A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

mòrfolo , nm Definizione persona metzana meda de carena, istrúpiu de natura Etimo srdn.

morfología , nf Definizione s'istúdiu de is formas: in grammàtiga, sa parte chi istúdiat is formas e cambiamentos de forma de is foedhos segundhu s'impreu o manígiu chi podent tènnere in d-una limba.

mòrforo , nm Definizione pudidore, fragu pudésciu Sinonimi e contrari mòrmoro, pudidore Etimo srdn.

morgodhàre , vrb: ammorgodhare* Definizione ammodhigare, fàere a unu morgodhu Sinonimi e contrari ammalfudhare, ammodhiae.

morgodhèra , nf Definizione chintórgiu po animale, fintzes sa bindella de is fosiles po dhos pigare apicaos in su codhu Sinonimi e contrari chigna Etimo srd.

morgódhu , nm Definizione genia de supa, ma fintzes cosa isciusta tropu / a morgodhu = a modhe, postu in s'abba Sinonimi e contrari maltitzu, marfadhu*, morfodhu Frasi apo acatau sos istratzos a morgodhu in s'abba.

morguè , nm: murgueo, murguetu, murgueu Sinonimi e contrari binu, inciaru Frasi s'at a èssi firmau a bufai unu tzichedhu de murguetu! ◊ si cumbidu àcua frisca ca su murgueu costat!

mòri , nm Definizione logu po passare, po andhare a pei, longu, prus che àteru in campu, in su sartu; logu po andhare bastat chi siat Sinonimi e contrari àndara, caminu, guturinu, sémida Modi di dire csn: andai mòri mòri = andhare caminu caminu (dif. de andhare mori mori = fai andendi e morendi, acabbendi, menguendi); fai mòris fadhitus, fallitus = andhare s'unu a cara a s'àteru faghindhe forchidhos, chentza si abbojare, colendhe in caminu o carrela diferente, fàchere caminu irvàriu; stramancai su mòri = pèrdere, fadhire su caminu Frasi gi andu ma no passu in su mòri! ◊ si andas in su mòri as a podi fai tesoru de gràtzia e de virtudi ◊ in ciú mòri deretu camminai! 2. dèu seu andada a iscola e cussu fut torrendi, ma no si seus bius: si bit ca eus fatu moris fadhitus! Cognomi e Proverbi smb: Mori Traduzioni Francese sentier Inglese path Spagnolo senda, vereda, camino Italiano sentièro, vïòttolo di campagna Tedesco Feldweg, Fußpfad, Fußsteig, Pfad.

mòri 1 mòre

moribbúndhu , agt, nm: muribbundhu Definizione chi o chie est morindhosi Sinonimi e contrari mortaliu, morturu.

mórica , nf, nm: moriga, móriga, mórigu 1, múrica, múriga, múrigu Definizione màniga de linna intrada in d-una mesa luna de linna etotu, lada (paret una marra), po murigare su cagiau faendho su casu, o po ndhe bogare sa farra de su lacu de sa mola: sa móriga de is maistos de muru est de ferru, unu pagu acancarronada e a màniga meda prus longa e grussa e s'imperat po fàere s'impastu (pruschetotu de crachina), cussa de su pastore podet portare sa parte chi s'intrat a su cagiau totu a puntas (serbit solu po murigare, faendho su casu) Sinonimi e contrari búlia 1, muricadore, pilisa, tiravarra Frasi su pastore giagat su late e daghi morit l'isfiorit chin sa múriga ◊ po fai sa farra serbint su sedatzadori, su sedatzu, sa móriga, is turras Terminologia scientifica ans Etimo srd. Traduzioni Francese cuillère à pot Inglese stirrer Spagnolo cucharón Italiano mestatóio Tedesco Rührlöffel.

moricàre , vrb: ammuricare, morigai, morigare, morigari, muricare, murigai, murigare Definizione portare o pigare sa cosa a fúrriu a fúrriu, a su move move, ammesturandhodha cun ccn. cosa (fintzes a forte, cun lestresa); abbarrare a su move move, o fintzes cricandho, forrogandho; foedhandho de animales príngios, cumenciare a ufrare is titas (prenendhosi de late), mòvere po angiare Sinonimi e contrari abbatare, morighinare 1, trancuinai Modi di dire csn: murigai is cosas passadas = chircare contos betzos; morigare su bestiàmine = fàgherelu mòere pro pàschere ma fintzas a salarzadura Frasi istat morighendhe sas brajas de su fogu ◊ múrica su lapiolu e acontza su focu! ◊ est murighendi sa pingiada cun sa cugliera ◊ su pastore mórigat s'ama pro pàschere ◊ su mardiedu benit murigau prima de obresci ◊ piga sa cullera de linna po morigari sa bàngia! 2. stau a cudha manera, sempri morighendi! ◊ abarrat muriga muriga in su letu sentza de si drommiri 3. sa sughe est cumintzandhe a muricare, zuchet unu bellu úberu Traduzioni Francese remuer Inglese to stir Spagnolo revolver Italiano rimestare, sbàttere Tedesco umrühren, wühlen, (in den Wehen liegen).

morichèssa , nf Definizione genia de superba (tzorfa) Terminologia scientifica mtm, Pyrus torminalis.

morichíntzu , nm: morighignu, morighíngiu, murighíngiu, murighinzu 1, murighiu Definizione moida de calecuna cosa chi si movet, chi istat a murigu, burdellu de gente foedhandho; manígiu chi si faet po ingannu / morichintzos de conca = pessamentos, oriolos Sinonimi e contrari abbatúliu, abbolotu, atrepógliu, móricu, morighinada, trambullu, tregollu Frasi mi parit ca apu inténdiu morighíngiu in s'aposentu! ◊ medas recuint istracos, a passos lentos contr'a su murighinzu de sos tempos 2. si tenis coràgiu, ita abetas a ndi dhu iscabbúlliri de is morighíngius de su ciorbedhu?! ◊ – Seu scinitzosa… – Filla mia, est su murighíngiu de is isposus! 3. cussus funt maistus in chistionis de furóngiu e ant imbentau dógnia murighíngiu e trassa mala Etimo srd. Traduzioni Francese remue-ménage, bruit Inglese rummaging Spagnolo traqueteo, ruido Italiano tramestìo, rumóre Tedesco Lärm.

moricónzu , nm Sinonimi e contrari morigamentu, faghevaghe, trancuinu Frasi sas féminas sunt istéssitas dae su moriconzu, lavanne totu sa die Etimo srd.

móricu , nm: mórigu, múricu, murigu Definizione su murigare, su fàere o abbarrare murigandho; genia de movimentu coment'e murigandho (nau fintzes de sa bentre, de sa tita prenendho de late de un'animale chi depet angiare)/ a m. = murighendi, a su móriga móriga Sinonimi e contrari muriconzu, rimísciu / abbuluzu, agiolotu, búlicu, morichintzu, sciumbullu, subuzu, trambullu, tregollu Frasi funt cun is ciorbedhus murigaus chi no dhis parit berus de podi fai murigus e sumbullus ◊ s'intendit un'ammuinu, unu murigu, unu budhiri de genti isfainara ◊ faghiat de laras, atentzionada: si seraiat su murigu chi li moviat in chelvedhera 2. sa pulenta, coghindhe, cheret muntesa a mórigu a mórigu, ca sinono si atacat a su fundhu ◊ so sempre cun sa mata a murigu Etimo srd. Traduzioni Francese remue-ménage Inglese stirring Spagnolo revolvimiento Italiano rimestìo Tedesco Umrühren.

moridína moderína

moridórzu , nm, agt Definizione su mòrrere / peta m. = de pegus mortu de male Frasi s'intendhes che lamentu de moridorzu o fragassu de trazeras, no ti acheres ca est traigorzu! Etimo srd.

moríga, móriga mórica

morigàda , nf: muricada, murigada Definizione su murigare; su pàschere chi su bestiàmene faet aintru de note; in cobertantza, su istare cricandho chistiones angenas Sinonimi e contrari abbatada, ammischiada Frasi cun su fruconi, donadhi una murigada a sa linna in su forru! 2. note bona o note mala, a pitzinnedhos de deghe e dóighi annos nos afilaiant a mòere in murigada chin sa robba ◊ passadas is tres de note ist soniau babbai de sa morigada ◊ si no che fipi in muricada, su sero mi fachia un'irfuchilada de cussa cosa 3. una murigadedha a sa pingiada tocat peri a si dha donai, no po piscinai ma ca est doveri de isciri is cosas Etimo srd. Traduzioni Francese mélange, remuer Inglese mix (ing) Spagnolo mezcla Italiano mescolata Tedesco Mischen.