mofoítu , nm: mufuitu Definizione una genia de pane modhe (dhue at una calidade de pane grussu chi narant mufache) Sinonimi e contrari bofolitu Frasi tzia Filomena at mandau unu mesu angioni cun duus mufuitus (A.Garau) Terminologia scientifica pne.
mòfra , nf Definizione marcu in sa pedhe singiale de maladia, tumore Terminologia scientifica mld Etimo srdn.
mòganu , nm Definizione
genia de mata chi faet linna de òpera
Terminologia scientifica
lno
Traduzioni
Francese
acajou
Inglese
mahogany
Spagnolo
caoba
Italiano
mògano
Tedesco
Mahagoni.
mogédhu , nm Definizione genia de istrégiu de ortigu Sinonimi e contrari malune, moissu, moitedhu, umpedhu Terminologia scientifica stz.
mòghere mòere
móghia, móghida módia
moghiméntu , nm: moimentu,
movimentu,
muimentu Definizione
su mòvere, fàere calecuna cosa ispostandhosi, andhandho, faendho; fintzes organizatzione chi si proponet calecunu iscopu e po cussu faet cosa, pigat initziativas
Sinonimi e contrari
módia,
mofitia,
motu 1
Frasi
semus totu in movimentu pro sas votatziones ◊ in sa manifestatzioni si bit movimentu de bandieras ◊ dónnia movimentu o tzàchidu dhu fait timi ◊ su movimentu de sa fémina est bàndhidu
2.
su moghimentu de sos traballadores at fatu cambiare cosas meda
Traduzioni
Francese
mouvement
Inglese
move,
movement
Spagnolo
movimiento
Italiano
moviménto
Tedesco
Bewegung.
móghiu módiu
mogiólu magiólu 1
mogiólu 1 , nm Definizione min. de mógiu: istugighedhu a pònnere sale.
mógiu , nm, nf: moja,
moju,
moi,
mou,
moxu Definizione
istrégiu de ortigu a fundhu tundhu e costaos artos po pònnere abba, sale, po múrghere; mannu meda, a pònnere abe; mesura de istrégiu: 45 litros, de terrenos, 0,40 de étaru; tumborru de ortigu, serrau a una parte cun pedhe de cane cun duas trícias de pilu de giua de cuadhu postas a grughe, una aintru de s'àtera a sa parte de fora, cun d-un'agu punta a istúturu in mesu de dónnia trícia / min. moighedhu (a/c.: nr. "mói", ma su pl. "mòis", sa var. mou faet su pl. moos), mogiolu (istugighedhu a pònnere sale)
Sinonimi e contrari
abialzu,
bugnu,
caidhu,
casa,
moissu,
moitedhu,
tulu
/
murghijola
Modi di dire
csn:
moju apunt'a ghetare = acanta a iscussurai (nau de ccn., èssere che m. apunt'a ghetare = chíbberu, chi si creit meda); pròere o betare abba a mojos = a dellúbbiu; papai dexi mois de sali = campare meda; nci essit in coranta mois = narat cosas ispropositadas, ch'essit costa costa, pala pala, ch'essit in costas de pinnetu; fàghere sa conca che moju a unu = dàreli ifadu a fortza de faedhare meda, de li chircare chistiones e contos
Frasi
cussu tenet mojos e faghet mele meda
2.
sete mojas de farina, sete mojas de pabassa ◊ s'olia de macinai dha mesurant a mou
3.
est proghendhe, ghetandhe s'abba a mojos ◊ gei dhu scis ca seu cosa de pagu fidai: chi mi benint is cincu minutus nci essu in coranta mois! ◊ no nci at a papai dexi mois de sali! ◊ càlladi mudu, chi mi che ses faghindhe sa conca che moju! ◊ immó no nci dha tireis in centu mois, lassai is chistionis!
Cognomi e Proverbi
smb:
Moi, Mou, Moy
Terminologia scientifica
stz, mds, sjl
Etimo
ltn.
modius
Traduzioni
Francese
boisseau,
ruche
Inglese
modius,
apiary
Spagnolo
moyo,
recipiente para las medidas de capacidad,
un tercio de una hectárea
Italiano
mòggio,
alveare
Tedesco
Scheffel,
Bienenstock.
mòglia , nf: molla 1 Definizione
istrumentu de ferru o àtera matéria fatu a trotóigos chi cedit cun su pesu e torrat a su logu suo, a comente fut innanti
Etimo
ctl.
molla
Traduzioni
Francese
ressort
Inglese
spring
Spagnolo
muelle
Italiano
mòlla
Tedesco
Feder.
mòglia 1 , nf: molla 2, móllia Definizione genia de pische de abba, de erriu o de lagu Sinonimi e contrari tinca Terminologia scientifica psc Etimo ctl. molla.
mogliedhéu , avb Sinonimi e contrari imbecis Frasi mi iat nau chi ei, mogliedheu no at fatu nudha! (P.Pillonca)
mogliòla , nf Definizione
merdona de mare, genia de pische mannitu: est un'arratza de merulutzu
Terminologia scientifica
psc, phycis phycis
Traduzioni
Francese
mostelle
Inglese
kind of fish
Spagnolo
brótola
Italiano
pastènula bruna
Tedesco
Mittelmeerfisch,
der zu der Gadidae Familie gehört.
mógliu , nm: molle,
mollo,
mollu Definizione
sestadura o forma de paperi po traperis, forma de linna po sabbateris chi serbit a fàere bestimentu o cartzamenta, de làuna po fàere druches; genia de istrégiu, o fintzes aina, fatu segundhu sa figura chi depet essire, ue si betat su metallu iscagiau po pigare sa forma comente intostat ifridandho (in cobertantza fintzes conca); persona o cumportamentu chi faet de ghia, chi si cricat de assimbigiare; in sa màchina de fàere macarrones est unu discu cun is istampos segundhu sa genia de macarrone chi depet fàere essire / pàrrere betadu a mollu = èssere bene fatu, bellu, fatu coment'e chi siat essidu de una fromma
Sinonimi e contrari
càlibbru,
folma,
modellu
2.
trinta pilos no giughet in mógliu! ◊ su mollo chi amus connotu po fàghere ballas de prumu fit a ghisa de tenatza
3.
isse li fit babbu e frade, mastru e mollu ◊ custa de antiga cantada est unu mollu (F.Onnis)◊ sa Sardigna est difítzili de redusi a mòglius furisteris (G.Lilliu)◊ oi is leis me in Sardigna dhas faint asuba de is mollus de s'istadu italianu ◊ custa poesia mustrat molles de vida chi sos giòvanos como ant irbandhonadu
4.
a provégliu mi narant Padre Solle: sos versos chi mi bessint dae buca parent esser betados a su molle
Etimo
ctl.
mottlo, mottle
Traduzioni
Francese
moule,
forme,
modèle
Inglese
mould
Spagnolo
molde
Italiano
stampo,
fórma,
mòdano,
modèllo
Tedesco
Form,
Modell,
Schnittmuster.
mògna , nf: mòngia,
monza Definizione
fémina chi faet votu e si giaet totu a Deus e a una vida de fide, a serbire o atèndhere gente bisongiosa
Modi di dire
csn:
andharesiche o intraresiche a m., essiresindhe de monza; monza de domo = fémina chentza cojada chi sighit a istare in domo de su babbu e de sa mama; mongixedha: una zenia de pane modhe, russu; cara ’e monza = una creze de basolu; mòngia arrúbia, mòngia niedha = crezes de cóciula; inserrau che m. = chi no essit mai
Frasi
chi abarru abetendi a issu fàciu sa vida de mòngia! ◊ si ch'est intrada a monza addaghi sos de domo no l'ant lassada cojare cun chie cheriat ◊ sa meri est totu sa santa dí incortia in cust'apusentu coment'e una mòngia de clausura
2.
mòngias de Sant'Agustinu, duas concas in d-unu cuscinu!
Etimo
ctl.
monja
Traduzioni
Francese
religieuse,
sœur
Inglese
nun
Spagnolo
monja
Italiano
mònaca,
suòra
Tedesco
Nonne,
Schwester.
mògno, mógnu , nm: monzu,
mugnu Definizione
sos pilos de sa fémina ispizados, fatos a tritzas e presos a nodu mannu in sedha de cúcuru (ma dados unu pagu a daisegus)
Sinonimi e contrari
cuchedha,
cucone,
cucua,
cucurinu,
curcuvedha,
mirriotu
Frasi
a batórdighi annos fit una bella picioca, alta, cun sos pilos fatos a mognu
Cognomi e Proverbi
smb:
Mongiu
Etimo
ctl., spn.
monyo
Traduzioni
Francese
chignon
Inglese
chignon
Spagnolo
moño
Italiano
cròcchia
Tedesco
Haarknoten.
mògola , nf Definizione genia de pedrighedha e de giogu, su giogu de is mògolas, de is bicus o pículas, o de sos bàtiles (chimbe pedrighedhas tundhas, de erriu); a logos fintzes pedra manna, coróngiu Sinonimi e contrari bicu 1, brusca 1, cucu 1, lecucu, tàllara / caróngiu 2. su camminu, tramesu su bacu e su monti, tramesu a is mògolas, dhi pariat su camminu chi lompiat a sa libbertadi Terminologia scientifica ggs Etimo srdn.