A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

modósu , agt: mudosu Definitzione nau de ccn., chi si cumportat a modu, cun educatzione, cun crabbu (a bortas fintzes a tropu) Sinònimos e contràrios aggrabbadu, ammodidu, assetiosu, imbodau / ammanerau, aponciau, leitanu | ctr. mabigrabbau Frases li parfeit sa pitzinna piús bella, sa piús modosa de totu sas chi bi fint ◊ sa pitzinna fit modosa in su faedhu e in sa cumpostura 2. fémina modosa, leitana! Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu poli, aimable, affecté Ingresu polite, affected Ispagnolu modoso, afectado Italianu garbato, affettato Tedescu liebenswürdig, geziert, affektiert.

modríngiu , nm Definitzione genia de ispédhiu, de papíngiu, de disígiu forte Sinònimos e contràrios spínniu Frases si sigu cun custu modríngiu mi at a tocai a torrai a preni su butiglioni! (G.Tatti)

módu , nm: motu Definitzione su comente si faet o acontesset una cosa; nau de is verbos, est unu piessignu chi inditat si s'atzione est reale, solu possíbbile, dipendhenthe de un'àtera o cumandhada (is modos definios faent custu cun is desinéntzias personales; is modos indefinios inditant s'atzione chentza precisare sa persona e no precisant bene mancu su tempus) Sinònimos e contràrios manera Maneras de nàrrere csn: si fit a m. de… = si faghiat a…, si fut possíbbili a…; pònniri m. = regulare, zúghere o fàghere a régula; fàghere a m. de…, in m. chi…= fai a manera de…, fai su possíbbili po…, po chi… Frases arratza de modos chi tenides faghindhe sa cosa!… 2. si fit a modu de ti ndhe furare andhao ventureri in terra anzena! ◊ eus a fai in modu de dh'acuntentai ◊ inforrat su pani totu debressi in modu chi su forru s'iscidrit su prus pagu possíbbili Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu façon Ingresu manner Ispagnolu manera Italianu mòdo Tedescu Art, Weise.

modulài, modulàre , vrb Definitzione regulare sa boghe cantandho.

módulu , nm Definitzione paperi chi si giaet aprontau po una dimandha, unu pagamentu, de prènnere cun arrespostas, de sighire a iscríere cun calecunu datu personale, diferente de unu a s'àteru o de una borta a s'àtera; genia de ispartzidura de un'òpera o fintzes de un'organizatzione fata cunforma a unu mógliu chi si arrepitit oguale Sinònimos e contràrios istampau Tradutziones Frantzesu formule, formulaire Ingresu form Ispagnolu ficha, impreso Italianu mòdulo Tedescu Formular.

moédhu maódhu

moentería mobentería

moènti mobènti

moentràxu mobentràxu

mòere , vrb: mòfere, mòghere, mòvere, movi, mòviri Definitzione cambiare posidura, portare de unu logu o tretu a un'àteru, murigare; fàere cambiamentu, abbiare unu dolore; tzucare, rfl.pònnere in camminu, fàere viàgiu; fàere impresse / ind. pres. 3ˆ p. sing. mofet, moghet; cong. 2ˆ p. pl. moghetzas, movetzas; pps. móvidu, mófitu, mófiu Sinònimos e contràrios irmoventare / andai, bènnere, caciare, cambiai, suncai, tocai 1 / coidai | ctr. firmai Maneras de nàrrere csn: mòviri s'istògumu = buluzare, fàghere a gana mala; movirisí po ternura = àere dolu, fàghere làstima; èssere a su moe moe = moindhe, pagu frimmu, candho goi candho gai; moindhe (nau de cosa chi si movit cun fuliesa manna) = frusiendi (bíere "múere") Frases moe cussa pedra! ◊ sa pudheca est maseredha, mancu si movit candu dha tocas! ◊ su cane est moindhe sa coa ◊ moediche dae cue! ◊ non cherzo andhare in ancas chi mofent pro abbitúdine (L.Loi)◊ boe betzu, isfinidu, fadicadu, no si mofet ◊ a sa cosa prantada li cheret móida sa terra ca creschet de prus ◊ scerada est sempri crocada, non si podit movi, mancu pesai de su letixedhu ◊ no bos moghezas finas chi torro! 2. sa borta chi mi funta móvius is genugus fui abarrada sétzia unas cantu diis ◊ su tempus est móvidu, est moindhe ◊ no lu moent nen diàulos e nen santos candho si che tzacat un'idea in conca! ◊ sas berbeghes cherent móidas a pàschere 3. moe cun megus a cumandhu! ◊ mira ca soi fendi sa lómpia agante de Luiginu, po intendi si cras movit a Castedhu ◊ de meriadorzu movet su masone in paschimenta ◊ arguai a tibe chi ti mogas! 4. zuto una dente a su moe moe: at a èssere menzus chi mi ndhe la feta tirare ◊ ti as a mòere carchi dente manighendhe cussa peta tosta! 5. mòfeti, sinono torrat a rosinare e nos infundhimos! ◊ mòedi, mih, ca no bi at ora! ◊ toca movidindi ca tèngiu fàmini! Ètimu ltn. movere, moere Tradutziones Frantzesu bouger, remuer, déplacer, détourner (dissuadere), se dépêcher Ingresu to move, to shift Ispagnolu mover, desplazar, moverse, darse prisa Italianu muòvere, movimentare, spostare, smuòvere, sbrigarsi Tedescu bewegen, versetzen, umstellen, verrücken, aufbrechen, sich beeilen.

mòfa , nf Definitzione cosa chi si narat o chi si faet po erríere de s'àteru Sinònimos e contràrios allera, arréula, atrecu, befa, bota, ciacota, cionfra, dellezu, dríngula, iscàranu, iséria, siera Frases cun mofa e cun iscàrniu ◊ subra sas mentes divinas, pro piús brulla, mofa e festa, ponent corona de ispinas ◊ dèu mi fatzu mofa de issa Sambenados e Provèrbios smb: Moffa Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu tour, farce, raillerie, moquerie Ingresu mockery Ispagnolu mofa Italianu bèffa, canzonatura Tedescu Spötterei, Fopperei.

mòfa 1 , nf Definitzione genia de arretza chi si ponet in su murru de is animales mossigadores po no mossigare; fintzes una genia de sachitu chi s'imbestit in su bruncu de un'animale mannu po no papare cosa de fàere dannu, trebballandho (e a logos narant cofa) Sinònimos e contràrios isportisca, musarola.

mofàda , nf: mufada Definitzione cropu giau cun sa manu a trempas / papai a mufadas = coment'e a bufadura, a s'airada, cun allurpidura, a meda Sinònimos e contràrios bussinada, ciafu, iscantargiara, iscavanada, istuturada, smantulada, sporsugada 2. dh'at puntu un'espi a sa língua comenti fiat papendi unu troni de àxina a mufadas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gifle, tarte Ingresu slap in the face Ispagnolu bofetada Italianu sbèrla, ceffóne Tedescu Ohrfeige, Maulschelle.

mofàre , vrb Definitzione fàere mofa, pigare a befa, bogare in bregúngia a ccn., pònnere s'arréulu a unu Sinònimos e contràrios abbilgonzare, arreulai, dellezare, strocillai Frases de totu ti rie e mofa, de sas uguales rie, mòfadi de totu e rie! (P.Pisurzi) Ètimu srd.

mòfere mòere

mófida módia

mófidu módiu

mófita módia

mofitía , nf, nm: movetia, movidia, movitia, movitina, movitiu Definitzione su fàere calecuna móvia, movimentu, fintzes su mutúgiu o moida chi si faet movendho calecuna cosa, passandho, faendho cosa, fintzes manígiu Sinònimos e contràrios módia Frases si ponet sa zente in movitia ◊ a dogni movitia de animale o de zente s'ae faghet istriminzu ◊ sas abbas chi no faghent movitia nos cumbidant intantu a navigare ◊ isse est semper in movitia 2. est mudu e surdu: no at mai faedhadu ne mai at intesu peruna movitia ◊ sos cumpanzos candho si ant sapidu sa movitia si sunt acusiados issos puru Ètimu itl. movitiva Tradutziones Frantzesu mouvement Ingresu move (ment) Ispagnolu movimiento Italianu moviménto, mòssa Tedescu Bewegung.

mófiu módiu