meruàgula meriàgula
merúdhu maódhu
mérula , nf Definizione
meurra, genia de pigione niedhu, mannitu, a bicu grogo / àtera arratza de pzn., m. cana = meurra de arriu, isturru de àcua o de riu (cinclus cinclus sapswuorthi)
Sinonimi e contrari
maurra,
mélura,
meulla
/
cdh. mérrulu
Modi di dire
csn:
chervedhos de m. = pessone chentza sale in conca; m. bianca = mérula rara e solu in passera in Sardigna, zughet pinnias biancas in petorras e suta de sas alas
Frasi
nois ndhe amus disaogu, nos tatamus a trimpone e compare merulone frúsciat cun su bicu grogu! ◊ s'intendhent sos càntigos pibiosos de mérulas e pigas ◊ sa meruledha zuchet su pítali grogo
Terminologia scientifica
pzn, turdus merula
Etimo
ltn.
merula
Traduzioni
Francese
merle
Inglese
blackbird
Spagnolo
mirlo
Italiano
mèrlo
Tedesco
Amsel,
Schwarzdrossel,
Merle.
merulidòne meladidòne
merulínu melurínu
merulútzu merlútzu
merxàni magliàne
mèsa , nf Definizione
mobbília de diferentes formas (cuadrada, longa, tundha) po pònnere a papare, trebballare, fàere pane, fata prus che àteru a tàulas lisas in paris cun bàtoro peis e fintzes calàsciu; fintzes orroca in paris in mare e in oros de mare / min. mesedha, mesigedha; partes de una m.: is peis, is traessas, su pianu; genias de mesa: de suíghere = banchita, mesa bàscia po cariare sa pasta, fàere su pane (ma a logos est arta po suíghere prantaos); de iscriri = iscrivania; po nai sa missa = sa mesa de su Segnore, s'artare
Sinonimi e contrari
banca
Modi di dire
csn:
sètzere in m. = acurtzu a sa mesa pro manigare; apariciai sa m. = pònnere totu s'isterzu pro pònnere a manigare; pesaindi sa m. = collíreche totu dae subra de sa mesa; sas mesas de su carru = sos taulones de su letu de su carru; agatai sa m. scuta = andhare a manigare candho che ant collidu totu e no bi at prus nudha
Frasi
andhant a pràndhere e po fàere bella figura ponent in pitzu de sa mesa is trastos bellos ◊ si un'apena giompet a bavinassa in mesa anzena s'imbutit fin'a s'últimu biraditu (Grolle)◊ isse bículat sempre in mesa anzena ◊ su mortu fut giai in pitzu de sa mesa e is fémminas iant cummenciau s'orrosàriu
Terminologia scientifica
mbl
Etimo
ltn.
me(n)sa
Traduzioni
Francese
table,
planche
Inglese
table
Spagnolo
mesa
Italiano
tàvolo,
tàvola
Tedesco
Tisch.
mèsa 1 , nf Definizione su tretu de mesu de un'istrégiu; genia de mesura puru: oto mesas = unu caltu Sinonimi e contrari meidade, mesania Frasi su cascione fit a mesa de provistas ◊ sa bartza est prena a mesa.
mesàda , nf Definizione
tempus de unu mese; paga de unu mese
Sinonimi e contrari
ttrs. misada
2.
candho cubis sa trasferta sa mesada ti dat aficu lanzu ◊ mi torrat a pigai coment'e castiadori de su livàriu e aici su chi dhi depu dhu iscontat de sa mesada
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
mois
Inglese
month
Spagnolo
mesada,
mensualidad
Italiano
mesata,
mensilità
Tedesco
Monat,
Monatslohn.
mesadí, mesadíe , nf, nm: mesaia,
mesaie,
mesudí,
mesudia,
mesudie Definizione
sa mesania de sa die, ma prus precisu sa de dóighi oras lómpia: pl. mesudies
Sinonimi e contrari
deici
Modi di dire
csn:
in punta de mesudí = a mesudie zustu, a sa puntinsigna de m., a mesudie in puntu; a punta de mesudie = a sas oras de sole prus budhidu, in istiu
Frasi
a punta de mesudie s'astore istat arrodiendhe subra de s'ama ◊ a mesudí toca e non toca iant giai fatu sa còmpara ◊ su rellotzu at tocatu sa una de passatu mesudie ◊ est acortzindho mesaie e poneus a papare ◊ sos duos pitzinnos si atopaiant totu sos mesudies
Terminologia scientifica
sdi
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
midi
Inglese
midday
Spagnolo
mediodía
Italiano
mezzogiórno
Tedesco
Mittag.
mesagànna , nf: mesuganna Definizione medida de longàrias de tres metros e mesu (antigamente de tres metros); sa cannita de mesu de is launedhas Sinonimi e contrari mediana Frasi e pàssache lontanu mesaganna: a su giannile meu no che torres! 2. e drínghili sa mesuganna!… Terminologia scientifica mds, sjl Etimo srd.
mesagústu , nm: mesaultu,
mesaustu Definizione
su bíndhighi de austu, die de festa nódida (s'Assunta)
Sinonimi e contrari
ttrs. mezaostu
Frasi
Nostra Segnora de mesaustu ◊ su piciochedhu boliat ischire chi custa festa fiat uguale a su tusórgiu o a sa festa de mesaustu ◊ candho che colat mesaustu, in bidha s’istiu est finidu: su sero bi cheret unu carralzu ◊ amus detzisu de afestare su mesagustu chin sos parentes vidharesos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mi-août
Inglese
august holiday
Spagnolo
fiesta del 15 de agosto,
Asunción
Italiano
ferragósto
Tedesco
Mariä Himmelfahrt,
Mariä Himmelfahrtsfest.
mesaía, mesaíe mesadí
mesàle , nm Definizione sa parte o tretu de mesu, nau de cosas e fintzes de animales Sinonimi e contrari mesania, mesanu Modi di dire csn: m. de cuba = in su fundhu, sa doa de mesu inue si ponet s'isseta e su spíndulu o tughe; m. de sa bértula = sirba, su tretu intremesu de sos fodhes Etimo srd.
mesàle 1 , nm Definizione trastu de coghina, orrughedhu de tàula grussa (mescamente de nughe o àtera linna bona, cun d-un'ischeadura a una parte coment'e asa) fatu tuvudu a manera de dhue pònnere e segare petza po papare Sinonimi e contrari tageri Etimo srd.
mesàna , nf Definizione misura de bàtoro cartos o fintzes unu tanti de noranta litros Frasi po s'agiudu chi mi at dadu li apo regaladu una mesana de fae Terminologia scientifica mds Etimo srd.
mesanéllu , nm: mezanellu Definizione aposentu a pianu de terra Terminologia scientifica dmo Etimo itl.p mesanel.
mesanía, mesaníu , nf, nm Definizione
su tretu o parte de mesu de una cosa, de unu logu, de una mannària, de unu tanti, tra duos logos / a m. de su séculu = a sa bandha de sa metade de su séculu
Sinonimi e contrari
mesale,
mesu
Frasi
no so giómpidu mancu a mesania de su resultadu ◊ su monumentu l'ant fatu in mesania de sa piata ◊ canno ti bient superendhe sas sinzas de mesania, in s'istrada, ti faghes contare perigulosu ◊ cussu logu si agatat a mesania de duas bidhas ◊ su fabedhare de unu pópulu no est su matessi dae su mesaniu a s'oru (M.Columbu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ligne médiane,
ligne de sécurité (di una stada)
Inglese
middle
Spagnolo
medianería
Italiano
mezzerìa
Tedesco
Mitte,
Straßenmitte.
mesànnu , nm Definizione tempus de ses meses, sa metade de un'annu Terminologia scientifica tpc.