A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

tràgna , nf Sinònimos e contràrios traglia, trampa Frases un'amigu chi aia piús fidadu faghet sa tragna de mi dare in manu: cortzu chie si fidat de amigos, ca che Giudas si giambant in nimigos! (F.Cesaracciu)

tragóina , nf Definitzione betare abba a tragóinas = abba a fustes, pròiri a istracia, deasi meda de nche tragare sa cosa, de prènnere is errios Sinònimos e contràrios traconarja.

tragonàda , nf Definitzione tempus malu de istracia Sinònimos e contràrios abbísciu, istragonada, istrasura, traconarja* Frases cussa tragonada de abba est assenetzandhe de una pariga de dies (R.Arca)◊ Noè at sarvau dónnia zenia de erbas e de animales candho Deus at imbiau cussa tragonada chi at aundhau totuganta sa Terra.

tragonàgia, tragonàglia, tragonàja, tragonàza traconàrja

tràgu tràga

tràgu 1 , nm: tràigu Definitzione cambos de sida a pígiu grussu, acapiaos impare in su tretu grussu e pigaos a tragu po carrare pedra o àtera cosa posta in pitzu, po passare in sa terra arada e semenada po carragiare su sèmene; a logos est sa pedra chi si ponet a tragu de su bestiàmene treulandho; fintzes genia de aina (tzapitadora) larga meda, de ferru, totu a punciones grussos asuta, de passare in sa terra arada po istrecare is leas e po carragiare su sèmene, o a laore créschiu po dhi mòvere sa terra coment'e marríngiu / pigai o portai a t. = pigare, portare a tragu Sinònimos e contràrios tragadolza, traxu / traga 1, tràngulu / stragu 2 Frases fit unu giòvanu de vint'unu annu forte chi leaiat sos tragos e los frundhiat atesu che fustes! ◊ passanne su tragu si aparizat s'arinzu 2. no nos giutat a tràigu de carros anzenos! ◊ s'uscieri fiat un'ómini basciotu e portàt una camba a tragu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu traîneau, herse Ingresu sledge, drag Ispagnolu narria, grada Italianu tréggia, érpice Tedescu Schlitten, Egge.

tragugiài , vrb Definitzione portare a tragu, carrare Sinònimos e contràrios tragai.

tragujài , vrb Definitzione fàere cosa a bataria, a pelea, de s'immarrire Sinònimos e contràrios afateriai, cuntronai Frases cantu ci apu tragujau po torrai a sétiu cussu muru béciu!

tragúju , nm: tragúliu Definitzione faghevaghe, su istare faendho, movendho, a murigu Sinònimos e contràrios afatériu, móricu Frases fradi miu est fendi trabballus in domu e tèngiu sa domu pronta a partiri, no ti nau su traguju! (F.Inconis) Ètimu srd.

tragulàre , vrb: traugliare, traulare, troulare Definitzione illascinare, mescamente in s'astrau, in logu astradu; orrumbulare, fintzes èssere a su move move, pagu firmu, furriare Sinònimos e contràrios illascinare, illiscigare, iscadriare, istragare1, lassingiare / arrembulai, arrodulare, lumburare, trodhulare / furriai Maneras de nàrrere csn: traugliare sos annos = tragai sa vida, is annus; gíghere sas dentes tràula tràula = a su movi movi 2. seo timinne po no mi che troulare su moju de su late sas bacas ◊ sa pedra si no est posta bene che tróulat a zosso in palinzu ◊ in su zassu de s'arruta dh’at fata imbrossinare troulàndhedha tres bortas ◊ tepet èssere chi l'ant postu male, cuss'isterzu ch'est trouladu a terra Ètimu ltn. *tragulare.

tragúliu tragúju

tragutzàre , vrb Sinònimos e contràrios ingollire 1, ingúllere, ingurti, tragai 1 Frases fit pranghindhe a sucutu tragutzendhe su càlighe rànchidu.

tràica , nf: tràiga Definitzione pértiga de bide, gurdone de àghina pendhendho / t. de rubu = canna de rú Sinònimos e contràrios pértia, salmentu 2. zuto totucanta sa carena a tràicas de rubu e de tiria! Tradutziones Frantzesu sarment Ingresu wine-branch Ispagnolu sarmiento Italianu tràlcio Tedescu Rebling.

traíchere , vrb: traíghere, traigi, traígiri, traíxiri Definitzione bènnere mancu a sa fide, a sa promissa o dovere, a su chi s'àteru pentzat o credet de si pòdere ibertare cun seguresa, lassandhodhu deasi ingannau / pps. traitu, traíchiu Sinònimos e contràrios afalsare, infaltzare, traigire Frases nemmancu sa calchina de Siniscola ti bastat a pulire sa brutesa, ca sempre giogulana pro profitu cantos ndh'as connotu ndh'as traitu (M.Sanna)◊ a fuedhus gi mi amas, ma apalas mi traixis! ◊ tocat a cumprendi cumenti ant traíxiu s'abetu de is Sardus ◊ chini traixit est genti de nudha! Ètimu ltn. *traire Tradutziones Frantzesu trahir Ingresu to betray Ispagnolu traicionar Italianu tradire Tedescu verraten.

traichissòne , nf Sinònimos e contràrios traicione, traitoria.

traíchiu , pps: traíghidu, traíxiu Definitzione de traíchere Sinònimos e contràrios traitu.

traiciòba, traiciòla , nf: treicioba Definitzione trae pitica, orrugu de linna, pértiga grussa, fintzes linnàmene sistemau apitzu de is bigas faendho teulada po dhue istèrrere sa cannitzada e apustis sa téula Sinònimos e contràrios traizolu, travedha, bigarone / cdh. traicedha Frases chi pigu cussa traiciola nc'istupas tui totu paris cun s'eca etotu! (G.Mura)◊ in sa barraca dhui at una funi acapiada a duas traiciobas po apicai cosa Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu soliveau Ingresu rafter Ispagnolu vigueta Italianu travicéllo Tedescu kleiner Balken.

traiciòne , nf: traiscione [tra-i-ci-o-ne, tra-i-sci-o-ne] traissione, traitzione, traitzioni Definitzione su portare ingannu a unu, su dhi fàere crèdere una cosa po un'àtera apostadamente po dh'ingannare, mescamente faendho finta de dhi bòllere bene, de dh'istimare, su afartzare sa fide; cosa fata a traitoria Sinònimos e contràrios traitoria, traichissone Maneras de nàrrere csn: fai una cosa a t. = a traitoria; giogai a unu de t. = leàrelu a traitoria, a ingannu Frases Giudas at fatu sa traissione ◊ no depeus portai traitzioni a is bècius nostrus! ◊ no mi giòghisti de traitzioni! ◊ candho si solet su coro mustrare tandho si faghet sa traissione! ◊ ti bolemu amai, delicau flori, ma traitzioni timu a mi portai! Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu trahison Ingresu treason Ispagnolu traición Italianu tradiménto Tedescu Verrat.

tràiga tràica

traigàdu , nm Definitzione pértiga de bide cun s'àghina Ètimu srd.