umile ignagnaria (B.Truddaju)◊ tantu traballu, tantu capitale como nos rendhet una innenneria ◊ as fatu totu su viàgiu chin cust'ignignoria de pesu… da no ti l'as fata sa felta in s'ischina!
2.
cugutu e fressadas fint coladas e a sucutu pro cussa ignignoria de abba…
Traduzioni
Francese
bagatelle
Inglese
trifle
Spagnolo
fruslería
Italiano
bagattèlla,
inèzia
Tedesco
Kleinigkeit.
ignorànscia, ignorànsia , nf: ignoràntzia, innorànsia, innoràntzia Definizione su no connòschere, su no ischire is cosas, mescamente cudhas chi s’iant a dèpere ischire po calecunu motivu prus apretosu ma, cun neghe, no si connoschent Frasi totu su tempus meu matanendhe cun s'isetu de bínchere s'ignorànscia osservendhe e istudiendhe ◊ cussus tenint ignoràntzia e prepoténtzia! ◊ chilcaiat de giambare sa vida issoro boghendhendhelos dae s'ignoràntzia ◊ in sa tuedha de s'ignoràntzia crescit dónnia porcheria.
ignorantàre , vrb Definizione fàere s’ignorante in su sensu de abbetiare po su tortu, tostaos a giare arrexone a s’àteru, po no istare a sa régula, fàere su trevessu Frasi Pàulu at provau a ignorantare, ma sos àteros no bi l'ant dau sa vinta e li est tocau de pònnere (G.Chironi) Etimo srd.
ignorantàtzu , agt, nm Definizione ignorante, nau cun disprétziu Sinonimi e contrari ignorante.
ignorànte, ignorànti , agt, nm: innioranti, innorante Definizione chi o chie no ischit, mescamente cun neghe, cosas chi iat a dèpere ischire ca dhu pertocant po sa libbertade e responsabbilidade chi tenet Sinonimi e contrari | ctr. addotrinadu, istudiadu, scípidu Frasi bae, gai imparas calchi cosa, cantu ses ignorante! ◊ innorantes chi cuant sa resone! ◊ no ses bófiu andai mancu a iscola, ignoranti!
ignoràntzia ignorànscia
ignuliàre , vrb Definizione pigare a foedhos malos a unu Sinonimi e contrari ingiugliare* Frasi no bògio a tie a m'ignuliare!
ignutíre , vrb Sinonimi e contrari ingollire 1, ingúllere, ingultire, ingurti 2. chenadorza, nasches gasie candho sa die andhat a cumprire e cumpris candho a note ignutida issa matessi s'est torra ilvitzada(G.Angeli).
igragalàre , vrb Definizione fàere coment’e a cragallu, nau de fògia o àteru deasi chi si sicat e atrótigat; pps. nau de unu, chi est arréndhiu, chentza fortza o gana, prus che àteru ca s’intendhet male Sinonimi e contrari acragallai, allebigiare, calamai Frasi cudhos frorighedhos mios si furint igragalaos (I.Patta) 2. su canighedhu meu est igragalau che pigione mortu: cussa brúscia dh'at pitzigau de ogu!