A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

tràghida tràchida

traghidàda trachidàda

traghidàre trachidàre

traghigiài , vrb Definitzione pigare a tragu Sinònimos e contràrios tragai, trazare Frases est isciancau e traghigendi unu sacu prenu a codhu! ◊ tzia Assunta est morta de fatiga de traghigiai sa miséria.

traghillài tragagiài

traghínu , nm: traíngiu, trainu Definitzione erriu piticu, risolu, abba chi curret in ierru ma chi est totu asciutu in s'istade: fintzes su letu, sa trogonaja, inue curret s'abba, abba currendho a cora in s'orruga Sinònimos e contràrios arrentzolu, trainale, trubu / cdh. riaredhu Maneras de nàrrere csn: s'abbarru de su trainu = su poju de s'abba, ue s'abba abbarrat apojada; a traghinu = coment'e un'arriu, a cori manna Frases oras bellas e dies tramuntadas bos apo in sa memória continu de candho batizadu mi ant sas fadas in sos benales currindhe a traghinu (S.Bosu)◊ candho pioet, iscàscias trazendhe cantu agatas in caminu e tandho ti cres riu e no trainu (V.Sanna)◊ cun totu cuss'abba chi at fatu est falendhe fintzas su trainu 2. pianghet finas s'aposentu, de su dolu continu sas làcrimas falàndheli a traghinu ◊ in iberru bi at unu ribichedhu, falat a traghinu e podimus labare ◊ sueresit sàmbene a trainu Terminologia iscientìfica slg Ètimu ltn. *traginare Tradutziones Frantzesu ruisseau, torrent Ingresu stream Ispagnolu arroyo Italianu ruscèllo, torrènte Tedescu Bach.

traghíre , vrb Definitzione betare a corpus, ingurtire cosa de papare o de bufare / pps. traghidu, tràghidu Sinònimos e contràrios inguglire, ingúllere, ingurti, tragai.

traghizàre , vrb Definitzione fàere tracàzu, mamudinu, moida de machinàrios trebballandho Frases sas màchinas impastadoras s'intendhiant traghizendhe chena pasu, in su furru de su pane (I.Flore).

tràgia , nf: traja 1 Definitzione busa o tupa manna de orruo, tetione e cosas deasi Sinònimos e contràrios macra, trajone, tupa Frases inghiriendhe tràgias e funtanas che dei bolta subra de tres bagianas samunendhe in su riu ◊ unu russignolu fit cantendhe intro de una traja de tetinosu ◊ s'utirighinu fit ispinosu e intretzidu cun trajas ◊ che mariani ndhe essesi dae sas trajas ◊ s'intupat in sa traja su puzone Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grand maquis Ingresu brushland Ispagnolu espesura Italianu macchióne Tedescu Wald.

tragiàre , vrb: atragiare Definitzione bestire, cuncordare, o fintzes fàere, cun tràgiu bellu Frases aprontammi su cuadhu, tragiadhu bene, prus de su chi podes: mira, depet èssere su prus bellu!

tràgicu , agt: tràzicu Definitzione tristu, dolorosu, chi pertocat dannu mannu o fatu grave.

tràgina tràcina

traginàre , vrb: trasinai, trasinare, traxinare Definitzione pigare a tràinu, a tragu, a tira in terra / andhare o leare tràsina tràsina = a tràinu, illascinandho in terra Sinònimos e contràrios atrasinai, istrascinai, istrisignare, trazare Frases girant trasinendi ancora prus in bàsciu cunvintus de tocai su soli…◊ l'ant leadu a segus, parent trasinàndhelu a presone! ◊ su riu ndhe fit essidu trasinendhesiche cantu agataiat ◊ sos bentos ti che tiant trasinare in sos desertos de sa luna! (A.M.Secchi)◊ a su malevadadu che l'ant traxinadu peri sos ruos ◊ sos boes traxinaiant duos cantones pesosos in mesu de su trigu ◊ unu tempus sa mariposa fit ruca e andhabat trasinendhe ◊ su bentu ch'est traginendhe pabiros e foza Tradutziones Frantzesu traîner Ingresu to drag Ispagnolu arrastrar Italianu trascinare, strisciare Tedescu schleifen.

tragiólu , nm: tragiou, trigiolu, trigiou, trorgioi, trugió, trugiou, trugiú, truxú Definitzione orrobba de balleta (sacu), ispétzia de tela grussa e lasca meda e de pagu valore (ma fintzes pannu de coghina téssiu a lascu chi si manígiat po illimpiare, po frobbire) Frases poniant unu sachitu de trugió, unu tempus, po fai s'ollu ◊ marrastus trigu mancai proxinendi, cun d-unu sacu de trigiou a cugudhu ◊ a su muenti po moli tocat de dhi ponni su sacu de trugió in faci ◊ is pannos de trorgioi serbiant po imbusciae su pistocu ◊ s'osteriàrgiu at postu una tialla de tragiolu Terminologia iscientìfica ts Ètimu itl.p trogiu Tradutziones Frantzesu jute Ingresu jute Ispagnolu yute Italianu iuta Tedescu Jute.

tragiòta , nf: trigiota, trugiota Definitzione nau de fémina, chi est iscaminada e pagu onesta, fintzes chi est totu bestia male Sinònimos e contràrios conchilébiu, trúgiulu / isconfusu Frases féminas bonas, tragiotas e rufianas Ètimu ctl. truja.

tragióu tragiólu

tràgiu , nm: traju, trazu 1 Definitzione manera (fintzes moda) de si bestire, manera, betu de fàere; fintzes su chi unu paret a cara, a sa carena Sinònimos e contràrios grabbu, manera, tratu / aerada, bisura Frases ses giòvanu de bellu tràgiu, non feu che a mie ◊ su ghéneru teniat unu bonu traju in su manizu de sas piatzas de carbone ◊ bi at poetes a tràgiu lestru e poetes a tràgiu lenu, cantendhe ◊ su tràgiu est su chi distinghet su poete de palcu 2. chie est cudhe? a su traju mi paret gente nostra! ◊ a su tràgiu assimbillant a su babbu ◊ bidei custos benzendhe, ma de tràgiu no pariant de bidha ◊ custas poesias sunt a trazu de trallallera Ètimu ctl., spn. trajo Tradutziones Frantzesu allure, port, façon de s'habiller Ingresu style, carriage, look Ispagnolu traje, porte Italianu fòggia di vestire, tratto, portaménto Tedescu Tracht, Haltung.

tràgiu 1 , nm Definitzione genia de aina larga, totu a punciones a parte de asuta, chi si passat a tragu po segare is leas in sa terra arada Sinònimos e contràrios iscatadorza / tragu 1, stragu 2 Tradutziones Frantzesu émotteuse Ingresu disk harrow Ispagnolu roturador Italianu frangizòlle Tedescu Ackerschleppe.

tràglia , nf: tralla Definitzione cosa chi si faet a ingannu, faendho crèdere una cosa po un'àtera / pigai in tralla = pigare, bínchere a unu cun calecuna trassa, a ingannia Sinònimos e contràrios abberintu, afrascu, cumpoltura, farrassa, imbovu, ingànniu, intrània, tramòglia, trampa, transa, troga Frases dus funta gioghendi e unu a su cumpàngiu dh'at pigau in tràglia, po dhu binci ◊ no bi at tralla e ne imbojos Ètimu ctl., spn. tralla Tradutziones Frantzesu piège, embûche Ingresu snare Ispagnolu trampa Italianu tranèllo, insìdia Tedescu Falle.

tragliàre , vrb: trallare Definitzione fàere trallas, cuncordare tràglias 2. su càntigu de sa tonca tràgliat s'ànima a su mudímine.