salòne, salòni , nm Definizione camerone, logu fraigau a bisura de aposentu mannu Sinonimi e contrari camarone Terminologia scientifica dmo.
salòtu , nm Sinonimi e contrari saba 1.
sàlsu , agt, nm Definizione
chi portat sale; su sabore de su sale, su sale de s'abba de mare e de àteras abbas salamatas
Sinonimi e contrari
salidúmini
/
ttrs. sarumu
Etimo
ltn.
salsus
Traduzioni
Francese
salinité
Inglese
saltiness
Spagnolo
salinidad,
salobridad
Italiano
salsèdine
Tedesco
Salzigkeit,
Salz.
saltafóssu , nm Definizione carrotza tirada a cuadhu po ingòllere gente Etimo itl. saltafossi.
saltài , vrb: saltare,
saltiare,
sartai,
sartare,
sartiae,
sartiai,
sartiare Definizione
su si pesare in artu, fàere brínchidos (fintzes po che passare a s'àtera bandha de calecuna cosa o tretu); su si pesare in artu de comente una cosa atumbat a logu tostau, o a terra; foedhandho de animales mascos, artzare a pitzu de sa fémina po dh'improssimare
Sinonimi e contrari
brincae,
essire,
giancai,
rebbotiare,
sadhigai
/
ciúghere
Modi di dire
csn:
sartai su coru, is ogus = essire o rúere o fagher rúere a terra su coro, sos ogros, pàrrere chi ndh'est essindhe su coro, sos ogros; sartiare su logu a unu = andaisindi, bessirinci debressi, currendi, a sàrtidu; su ballu sartiau = dillu, dènnaru, arrosciada
Frasi
sos pitzinnos fughiant sartiandhe su muru ◊ andha, sàltia, curre, ajó, ajó! ◊ su muru de sa corte che crabolu, malannu, già l'ischiat saltiare! ◊ sériu fuit su manzanu chi faghiat praghere a cúrrere e sartiae
2.
a chini tenit feli ndi dhi sartit su coru! ◊ pariat chi mi ndi fiat sartiau su coru a foras! (A.Garau)◊ chi dhi giau una sciarrocada de martedhu a conca ndi dhi fatzu sartiai is ciorbedhus ◊ sigomente commo cummandho deo, sartammi su logu! ◊ sàltiami su logu!
3.
su trau at sartiadu sas tràilas, su mascru at sàrtiat sas berbeghes, su pudhu at saltiadu una pudha ◊ su porcarzu at fatu sartiare una sue
Etimo
ltn.
saltare
Traduzioni
Francese
sauter,
monter
Inglese
to jump,
to mount
Spagnolo
saltar,
montar
Italiano
saltare,
montare
Tedesco
springen,
bespringen.
saltàina , nf: sartàghina,
sartàghine,
sartàgnia,
sartaina,
sartàina,
sartàine,
sartàini,
sartània Definizione
genia de istrégiu largu a costaos bàscios e apertos, a un'asa, po còere (ma mescamente fríere) cosa / min. sartainedha, sartainedhu, sartaniedha; pesàresi che oxu in sartàina = furriàresi cràdios, cun arrennegu; mariasartàine = parapunta, ispadaluchente, sennoredha (bobboi, genia de tzuga manna)
Sinonimi e contrari
càcaba,
cardera,
fressonera,
grassonera,
ischiscionera
Frasi
in cuchina bi teniat turudhas, sartàghinas, copertores, lapioledhos e àteros cracajolos ◊ po mei podit fai pingiadas e sartànias, su tiau! ◊ s'at cotu chibudha cun os in sa sartainedha ◊ sa sartàina de arrustiri castàngia est totu istampada ◊ istaniada mi dh'eis sa sartainedha?
2.
si funt pesaos che oxu in sartàina e ante fatu s'isciòpero generale
Terminologia scientifica
stz
Etimo
ltn.
sartagine(m)
Traduzioni
Francese
poêle
Inglese
frying pan
Spagnolo
sartén
Italiano
padèlla
Tedesco
Pfanne.
saltainàda , nf: sartaniada Definizione cropu giau cun sa sartàina; su tanti de cosa chi cabet (a còere) in sa sartàina Etimo srd.
saltàlzu , nm: sartarzu Definizione
chie trebballat in su sartu, in campu
Sinonimi e contrari
campagnitu,
sartaresu
| ctr.
bidharesu
Frasi
tzírriant àteros zòvanos, operajos e zoronaderis, ischentes, disocupados e saltalzos (A.Cossu)◊ su sartarzu est istracu, pustis de una die de tribàgliu ◊ fut raru su saltalzu chi essiat a fora de bidha chena iscurtare sa missa sa domíniga
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
campagnard
Inglese
peasant
Spagnolo
campesino
Italiano
campagnòlo
Tedesco
Landmann.
saltànu , nm: assaltanu* Sinonimi e contrari abbolotu, agiàgaru, ispavúciu, ispràmminu, salarzu, trambullu Frasi catziendhe, paret su monte totu postu in saltanos e s'adhe in abbísciu (P.Casu).
saltàre saltài
saltarédhu , nm Definizione su gremixedhu chi faet in su casu martzu Sinonimi e contrari botabbota, giambaghe, ilbótigu, sartasarta Terminologia scientifica crp, piophila casei Etimo srd.
salteadòre , nm Definizione
furone, chie est avesu a sa fura, acostumat a betare is farrancas a sa gente chi agatat po che dhi furare sa cosa
Sinonimi e contrari
arpiadori,
arrapiante
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
brigand
Inglese
brigand
Spagnolo
salteador,
ladrón
Italiano
brigante
Tedesco
Räuber.
salteàre , vrb Definizione lòmpere a unu po che dhi furare sa cosa Sinonimi e contrari acometare, assachitzare, assaltiare, assaltizare, atacai Etimo spn. saltear.
saltiamúru , nm Definizione genia de giogu Frasi giogaimus a pípiris de nughe e de méndhula, a su saltiamuru, a sa chintada Etimo srd.
saltiàre saltài
saltiarèdha , nf Definizione genia de erba bona po cura de infetu in sa cudis o carre a parte de fora Terminologia scientifica rbc.
saltiavénu , nm Sinonimi e contrari fuisèssini, lantzinavenu, liscierba, schiligavenu, signurica Terminologia scientifica anra, chalcides chalcides Etimo srd.
sàltidu , nm: sàltiu,
sàltziu,
sàrtidu,
sàrtiu,
sartu,
sàrtziu Definizione
su si pesare de terra a cropu, de botu, fintzes movendhosi a un'ala po che passare a s'àtera parte de una cosa o tretu, su calare a cropu de logu artu a terra; foedhandho de animale mascu, su si che pònnere in pitzu de sa fémina po dh'improssimare; tretu coment'e in buidu tra duas cosas, genia de diferéntzia, de cambiamentu
Sinonimi e contrari
bótiu,
brinche,
brínchidu,
brínchili,
brincu,
sàdhidu,
sédhida
/
coberimentu
Modi di dire
csn:
sàrtiu mortale = zenia de brincu chi faghent sos zogantes de logu artu a cucurummedhu a una o a tantas bias in s'ària e ruindhe ritzos; andai a sàrtidus = su contràriu de pàsidu, fintzas fàghere sa cosa a tretos; passàreche a sàrtiu tràigu = in su chistionu, lassai a pèrdiri calincuna cosa, sartaidha apostadamenti
Frasi
che bentu currias e a sàltios ti bidia (F.Sechi)◊ comenti bit unu margiani, su caboni tirat unu sàrtiu e nci àrtziat a una mata ◊ a sartu-rucra giampat muros, trainos e cresuras (L.Marteddu)◊ dae inoghe a cue brinco a sàltziu tundhu ◊ in tres sàrtzios si che ponet in sa punta de s'àrvore
2.
su mascru petzi est faghindhe sàrtios, como chi sas berbeghes sunt in more
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saut
Inglese
jump
Spagnolo
salto
Italiano
salto
Tedesco
Sprung.
saltifàghere , vrb: satisfàghere, satisfai, soddisfai Definizione fàere o lassare bene cuntentos Sinonimi e contrari acuntentae, apagnai.
saltifasciòne, saltifassiòne , nf: santifassone,
satisfassione,
satisfatzione,
satisfatzioni,
soddisfassione,
sodisfacione,
sudisfatzione Definizione
cuntentesa chi si provat po calecuna cosa andhada comente si boliat, in bonu
Sinonimi e contrari
acuntentamentu,
astifascione,
conciolu,
contentu,
istifascione,
satisfamentu
Frasi
no mi dispacet fin'a chi li dia saltifascione ◊ at donau a genti meda sa satisfatzioni de biri pinturas e disignus ◊ candho est cotu a satisfassione si li abbundhat su sólitu latinu…◊ ti fato unu cantu ca mi as dadu satisfatzione
Traduzioni
Francese
satisfaction
Inglese
satisfaction
Spagnolo
satisfacción
Italiano
soddisfazióne
Tedesco
Befriedigung.