tràghida tràchida
traghidàda trachidàda
traghidàre trachidàre
traghigiài , vrb Definizione pigare a tragu Sinonimi e contrari tragai, trazare Frasi est isciancau e traghigendi unu sacu prenu a codhu! ◊ tzia Assunta est morta de fatiga de traghigiai sa miséria.
traghillài tragagiài
traghínu , nm: traíngiu,
trainu Definizione
erriu piticu, risolu, abba chi curret in ierru ma chi est totu asciutu in s'istade: fintzes su letu, sa trogonaja, inue curret s'abba, abba currendho a cora in s'orruga
Sinonimi e contrari
arrentzolu,
trainale,
trubu
/
cdh. riaredhu
Modi di dire
csn:
s'abbarru de su trainu = su poju de s'abba, ue s'abba abbarrat apojada; a traghinu = coment'e un'arriu, a cori manna
Frasi
oras bellas e dies tramuntadas bos apo in sa memória continu de candho batizadu mi ant sas fadas in sos benales currindhe a traghinu (S.Bosu)◊ candho pioet, iscàscias trazendhe cantu agatas in caminu e tandho ti cres riu e no trainu (V.Sanna)◊ cun totu cuss'abba chi at fatu est falendhe fintzas su trainu
2.
pianghet finas s'aposentu, de su dolu continu sas làcrimas falàndheli a traghinu ◊ in iberru bi at unu ribichedhu, falat a traghinu e podimus labare ◊ sueresit sàmbene a trainu
Terminologia scientifica
slg
Etimo
ltn.
*traginare
Traduzioni
Francese
ruisseau,
torrent
Inglese
stream
Spagnolo
arroyo
Italiano
ruscèllo,
torrènte
Tedesco
Bach.
traghíre , vrb Definizione betare a corpus, ingurtire cosa de papare o de bufare / pps. traghidu, tràghidu Sinonimi e contrari inguglire, ingúllere, ingurti, tragai.
traghizàre , vrb Definizione fàere tracàzu, mamudinu, moida de machinàrios trebballandho Frasi sas màchinas impastadoras s'intendhiant traghizendhe chena pasu, in su furru de su pane (I.Flore).
tràgia , nf: traja 1 Definizione
busa o tupa manna de orruo, tetione e cosas deasi
Sinonimi e contrari
macra,
trajone,
tupa
Frasi
inghiriendhe tràgias e funtanas che dei bolta subra de tres bagianas samunendhe in su riu ◊ unu russignolu fit cantendhe intro de una traja de tetinosu ◊ s'utirighinu fit ispinosu e intretzidu cun trajas ◊ che mariani ndhe essesi dae sas trajas ◊ s'intupat in sa traja su puzone
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grand maquis
Inglese
brushland
Spagnolo
espesura
Italiano
macchióne
Tedesco
Wald.
tragiàre , vrb: atragiare Definizione bestire, cuncordare, o fintzes fàere, cun tràgiu bellu Frasi aprontammi su cuadhu, tragiadhu bene, prus de su chi podes: mira, depet èssere su prus bellu!
tràgicu , agt: tràzicu Definizione tristu, dolorosu, chi pertocat dannu mannu o fatu grave.
tràgina tràcina
traginàre , vrb: trasinai,
trasinare,
traxinare Definizione
pigare a tràinu, a tragu, a tira in terra / andhare o leare tràsina tràsina = a tràinu, illascinandho in terra
Sinonimi e contrari
atrasinai,
istrascinai,
istrisignare,
trazare
Frasi
girant trasinendi ancora prus in bàsciu cunvintus de tocai su soli…◊ l'ant leadu a segus, parent trasinàndhelu a presone! ◊ su riu ndhe fit essidu trasinendhesiche cantu agataiat ◊ sos bentos ti che tiant trasinare in sos desertos de sa luna! (A.M.Secchi)◊ a su malevadadu che l'ant traxinadu peri sos ruos ◊ sos boes traxinaiant duos cantones pesosos in mesu de su trigu ◊ unu tempus sa mariposa fit ruca e andhabat trasinendhe ◊ su bentu ch'est traginendhe pabiros e foza
Traduzioni
Francese
traîner
Inglese
to drag
Spagnolo
arrastrar
Italiano
trascinare,
strisciare
Tedesco
schleifen.
tragiólu , nm: tragiou,
trigiolu,
trigiou,
trorgioi,
trugió,
trugiou,
trugiú,
truxú Definizione
orrobba de balleta (sacu), ispétzia de tela grussa e lasca meda e de pagu valore (ma fintzes pannu de coghina téssiu a lascu chi si manígiat po illimpiare, po frobbire)
Frasi
poniant unu sachitu de trugió, unu tempus, po fai s'ollu ◊ marrastus trigu mancai proxinendi, cun d-unu sacu de trigiou a cugudhu ◊ a su muenti po moli tocat de dhi ponni su sacu de trugió in faci ◊ is pannos de trorgioi serbiant po imbusciae su pistocu ◊ s'osteriàrgiu at postu una tialla de tragiolu
Terminologia scientifica
ts
Etimo
itl.p
trogiu
Traduzioni
Francese
jute
Inglese
jute
Spagnolo
yute
Italiano
iuta
Tedesco
Jute.
tragiòta , nf: trigiota, trugiota Definizione nau de fémina, chi est iscaminada e pagu onesta, fintzes chi est totu bestia male Sinonimi e contrari conchilébiu, trúgiulu / isconfusu Frasi féminas bonas, tragiotas e rufianas Etimo ctl. truja.
tragióu tragiólu
tràgiu , nm: traju,
trazu 1 Definizione
manera (fintzes moda) de si bestire, manera, betu de fàere; fintzes su chi unu paret a cara, a sa carena
Sinonimi e contrari
grabbu,
manera,
tratu
/
aerada,
bisura
Frasi
ses giòvanu de bellu tràgiu, non feu che a mie ◊ su ghéneru teniat unu bonu traju in su manizu de sas piatzas de carbone ◊ bi at poetes a tràgiu lestru e poetes a tràgiu lenu, cantendhe ◊ su tràgiu est su chi distinghet su poete de palcu
2.
chie est cudhe? a su traju mi paret gente nostra! ◊ a su tràgiu assimbillant a su babbu ◊ bidei custos benzendhe, ma de tràgiu no pariant de bidha ◊ custas poesias sunt a trazu de trallallera
Etimo
ctl., spn.
trajo
Traduzioni
Francese
allure,
port,
façon de s'habiller
Inglese
style,
carriage,
look
Spagnolo
traje,
porte
Italiano
fòggia di vestire,
tratto,
portaménto
Tedesco
Tracht,
Haltung.
tràgiu 1 , nm Definizione
genia de aina larga, totu a punciones a parte de asuta, chi si passat a tragu po segare is leas in sa terra arada
Sinonimi e contrari
iscatadorza
/
tragu 1,
stragu 2
Traduzioni
Francese
émotteuse
Inglese
disk harrow
Spagnolo
roturador
Italiano
frangizòlle
Tedesco
Ackerschleppe.
tràglia , nf: tralla Definizione
cosa chi si faet a ingannu, faendho crèdere una cosa po un'àtera / pigai in tralla = pigare, bínchere a unu cun calecuna trassa, a ingannia
Sinonimi e contrari
abberintu,
afrascu,
cumpoltura,
farrassa,
imbovu,
ingànniu,
intrània,
tramòglia,
trampa,
transa,
troga
Frasi
dus funta gioghendi e unu a su cumpàngiu dh'at pigau in tràglia, po dhu binci ◊ no bi at tralla e ne imbojos
Etimo
ctl., spn.
tralla
Traduzioni
Francese
piège,
embûche
Inglese
snare
Spagnolo
trampa
Italiano
tranèllo,
insìdia
Tedesco
Falle.
tragliàre , vrb: trallare Definizione fàere trallas, cuncordare tràglias 2. su càntigu de sa tonca tràgliat s'ànima a su mudímine.