tràgna , nf Sinonimi e contrari traglia, trampa Frasi un'amigu chi aia piús fidadu faghet sa tragna de mi dare in manu: cortzu chie si fidat de amigos, ca che Giudas si giambant in nimigos! (F.Cesaracciu)
tragóina , nf Definizione betare abba a tragóinas = abba a fustes, pròiri a istracia, deasi meda de nche tragare sa cosa, de prènnere is errios Sinonimi e contrari traconarja.
tragonàda , nf Definizione tempus malu de istracia Sinonimi e contrari abbísciu, istragonada, istrasura, traconarja* Frasi cussa tragonada de abba est assenetzandhe de una pariga de dies (R.Arca)◊ Noè at sarvau dónnia zenia de erbas e de animales candho Deus at imbiau cussa tragonada chi at aundhau totuganta sa Terra.
tragonàgia, tragonàglia, tragonàja, tragonàza traconàrja
tràgu tràga
tràgu 1 , nm: tràigu Definizione
cambos de sida a pígiu grussu, acapiaos impare in su tretu grussu e pigaos a tragu po carrare pedra o àtera cosa posta in pitzu, po passare in sa terra arada e semenada po carragiare su sèmene; a logos est sa pedra chi si ponet a tragu de su bestiàmene treulandho; fintzes genia de aina (tzapitadora) larga meda, de ferru, totu a punciones grussos asuta, de passare in sa terra arada po istrecare is leas e po carragiare su sèmene, o a laore créschiu po dhi mòvere sa terra coment'e marríngiu / pigai o portai a t. = pigare, portare a tragu
Sinonimi e contrari
tragadolza,
traxu
/
traga 1,
tràngulu
/
stragu 2
Frasi
fit unu giòvanu de vint'unu annu forte chi leaiat sos tragos e los frundhiat atesu che fustes! ◊ passanne su tragu si aparizat s'arinzu
2.
no nos giutat a tràigu de carros anzenos! ◊ s'uscieri fiat un'ómini basciotu e portàt una camba a tragu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
traîneau,
herse
Inglese
sledge,
drag
Spagnolo
narria,
grada
Italiano
tréggia,
érpice
Tedesco
Schlitten,
Egge.
tragugiài , vrb Definizione portare a tragu, carrare Sinonimi e contrari tragai.
tragujài , vrb Definizione fàere cosa a bataria, a pelea, de s'immarrire Sinonimi e contrari afateriai, cuntronai Frasi cantu ci apu tragujau po torrai a sétiu cussu muru béciu!
tragúju , nm: tragúliu Definizione faghevaghe, su istare faendho, movendho, a murigu Sinonimi e contrari afatériu, móricu Frasi fradi miu est fendi trabballus in domu e tèngiu sa domu pronta a partiri, no ti nau su traguju! (F.Inconis) Etimo srd.
tragulàre , vrb: traugliare, traulare, troulare Definizione illascinare, mescamente in s'astrau, in logu astradu; orrumbulare, fintzes èssere a su move move, pagu firmu, furriare Sinonimi e contrari illascinare, illiscigare, iscadriare, istragare1, lassingiare / arrembulai, arrodulare, lumburare, trodhulare / furriai Modi di dire csn: traugliare sos annos = tragai sa vida, is annus; gíghere sas dentes tràula tràula = a su movi movi 2. seo timinne po no mi che troulare su moju de su late sas bacas ◊ sa pedra si no est posta bene che tróulat a zosso in palinzu ◊ in su zassu de s'arruta dh’at fata imbrossinare troulàndhedha tres bortas ◊ tepet èssere chi l'ant postu male, cuss'isterzu ch'est trouladu a terra Etimo ltn. *tragulare.
tragúliu tragúju
tragutzàre , vrb Sinonimi e contrari ingollire 1, ingúllere, ingurti, tragai 1 Frasi fit pranghindhe a sucutu tragutzendhe su càlighe rànchidu.
tràica , nf: tràiga Definizione
pértiga de bide, gurdone de àghina pendhendho / t. de rubu = canna de rú
Sinonimi e contrari
pértia,
salmentu
2.
zuto totucanta sa carena a tràicas de rubu e de tiria!
Traduzioni
Francese
sarment
Inglese
wine-branch
Spagnolo
sarmiento
Italiano
tràlcio
Tedesco
Rebling.
traíchere , vrb: traíghere,
traigi,
traígiri,
traíxiri Definizione
bènnere mancu a sa fide, a sa promissa o dovere, a su chi s'àteru pentzat o credet de si pòdere ibertare cun seguresa, lassandhodhu deasi ingannau / pps. traitu, traíchiu
Sinonimi e contrari
afalsare,
infaltzare,
traigire
Frasi
nemmancu sa calchina de Siniscola ti bastat a pulire sa brutesa, ca sempre giogulana pro profitu cantos ndh'as connotu ndh'as traitu (M.Sanna)◊ a fuedhus gi mi amas, ma apalas mi traixis! ◊ tocat a cumprendi cumenti ant traíxiu s'abetu de is Sardus ◊ chini traixit est genti de nudha!
Etimo
ltn.
*traire
Traduzioni
Francese
trahir
Inglese
to betray
Spagnolo
traicionar
Italiano
tradire
Tedesco
verraten.
traiciòba, traiciòla , nf: treicioba Definizione
trae pitica, orrugu de linna, pértiga grussa, fintzes linnàmene sistemau apitzu de is bigas faendho teulada po dhue istèrrere sa cannitzada e apustis sa téula
Sinonimi e contrari
traizolu,
travedha,
bigarone
/
cdh. traicedha
Frasi
chi pigu cussa traiciola nc'istupas tui totu paris cun s'eca etotu! (G.Mura)◊ in sa barraca dhui at una funi acapiada a duas traiciobas po apicai cosa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
soliveau
Inglese
rafter
Spagnolo
vigueta
Italiano
travicéllo
Tedesco
kleiner Balken.
traiciòne , nf: traiscione [tra-i-ci-o-ne,
tra-i-sci-o-ne] traissione,
traitzione,
traitzioni Definizione
su portare ingannu a unu, su dhi fàere crèdere una cosa po un'àtera apostadamente po dh'ingannare, mescamente faendho finta de dhi bòllere bene, de dh'istimare, su afartzare sa fide; cosa fata a traitoria
Sinonimi e contrari
traitoria,
traichissone
Modi di dire
csn:
fai una cosa a t. = a traitoria; giogai a unu de t. = leàrelu a traitoria, a ingannu
Frasi
Giudas at fatu sa traissione ◊ no depeus portai traitzioni a is bècius nostrus! ◊ no mi giòghisti de traitzioni! ◊ candho si solet su coro mustrare tandho si faghet sa traissione! ◊ ti bolemu amai, delicau flori, ma traitzioni timu a mi portai!
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
trahison
Inglese
treason
Spagnolo
traición
Italiano
tradiménto
Tedesco
Verrat.
tràiga tràica
traigàdu , nm Definizione pértiga de bide cun s'àghina Etimo srd.