morimènta , nf Sinonimi e contrari moltaza, mortalidade, moltina Etimo srd.
moriméntu moliméntu
morimóri , avb Definizione
dhu narant a su late candho dhi ant postu su càgiu, a sa lughe de una candhela, de una lampadina candho est acanta a s'istudare, a sa die acabbandho / segare una cosa m. = andendi e menguendi, fendidha sempri prus istrinta, prus fini fintzas a torrai giusta a s'oru
Sinonimi e contrari
spirispiri
Frasi
sa lampanedha de cussa creadura est morimori ◊ su pische est friscu, est movendhe ancora s'irgutolu, tranchinendhe morimori ◊ sos rios de sa tanca sont prenos de pische morimori ◊ sa candhela est morimori
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mourant
Inglese
dying
Spagnolo
mortecino
Italiano
morènte
Tedesco
erlöschend.
morinài molinài
morinàta , nf: murinata Definizione una genia de pigione niedhudu Sinonimi e contrari cincirri, moretina 1, olzale, pispanta, trinedha, zizí Terminologia scientifica pzn Etimo srd.
morínu , agt Definizione chi est de colore murenu Sinonimi e contrari moritu Etimo srd.
morísca , nf: murisca Definizione
figumorisca, genia de mata a tàulas (o palas) totu súciu (is prus noàdiles), ladas e grussas (su truncu), longas prus de prammu, cun su corgiolu chi no lassat passare s'abba, cun is fògias chi parent agúgias, a ispina: faet meda fintzes in logu de terra làngia o paga e agguantat su sicore, bogat (mescamente in is oros de sa tàula) unu frutu cun su corgiolu ispinosu meda, a ispinas pitichedhedhas totus impare, a fileras, est de sabore druche e cun sèmene meda; una calidade (m. areste o cràbina) est prus ispinosa in sa tàula e in su frutu (bonu che a sa maseda) e dha ponent meda a fàere cresura / foedhandho de frutu, sèmpere upm.; crestai sa figumorisca = segarecheli su culatzu, chi zughet prus ispina; morisca incarnada in sa tàula = mustaciolu o sagura; morisca essida in mesu de sa tàula = voe taedhare, marighedha
Sinonimi e contrari
carrúciu 1,
ficumorisca,
fiughíndia
Frasi
su rocarzu l'ant prantadu totu a moriscas ◊ sas moriscas sunt fiorindhe ◊ s'astraore at ispérdidu sas moriscas
2.
sa morisca est bona a fàghere saba ◊ bodhi morisca, iscorza e màniga! ◊ a l'ispuligare sa morisca daet cumbata! ◊ sa morisca si leat cun sa punta de duos pódhighes e no a manu prena (e cheret, menzus, iscovitada innanti)
Terminologia scientifica
frt, Opuntia ficus-indica
Traduzioni
Francese
figuier d'Inde,
figuier de Barbarie,
figue de Barbarie
Inglese
prickly pear
Spagnolo
nopal
Italiano
fico d'India
Tedesco
echter Feigenkaktus.
moriscàre , vrb Definizione andhare a morisca, bodhire o ingòllere figumorisca Etimo srd.
moriscàrzu , nm Definizione logu, prus che àteru de orrocas o cun pagu terra, prantau a figumoriscas Sinonimi e contrari ficumoriscarju, fighemoràrgiu, figuindialzu Etimo srd.
moriscàu , agt: ammoriscau* Sinonimi e contrari bujosu, iscuricosu.
moríscu , nm: muriscu Definizione
trigu de Índia (benit de is Américas), genia de laore chi faet a canna grussa, prena, arta mancari metro e mesu o prus, a fògias mannas longas e ladas e bogat coment'e ispigas imbodhigadas in sa terga a tantos pígios: s'ispiga chi bogat (corra, cozorotu, cucuta, pannucra), una o de prus, de unu prammu de longària, in is nodos de sa canna, est fata de un'ossu o cau (trútiri o tutuàciu a bisura de cilindru prenu ma unu pagu a punta) e portat su granu totu a fileras a inghíriu, in colore grogo candho est lómpiu, de forma coment’e dente, est totu imbodhigada a istrintu e a tantos pígios de terga, o capa, impanna (pàgia, genia de fògia), e in punta ndhe bogat sa seda o tzota (genia de pilos longos finedhedhos chi ndh'essint a cherrione comente at fatu su granu)/ a/c. coment'e genia de laore e coment'e granu est upm; unu m., duos moriscos = un'ispiga, duas ispigas de moriscu; isprunire m. = irranare, istacare su granu de s'ossu
Sinonimi e contrari
cicilianu,
tridicumoriscu,
trigaíndiri,
trighéndia,
trigulianu,
trigumoria
Frasi
sa badhe fit totu a ortos prenos a basolu e a moriscu ◊ mi apo manigadu duos moriscos arrustidos
Terminologia scientifica
lrs, Zea mays
Etimo
ctl., spn.
morisco
Traduzioni
Francese
maïs,
blé de Turquie
Inglese
maize
Spagnolo
maíz
Italiano
granoturco
Tedesco
Mais.
moríscu 1 , agt, nm: muriscu Definizione
de is Moros, chi pertocat is Moros; genia de craedhu, aparíciu fatu de una càscia ue intrat unu ferru grussu a U chi tancat a cropu e abbarrat a bisura de lóriga intrau in duos lobos impare ma aperit solu a crae / castanza morisca = sa chi bendhent in butega sicada e límpia, ispigiolada
Cognomi e Proverbi
smb:
Moriscu, Morisco
Traduzioni
Francese
mauresque,
moresque
Inglese
moorish
Spagnolo
morisco
Italiano
morésco
Tedesco
maurisch,
Maure.
morisfadhítus , nm pl Definizione camminos fadhios: fai m. = nau de duos chi si depent atobiare, andhare in camminos diferentes e po cussu chentza si atobiare, fàere forchidos.
morisínu moresínu
morísta , avb Definizione mori ista: èssere a su m. = morindho e chentza mòrrere Sinonimi e contrari morimori Frasi est a su morista che luche de candhela.
moristéllu , nm: muristedhu, muristella, muristellu Definizione genia de àghina niedha de binu, a pibiones pitichedhos e cracos, a gurdone piticu, mustiosa meda Sinonimi e contrari cadenisca Terminologia scientifica frt Etimo ctl. monestrell.
moristène , nm: muristene, muristeni, muristere Definizione antigamente fut su cunventu: como, domighedhas acanta a una crésia in su sartu inue is nuinantes istant is dies innanti de sa festa e is dies de sa festa etotu po unu Santu: est fintzes númene de una bidha (Muristeni), in Campidanu Sinonimi e contrari cumbessia Etimo ltn. *monisterium.
moristói , agt, nm Definizione foedhu de befa po unu cariniedhu e légiu.
moristúda , avb, agt Definizione
mori + istuda (chi funt sa matessi cosa ma naos cun significau diferente o coment'e una cosa chi faet sa repitia)= aperi e tanca, ammosta e cua
Sinonimi e contrari
lampaluche,
morimori
Frasi
che una braja velada de chisina paret sa vida sua a moristuda (F.Murtinu)◊ est che candhela de seu istuda e moristuda ◊ a moristuda est sa fiama nostra ◊ ojos a moristuda mustrant su sufrire
2.
fit in mesu de lughes moristudas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
intermittent
Inglese
dying,
flashing,
intermittent,
tottering
Spagnolo
intermitente,
vacilante,
mortecino
Italiano
lampeggiatóre,
lampeggiante,
vacillante,
morènte
Tedesco
blinkernd,
Blink…,
flackend,
erlöschend.
moritòrra , nm Definizione su istare morindho e chentza mòrrere, bènnere su coro mancu; in cobertantza, istare in pentzos, in dúbbios a meda Sinonimi e contrari ammustréchida, dimajamentu Etimo srd.