A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

modósu , agt: mudosu Definizione nau de ccn., chi si cumportat a modu, cun educatzione, cun crabbu (a bortas fintzes a tropu) Sinonimi e contrari aggrabbadu, ammodidu, assetiosu, imbodau / ammanerau, aponciau, leitanu | ctr. mabigrabbau Frasi li parfeit sa pitzinna piús bella, sa piús modosa de totu sas chi bi fint ◊ sa pitzinna fit modosa in su faedhu e in sa cumpostura 2. fémina modosa, leitana! Terminologia scientifica ntl Etimo srd. Traduzioni Francese poli, aimable, affecté Inglese polite, affected Spagnolo modoso, afectado Italiano garbato, affettato Tedesco liebenswürdig, geziert, affektiert.

modríngiu , nm Definizione genia de ispédhiu, de papíngiu, de disígiu forte Sinonimi e contrari spínniu Frasi si sigu cun custu modríngiu mi at a tocai a torrai a preni su butiglioni! (G.Tatti)

módu , nm: motu Definizione su comente si faet o acontesset una cosa; nau de is verbos, est unu piessignu chi inditat si s'atzione est reale, solu possíbbile, dipendhenthe de un'àtera o cumandhada (is modos definios faent custu cun is desinéntzias personales; is modos indefinios inditant s'atzione chentza precisare sa persona e no precisant bene mancu su tempus) Sinonimi e contrari manera Modi di dire csn: si fit a m. de… = si faghiat a…, si fut possíbbili a…; pònniri m. = regulare, zúghere o fàghere a régula; fàghere a m. de…, in m. chi…= fai a manera de…, fai su possíbbili po…, po chi… Frasi arratza de modos chi tenides faghindhe sa cosa!… 2. si fit a modu de ti ndhe furare andhao ventureri in terra anzena! ◊ eus a fai in modu de dh'acuntentai ◊ inforrat su pani totu debressi in modu chi su forru s'iscidrit su prus pagu possíbbili Etimo itl. Traduzioni Francese façon Inglese manner Spagnolo manera Italiano mòdo Tedesco Art, Weise.

modulài, modulàre , vrb Definizione regulare sa boghe cantandho.

módulu , nm Definizione paperi chi si giaet aprontau po una dimandha, unu pagamentu, de prènnere cun arrespostas, de sighire a iscríere cun calecunu datu personale, diferente de unu a s'àteru o de una borta a s'àtera; genia de ispartzidura de un'òpera o fintzes de un'organizatzione fata cunforma a unu mógliu chi si arrepitit oguale Sinonimi e contrari istampau Traduzioni Francese formule, formulaire Inglese form Spagnolo ficha, impreso Italiano mòdulo Tedesco Formular.

moédhu maódhu

moentería mobentería

moènti mobènti

moentràxu mobentràxu

mòere , vrb: mòfere, mòghere, mòvere, movi, mòviri Definizione cambiare posidura, portare de unu logu o tretu a un'àteru, murigare; fàere cambiamentu, abbiare unu dolore; tzucare, rfl.pònnere in camminu, fàere viàgiu; fàere impresse / ind. pres. 3ˆ p. sing. mofet, moghet; cong. 2ˆ p. pl. moghetzas, movetzas; pps. móvidu, mófitu, mófiu Sinonimi e contrari irmoventare / andai, bènnere, caciare, cambiai, suncai, tocai 1 / coidai | ctr. firmai Modi di dire csn: mòviri s'istògumu = buluzare, fàghere a gana mala; movirisí po ternura = àere dolu, fàghere làstima; èssere a su moe moe = moindhe, pagu frimmu, candho goi candho gai; moindhe (nau de cosa chi si movit cun fuliesa manna) = frusiendi (bíere "múere") Frasi moe cussa pedra! ◊ sa pudheca est maseredha, mancu si movit candu dha tocas! ◊ su cane est moindhe sa coa ◊ moediche dae cue! ◊ non cherzo andhare in ancas chi mofent pro abbitúdine (L.Loi)◊ boe betzu, isfinidu, fadicadu, no si mofet ◊ a sa cosa prantada li cheret móida sa terra ca creschet de prus ◊ scerada est sempri crocada, non si podit movi, mancu pesai de su letixedhu ◊ no bos moghezas finas chi torro! 2. sa borta chi mi funta móvius is genugus fui abarrada sétzia unas cantu diis ◊ su tempus est móvidu, est moindhe ◊ no lu moent nen diàulos e nen santos candho si che tzacat un'idea in conca! ◊ sas berbeghes cherent móidas a pàschere 3. moe cun megus a cumandhu! ◊ mira ca soi fendi sa lómpia agante de Luiginu, po intendi si cras movit a Castedhu ◊ de meriadorzu movet su masone in paschimenta ◊ arguai a tibe chi ti mogas! 4. zuto una dente a su moe moe: at a èssere menzus chi mi ndhe la feta tirare ◊ ti as a mòere carchi dente manighendhe cussa peta tosta! 5. mòfeti, sinono torrat a rosinare e nos infundhimos! ◊ mòedi, mih, ca no bi at ora! ◊ toca movidindi ca tèngiu fàmini! Etimo ltn. movere, moere Traduzioni Francese bouger, remuer, déplacer, détourner (dissuadere), se dépêcher Inglese to move, to shift Spagnolo mover, desplazar, moverse, darse prisa Italiano muòvere, movimentare, spostare, smuòvere, sbrigarsi Tedesco bewegen, versetzen, umstellen, verrücken, aufbrechen, sich beeilen.

mòfa , nf Definizione cosa chi si narat o chi si faet po erríere de s'àteru Sinonimi e contrari allera, arréula, atrecu, befa, bota, ciacota, cionfra, dellezu, dríngula, iscàranu, iséria, siera Frasi cun mofa e cun iscàrniu ◊ subra sas mentes divinas, pro piús brulla, mofa e festa, ponent corona de ispinas ◊ dèu mi fatzu mofa de issa Cognomi e Proverbi smb: Moffa Etimo ctl., spn. Traduzioni Francese tour, farce, raillerie, moquerie Inglese mockery Spagnolo mofa Italiano bèffa, canzonatura Tedesco Spötterei, Fopperei.

mòfa 1 , nf Definizione genia de arretza chi si ponet in su murru de is animales mossigadores po no mossigare; fintzes una genia de sachitu chi s'imbestit in su bruncu de un'animale mannu po no papare cosa de fàere dannu, trebballandho (e a logos narant cofa) Sinonimi e contrari isportisca, musarola.

mofàda , nf: mufada Definizione cropu giau cun sa manu a trempas / papai a mufadas = coment'e a bufadura, a s'airada, cun allurpidura, a meda Sinonimi e contrari bussinada, ciafu, iscantargiara, iscavanada, istuturada, smantulada, sporsugada 2. dh'at puntu un'espi a sa língua comenti fiat papendi unu troni de àxina a mufadas Etimo srd. Traduzioni Francese gifle, tarte Inglese slap in the face Spagnolo bofetada Italiano sbèrla, ceffóne Tedesco Ohrfeige, Maulschelle.

mofàre , vrb Definizione fàere mofa, pigare a befa, bogare in bregúngia a ccn., pònnere s'arréulu a unu Sinonimi e contrari abbilgonzare, arreulai, dellezare, strocillai Frasi de totu ti rie e mofa, de sas uguales rie, mòfadi de totu e rie! (P.Pisurzi) Etimo srd.

mòfere mòere

mófida módia

mófidu módiu

mófita módia

mofitía , nf, nm: movetia, movidia, movitia, movitina, movitiu Definizione su fàere calecuna móvia, movimentu, fintzes su mutúgiu o moida chi si faet movendho calecuna cosa, passandho, faendho cosa, fintzes manígiu Sinonimi e contrari módia Frasi si ponet sa zente in movitia ◊ a dogni movitia de animale o de zente s'ae faghet istriminzu ◊ sas abbas chi no faghent movitia nos cumbidant intantu a navigare ◊ isse est semper in movitia 2. est mudu e surdu: no at mai faedhadu ne mai at intesu peruna movitia ◊ sos cumpanzos candho si ant sapidu sa movitia si sunt acusiados issos puru Etimo itl. movitiva Traduzioni Francese mouvement Inglese move (ment) Spagnolo movimiento Italiano moviménto, mòssa Tedesco Bewegung.

mófiu módiu