làrighe , nm Definizione mata manna, genia de picipà Frasi mi azis indisciadu ue est créschidu s'úlumu, su làrighe pomposu Terminologia scientifica mt, Larix aeuropea.
larilàri, larillàris , avb Definizione
chi ndh'est càrrigu, chi ndhe portat meda (pruschetotu de cosa minuda, pitica, fintzes de abba), chi est cagiagàgia; chi est prenu a oros, prenu totu / èssere l.
Sinonimi e contrari
biraira,
ghiraghira,
iragunoru,
laralara,
tilchiatílchia
/
pienu
Frasi
zughet sos pantalones larilari de saurra ◊ sa pira in terra est larilari de frommiga ◊ bodhindhe morisca mi so fatu larilari de ispina
Traduzioni
Francese
débordant
Inglese
crowded
Spagnolo
repleto
Italiano
gremito,
rigurgitante
Tedesco
überfüllt,
voll.
lariòi ladiòri
larístru, larístu , nm Definizione donniuna de is duas istangas po giúnghere s'àinu a sa mola a mòlere, una genia de giuale; nau de unu, chi est tontatzu, pagu de giudu Sinonimi e contrari broconitos, galistru* / babbalocu Frasi in mesu de su fachile, a s'àinu, e presu a su laristru, li cheret assentadu su murrile tiradu chi no tostet mai a fora.
larizólu , nm Definizione min. de laru, matighedha de laru.
larodhài , vrb: allarodhai*, lorodhai Definizione fàere is cosas male, tropu a abbellu abbellu, a irmasionu, chentza ndhe atuliare Sinonimi e contrari aciapuciae, aciarollai, acoredhai, afioncai, inciapugliare / imbrutare.
laródhu , nm: lorodhu Definizione
candhela de mucu, mucu chi si faet a ispudadura; cosa ischifosa de fuliare; su istare tropu abbellu in is cosas
Sinonimi e contrari
allorodhu,
carràschiu,
grúspidu,
istarràsciu,
lallaja,
norodhu,
salchedha,
scupidura,
seca,
spudu,
tòllere
/
apódhiu,
immajonu,
laredha
Frasi
onzi tantu lu ruspint a lorodhu ◊ ghetamí mucu ca ti ghetu larodhu! ◊ no tenes unu sodhu e chircas muzere? ma faghe su piaghere e fróbbidi su lorodhu! ◊ su pitzinnu est cun su lorodhu calandhe
2.
isputzit su faedhu ’e sos ajajos e leat bona iscola de lorodhos anzenos e ammajos (P.Casu)◊ e cantos ciaramedhos cunfidados in annos de fainas tra amigos disizosos de lorodhos!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
crachat
Inglese
snot,
spittle
Spagnolo
escupitajo,
gargajo
Italiano
móccio,
sputàcchio
Tedesco
Nasenschleim,
Rotz.
làru , nm: alaru Definizione lau veru, genia de linna chi faet a mata fintzes manna: bogat unu pibionedhu chi candho est cotu si faet niedhu, sa fògia est fragosa e s'impreat in coghina mescamente cun pische / min. larizolu; l. màsciu = creze de truiscu (Daphne laureola); l. cràbinu = linna niedha, púdida, erba de ule (Bupleurum fruticosum) Sinonimi e contrari laberi, labru*, làtiu, lau, loru 1 Frasi e cantas boltas mi so aumbradu suta de cussa mata de larizolu! ◊ de rampos de laru faghiant sa corona a sos poetas Terminologia scientifica mtm, rbc, Laurus nobilis.
làru 1 làdu
larúdu labrúdu
larugràbinu , nm: laucràpinu,
laugràbinu Definizione
erba de ule (de bulu): genia de tupighedha fragosa
Sinonimi e contrari
erberi,
linnabúdida,
linnaniedha,
segabingiada
Terminologia scientifica
mt, Bupleurum fruticosum
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
buplèvre arbustif
Inglese
bupleurum
Spagnolo
adelfilla,
matabuey
Italiano
buplèuro
Tedesco
Strauchige Hasenohr.
larumàsciu , nm: laumascu Definizione lau mascu o atripa mulleri, genia de matighedha a linna groga iscurosa, bona po òpera: sa calidade fémina faet una birilledha bona po meighina Sinonimi e contrari àsuma, labruareste, linnaniedha 1, sàsima, tàsaru Terminologia scientifica mt, Rhamnus alaternus Etimo srd.
larútza , nf Definizione min. de lara, lavra pitica Sinonimi e contrari labrixedha.
làrva làbara
las , prn: dhas* Definizione
prn. pl. fémina po personas e cosas: impreau sèmpere a cumplementu ogetu, andhat bene iscritu abandha de su vrb. si si narat innanti, e totu a unu cun su vrb. (e fintzes cun calecunu àteru elementu, mescamente avb.)
Frasi
duas melighedhas d'oro las bido e no las toco! ◊ tantu sas fainas za mi las faghes tue!…◊ custas cosas faghídelas bois! ◊ custas iscarpas leachelas!
Traduzioni
Francese
les
Inglese
them
Spagnolo
las
Italiano
le (prn.)
Tedesco
sie.
lasariòne , nm: lisirione Definizione su frutu de su lidone Sinonimi e contrari alidone, bilisone, chelleisone, ghilidone, lisone, meladidone Frasi in s'atóngiu si papat murta, pirastu e lasarione.
laschèsa , nf Definizione su èssere lascu, lasca, sa cosa (es. téssia, semenada) Sinonimi e contrari laschia | ctr. calchesa Etimo srd.
laschía , nf Definizione
su èssere lascu, lasca, sa cosa (es. téssia, semenada)
Sinonimi e contrari
laschesa
| ctr.
calchesa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rareté
Inglese
scantiness
Spagnolo
raleza
Italiano
radézza
Tedesco
Spärlichkeit.
làschiu , agt: lascu,
liascu Definizione
nau de cosas, chi istant (postas o naschias) unu pagu atesu s'una de s'àtera; nau de cosa chi s'intrat o chi si acàpiat, chi no est sidhia, chi no est a istrintu, chi no est bene acapiada a forte; si narat fintzes de tempus, in su sensu de pagas bortas, atesu s'una de s'àtera
Sinonimi e contrari
càliu 1,
rau,
scallarxu
| ctr.
afissu,
calcu,
ilgiagadu,
intipidu
Modi di dire
csn:
trigu lascu = semenadu o nàschidu male, tropu pagu; vite lasca = chi si ch'est móida o chi no l'ant bene afissa
Frasi
zughet sas dentes lascas, sos pilos lascos ◊ custu trigu est semenadu a lascu o est lascu ca bi ndhe at pigadu pagu? ◊ carcos o làschios, sos filichedhos de s'erva s'ingrunant a sos ventos
2.
prendhe a lascu: no afias ca mi dolet! ◊ fit in cherta de allegare chin calicunu e dimandhare de novas in sa bidha chi bidiat a lascu
3.
nachi cudha poesia fit frutu de mentes lascas!
Cognomi e Proverbi
smb:
Lascu
Etimo
ltn.
*lascus
Traduzioni
Francese
rare,
clairsemé,
lâche,
desserré
Inglese
slackened,
sparse,
occasional
Spagnolo
ralo,
flojo,
laxo
Italiano
rado,
allentato
Tedesco
licht,
gelockert,
selten.