abboàu , pps, agt: abbuau Definizione
de abboai, abbuai; guastu de sa népide, de s'abbuera, nau de laore
Sinonimi e contrari
addulliu,
afrachilau,
allampiau,
anneuladu,
calinu,
chiconosu
Frasi
su lori est abboau
Traduzioni
Francese
rabougri,
niellé
Inglese
for a fruit which,
doesn't ripe for excess of heat,
affected by smut
Spagnolo
atizonado
Italiano
golpato
Tedesco
aufgrund von Hitze ungenügend gereiftes Getreide,
von Brandpilzen befallenes Getreide.
afurconàu , pps, agt Definizione
de afurconare
Sinonimi e contrari
abboau,
anneuladu
Traduzioni
Francese
niellé
Inglese
affected by smut
Spagnolo
atizonado
Italiano
golpato
Tedesco
von Steinbrand befallen werden.
aponciàu , pps, agt: apontziau,
apuntziadu,
apuntziau Definizione
de aponciai; chi est sériu sériu (de pàrrere fintzes tristu), totu pigau pentzandho a calecuna cosa, citiu, esagerandho puru; fintzes irmasionadu, tropu lentu faendho sa cosa; chi si credet meda e abbàidat s'àteru pentzandhosi méngius; si narat fintzes de unu chi istringhet is murros foedhandho, coment’e giaendhosi prus importu
Sinonimi e contrari
ammanerau,
leitanu,
modosu
/
immajonadu
2.
candu fuedhat est meda apontziau: bandat circhendi is fuedhus in celu! ◊ mi paret de la bídere a mamma in su ricóveru, sétzida a un'oru, muda, aponsiada, che una criadura de asilo!…◊ est totu apontziada, cun s'ofítziu in manus parit s'isprigu de sa santidadi!
Traduzioni
Francese
affecté,
contrit
Inglese
composed,
affected
Spagnolo
afectado
Italiano
contegnóso,
affettato,
compunto,
sussiegóso
Tedesco
zurückhaltend,
erheuchelt,
zerknischt.
atitonàtu, atitonàu , agt: atzitzonatu,
atzitzonau Definizione
chi est niedhu de sa népide, nau de is laores
Sinonimi e contrari
abburvuradu,
afrachilau,
allampiau,
anneuladu,
calinu
Frasi
tricu, trídicu atzitzonatu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
niellé
Inglese
affected by smut
Spagnolo
atizonado
Italiano
golpato
Tedesco
von Steinbrand befallen.
becósu , agt Definizione
chi est totu becos, essiduras coment'e porros, fintzes cun marcos de maladia de sa pedhe in conca; chi est càrrigu de tíngia; nau de persona po su naturale chi tenet, chi no arrexonat, chi po dónnia cosighedha si arrennegat, perdet luego sa passiéntzia, trotu coment'e unu crabu / curcurighedha becosa = zenia de curcurighedha totu comente e a porros a s'ala de fora
Sinonimi e contrari
abbultzonadu,
tingiosu
/
dirredhu,
latranghigultzu
Frasi
depit portai su fillu a su dotori, ca est becosu, a màncias in conca e perdendi is pius ◊ fit a s'iscútina iscútina ratèndhesi sos becos ca fit becosu
2.
cuss'àrbure de figu est totu becosa: ndhe cheret segada in russu
3.
arrea!… ca como che frundhit totu, becosu…, chi no faghet a li nàrrere nudha!
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
teigneux
Inglese
affected with ringworm
Spagnolo
tiñoso
Italiano
tignóso
Tedesco
grindig.
dirrédhu , agt Definizione
nau de ccn., chi est unu pagu arrennegosu, derre, prus a imbérriu che àteru, fintzes chi faet dispetos
Sinonimi e contrari
calabriosu,
isamanchiosu,
scanceriau,
strunciosu
/
becosu,
latranghigultzu
/
dirbetosu
Frasi
de naturale su pitzinnu fit semper pranghijolu e dirredhu che gatulinu agreste ◊ su pitzinnu est dirredhu e candho s'impuntat in carchi cosa ponet in turmentu sa famíllia
2.
sa pitzinna est dirredha e pro gustu o po dispetu che imbolat totu su chi pedit
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
irascible
Inglese
irascible,
affected
Spagnolo
remilgado,
iracundo
Italiano
smorfióso,
iracóndo
Tedesco
zartbesaitet,
jähzornig.
fatitàrzu , agt Definizione
chi faet fatitas, nau de is piciocos e de is giòvonos chi cun is piciocas cricant de dhas cumpràxere, de si fàere bellos, de dhis pràghere, de dhas acuntentare
Sinonimi e contrari
afàbbile,
afetuosu,
amistantziosu,
amorosu,
ternurosu,
tiernu
2.
ndhe esseit unu pudhighinu totu ufanu e fatitarzu ◊ cun boghe benigna, fatitarza e fine, narzeit a l'iscujare
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tendre,
affecté
Inglese
loving,
affected
Spagnolo
cariñoso,
melindroso
Italiano
amorévole,
amoróso,
lezióso
Tedesco
liebenswürdig,
affektiert.
imberriàdu , pps, agt: imberriau,
imbirriatu Definizione
de imberriare; nau pruschetotu de su pipiu, chi est prenu de imbérrios, totu pacia, chi faet totu a giogu, chi si dha pigat a giogu cun is mannos puru / i. che pudhérigu de àinu = meda
Sinonimi e contrari
dengheri,
dengosu,
impaciau,
imbrimbinau,
melindrosu,
minghenghi,
mirringhengu
/
cdh. imbirriatu,
ttrs. imbirriadu
2.
est unu pisedhu imberriadu ◊ bido zente imberriada imbrutendhe su mundhu ◊ su dinari faghet sa zente imberriada!
Traduzioni
Francese
affecté,
gâté
Inglese
affected,
spoilt
Spagnolo
melindroso
Italiano
lezióso,
viziato
Tedesco
geziert,
verwöhnt.
incimiàu , agt: intzimiau Definizione
chi portat intzimia, neghe, cuménciu de unu male, de maladia; chi at tentu dannu, cumenciau de male
Sinonimi e contrari
sentinau,
simiau,
tacadu,
temadu,
temósigu,
temosu,
tunconidu,
tzimiadu
/
scanniu
2.
sa làtia, própiu cussa a follas mannas, est sa prus incimiara de s'incuinamentu ◊ torru, o Sardigna intzimiara, a sa tita tua múllia, istancu e arreulau (E.Collu)◊ su corpus dh'allogu intzimiau in d-unu siléntziu fatu de arrinnegu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
maladif
Inglese
affected,
damaged
Spagnolo
enfermizo,
lesionado
Italiano
colpito,
lesionato
Tedesco
ungesund,
beschädigt.
indemàu , agt Definizione
chi at ingortu atema, temiadu, chi tenet calecuna mància in sa salude: si narat de is animales magangiaos o malesanos
Sinonimi e contrari
demadu,
incimiau,
tacadu,
temósigu,
temosu,
tunconidu
| ctr.
sanu,
líaru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
malsain,
maladif
Inglese
unhealthy,
affected
Spagnolo
enfermo,
enfermizo
Italiano
malsano,
colpito
Tedesco
ungesund.
lantàdu , pps, agt: lantau,
latadu,
latzadu Definizione
de lantare; chi est fertu, chi giughet ferida; nau de chie at bufau, inciariu, chi est alligru a binu
Modi di dire
csn:
lantadu a conca = fertu a machine, scimpru; trigu l. = corpadu a sèmene, semenadu tropu afissu
2.
as a bissionare sonnos malos de atzufos, mortos, ómines latzados ◊ su maleadadu si ndhe peseit ritzu a iscufidas che unu silvone lantadu ◊ no est nudha si est mortu cussu, tantu fit un'ómine lantadu ◊ cun su coro lantadu pianghides
Traduzioni
Francese
blessé
Inglese
wounded,
affected
Spagnolo
herido
Italiano
ferito,
colpito
Tedesco
verletzt.
melindrósu , agt, nm: milindrosu Definizione
chi o chie acostumat a fàere tropu denghes, tropu milindros, o fintzes a èssere prenu de denghes, de milindros, a si crèdere meda
Sinonimi e contrari
dengheri,
dengosu,
leitanu,
minghenghi,
mirringhengu,
modosu,
scanceriosu,
spiscincosu
Frasi
avantzat su matzone a conca tolta milindrosu, trassadu, iscoizendhe (P.Casu)◊ su paone melindrosu at postu in olvidu sas pumas suas cumbintu chi fit tropu pazosu ◊ bae, bae, o ebba milindrosa, bae e prosighi in su destinu tou! ◊ a s'intèndhere su re de sa foresta, s'àinu faghet su milindrosu
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
spn.
melindroso
Traduzioni
Francese
minaudier,
affecté,
maniéré,
mielleux
Inglese
honeyed,
affected (person)
Spagnolo
melindroso
Italiano
svenévole,
mellìfluo
Tedesco
geziert,
gespreizter Mensch.
modósu , agt: mudosu Definizione
nau de ccn., chi si cumportat a modu, cun educatzione, cun crabbu (a bortas fintzes a tropu)
Sinonimi e contrari
aggrabbadu,
ammodidu,
assetiosu,
imbodau
/
ammanerau,
aponciau,
leitanu
| ctr.
mabigrabbau
Frasi
li parfeit sa pitzinna piús bella, sa piús modosa de totu sas chi bi fint ◊ sa pitzinna fit modosa in su faedhu e in sa cumpostura
2.
fémina modosa, leitana!
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
poli,
aimable,
affecté
Inglese
polite,
affected
Spagnolo
modoso,
afectado
Italiano
garbato,
affettato
Tedesco
liebenswürdig,
geziert,
affektiert.
tingiósu , agt: tinzosu Definizione
chi est càrrigu de tíngia; nau de ccn., chi est càrrigu de dépidos, chi est arrestigu, de manu istrinta, pòberu
Sinonimi e contrari
becosu,
runzosu
/
aggantzadu,
coghedhu,
limidu,
susuncu
Frasi
est unu cane tinzosu
2.
chini est gelosu morit tingiosu ◊ po si preni is busciacas issu a su fradi dhu torrat tingiosu!
Etimo
ltn.
tineosus
Traduzioni
Francese
teigneux
Inglese
affected with ringworm,
stingy
Spagnolo
tiñoso
Italiano
tignóso
Tedesco
grindig.