A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

mofoítu , nm: mufuitu Definitzione una genia de pane modhe (dhue at una calidade de pane grussu chi narant mufache) Sinònimos e contràrios bofolitu Frases tzia Filomena at mandau unu mesu angioni cun duus mufuitus (A.Garau) Terminologia iscientìfica pne.

mòfra , nf Definitzione marcu in sa pedhe singiale de maladia, tumore Terminologia iscientìfica mld Ètimu srdn.

mòganu , nm Definitzione genia de mata chi faet linna de òpera Terminologia iscientìfica lno Tradutziones Frantzesu acajou Ingresu mahogany Ispagnolu caoba Italianu mògano Tedescu Mahagoni.

mogédhu , nm Definitzione genia de istrégiu de ortigu Sinònimos e contràrios malune, moissu, moitedhu, umpedhu Terminologia iscientìfica stz.

mòghere mòere

móghia, móghida módia

moghiméntu , nm: moimentu, movimentu, muimentu Definitzione su mòvere, fàere calecuna cosa ispostandhosi, andhandho, faendho; fintzes organizatzione chi si proponet calecunu iscopu e po cussu faet cosa, pigat initziativas Sinònimos e contràrios módia, mofitia, motu 1 Frases semus totu in movimentu pro sas votatziones ◊ in sa manifestatzioni si bit movimentu de bandieras ◊ dónnia movimentu o tzàchidu dhu fait timi ◊ su movimentu de sa fémina est bàndhidu 2. su moghimentu de sos traballadores at fatu cambiare cosas meda Tradutziones Frantzesu mouvement Ingresu move, movement Ispagnolu movimiento Italianu moviménto Tedescu Bewegung.

móghiu módiu

mogiólu magiólu 1

mogiólu 1 , nm Definitzione min. de mógiu: istugighedhu a pònnere sale.

mógiu , nm, nf: moja, moju, moi, mou, moxu Definitzione istrégiu de ortigu a fundhu tundhu e costaos artos po pònnere abba, sale, po múrghere; mannu meda, a pònnere abe; mesura de istrégiu: 45 litros, de terrenos, 0,40 de étaru; tumborru de ortigu, serrau a una parte cun pedhe de cane cun duas trícias de pilu de giua de cuadhu postas a grughe, una aintru de s'àtera a sa parte de fora, cun d-un'agu punta a istúturu in mesu de dónnia trícia / min. moighedhu (a/c.: nr. "mói", ma su pl. "mòis", sa var. mou faet su pl. moos), mogiolu (istugighedhu a pònnere sale) Sinònimos e contràrios abialzu, bugnu, caidhu, casa, moissu, moitedhu, tulu / murghijola Maneras de nàrrere csn: moju apunt'a ghetare = acanta a iscussurai (nau de ccn., èssere che m. apunt'a ghetare = chíbberu, chi si creit meda); pròere o betare abba a mojos = a dellúbbiu; papai dexi mois de sali = campare meda; nci essit in coranta mois = narat cosas ispropositadas, ch'essit costa costa, pala pala, ch'essit in costas de pinnetu; fàghere sa conca che moju a unu = dàreli ifadu a fortza de faedhare meda, de li chircare chistiones e contos Frases cussu tenet mojos e faghet mele meda 2. sete mojas de farina, sete mojas de pabassa ◊ s'olia de macinai dha mesurant a mou 3. est proghendhe, ghetandhe s'abba a mojos ◊ gei dhu scis ca seu cosa de pagu fidai: chi mi benint is cincu minutus nci essu in coranta mois! ◊ no nci at a papai dexi mois de sali! ◊ càlladi mudu, chi mi che ses faghindhe sa conca che moju! ◊ immó no nci dha tireis in centu mois, lassai is chistionis! Sambenados e Provèrbios smb: Moi, Mou, Moy Terminologia iscientìfica stz, mds, sjl Ètimu ltn. modius Tradutziones Frantzesu boisseau, ruche Ingresu modius, apiary Ispagnolu moyo, recipiente para las medidas de capacidad, un tercio de una hectárea Italianu mòggio, alveare Tedescu Scheffel, Bienenstock.

mòglia , nf: molla 1 Definitzione istrumentu de ferru o àtera matéria fatu a trotóigos chi cedit cun su pesu e torrat a su logu suo, a comente fut innanti Ètimu ctl. molla Tradutziones Frantzesu ressort Ingresu spring Ispagnolu muelle Italianu mòlla Tedescu Feder.

mòglia 1 , nf: molla 2, móllia Definitzione genia de pische de abba, de erriu o de lagu Sinònimos e contràrios tinca Terminologia iscientìfica psc Ètimu ctl. molla.

mogliedhéu , avb Sinònimos e contràrios imbecis Frases mi iat nau chi ei, mogliedheu no at fatu nudha! (P.Pillonca)

mogliòla , nf Definitzione merdona de mare, genia de pische mannitu: est un'arratza de merulutzu Terminologia iscientìfica psc, phycis phycis Tradutziones Frantzesu mostelle Ingresu kind of fish Ispagnolu brótola Italianu pastènula bruna Tedescu Mittelmeerfisch, der zu der Gadidae Familie gehört.

mógliu , nm: molle, mollo, mollu Definitzione sestadura o forma de paperi po traperis, forma de linna po sabbateris chi serbit a fàere bestimentu o cartzamenta, de làuna po fàere druches; genia de istrégiu, o fintzes aina, fatu segundhu sa figura chi depet essire, ue si betat su metallu iscagiau po pigare sa forma comente intostat ifridandho (in cobertantza fintzes conca); persona o cumportamentu chi faet de ghia, chi si cricat de assimbigiare; in sa màchina de fàere macarrones est unu discu cun is istampos segundhu sa genia de macarrone chi depet fàere essire / pàrrere betadu a mollu = èssere bene fatu, bellu, fatu coment'e chi siat essidu de una fromma Sinònimos e contràrios càlibbru, folma, modellu 2. trinta pilos no giughet in mógliu! ◊ su mollo chi amus connotu po fàghere ballas de prumu fit a ghisa de tenatza 3. isse li fit babbu e frade, mastru e mollu ◊ custa de antiga cantada est unu mollu (F.Onnis)◊ sa Sardigna est difítzili de redusi a mòglius furisteris (G.Lilliu)◊ oi is leis me in Sardigna dhas faint asuba de is mollus de s'istadu italianu ◊ custa poesia mustrat molles de vida chi sos giòvanos como ant irbandhonadu 4. a provégliu mi narant Padre Solle: sos versos chi mi bessint dae buca parent esser betados a su molle Ètimu ctl. mottlo, mottle Tradutziones Frantzesu moule, forme, modèle Ingresu mould Ispagnolu molde Italianu stampo, fórma, mòdano, modèllo Tedescu Form, Modell, Schnittmuster.

mògna , nf: mòngia, monza Definitzione fémina chi faet votu e si giaet totu a Deus e a una vida de fide, a serbire o atèndhere gente bisongiosa Maneras de nàrrere csn: andharesiche o intraresiche a m., essiresindhe de monza; monza de domo = fémina chentza cojada chi sighit a istare in domo de su babbu e de sa mama; mongixedha: una zenia de pane modhe, russu; cara ’e monza = una creze de basolu; mòngia arrúbia, mòngia niedha = crezes de cóciula; inserrau che m. = chi no essit mai Frases chi abarru abetendi a issu fàciu sa vida de mòngia! ◊ si ch'est intrada a monza addaghi sos de domo no l'ant lassada cojare cun chie cheriat ◊ sa meri est totu sa santa dí incortia in cust'apusentu coment'e una mòngia de clausura 2. mòngias de Sant'Agustinu, duas concas in d-unu cuscinu! Ètimu ctl. monja Tradutziones Frantzesu religieuse, sœur Ingresu nun Ispagnolu monja Italianu mònaca, suòra Tedescu Nonne, Schwester.

mògno, mógnu , nm: monzu, mugnu Definitzione sos pilos de sa fémina ispizados, fatos a tritzas e presos a nodu mannu in sedha de cúcuru (ma dados unu pagu a daisegus) Sinònimos e contràrios cuchedha, cucone, cucua, cucurinu, curcuvedha, mirriotu Frases a batórdighi annos fit una bella picioca, alta, cun sos pilos fatos a mognu Sambenados e Provèrbios smb: Mongiu Ètimu ctl., spn. monyo Tradutziones Frantzesu chignon Ingresu chignon Ispagnolu moño Italianu cròcchia Tedescu Haarknoten.

mògola , nf Definitzione genia de pedrighedha e de giogu, su giogu de is mògolas, de is bicus o pículas, o de sos bàtiles (chimbe pedrighedhas tundhas, de erriu); a logos fintzes pedra manna, coróngiu Sinònimos e contràrios bicu 1, brusca 1, cucu 1, lecucu, tàllara / caróngiu 2. su camminu, tramesu su bacu e su monti, tramesu a is mògolas, dhi pariat su camminu chi lompiat a sa libbertadi Terminologia iscientìfica ggs Ètimu srdn.

mogolàrgiu , nm Definitzione logu de mògolas, de pedra Sinònimos e contràrios crastatza, pedraju, pedrera, pedriaxu Ètimu srd.