tràghida tràchida
traghidàda trachidàda
traghidàre trachidàre
traghigiài , vrb Definition pigare a tragu Synonyms e antonyms tragai, trazare Sentences est isciancau e traghigendi unu sacu prenu a codhu! ◊ tzia Assunta est morta de fatiga de traghigiai sa miséria.
traghillài tragagiài
traghínu , nm: traíngiu,
trainu Definition
erriu piticu, risolu, abba chi curret in ierru ma chi est totu asciutu in s'istade: fintzes su letu, sa trogonaja, inue curret s'abba, abba currendho a cora in s'orruga
Synonyms e antonyms
arrentzolu,
trainale,
trubu
/
cdh. riaredhu
Idioms
csn:
s'abbarru de su trainu = su poju de s'abba, ue s'abba abbarrat apojada; a traghinu = coment'e un'arriu, a cori manna
Sentences
oras bellas e dies tramuntadas bos apo in sa memória continu de candho batizadu mi ant sas fadas in sos benales currindhe a traghinu (S.Bosu)◊ candho pioet, iscàscias trazendhe cantu agatas in caminu e tandho ti cres riu e no trainu (V.Sanna)◊ cun totu cuss'abba chi at fatu est falendhe fintzas su trainu
2.
pianghet finas s'aposentu, de su dolu continu sas làcrimas falàndheli a traghinu ◊ in iberru bi at unu ribichedhu, falat a traghinu e podimus labare ◊ sueresit sàmbene a trainu
Scientific Terminology
slg
Etymon
ltn.
*traginare
Translations
French
ruisseau,
torrent
English
stream
Spanish
arroyo
Italian
ruscèllo,
torrènte
German
Bach.
traghíre , vrb Definition betare a corpus, ingurtire cosa de papare o de bufare / pps. traghidu, tràghidu Synonyms e antonyms inguglire, ingúllere, ingurti, tragai.
traghizàre , vrb Definition fàere tracàzu, mamudinu, moida de machinàrios trebballandho Sentences sas màchinas impastadoras s'intendhiant traghizendhe chena pasu, in su furru de su pane (I.Flore).
tràgia , nf: traja 1 Definition
busa o tupa manna de orruo, tetione e cosas deasi
Synonyms e antonyms
macra,
trajone,
tupa
Sentences
inghiriendhe tràgias e funtanas che dei bolta subra de tres bagianas samunendhe in su riu ◊ unu russignolu fit cantendhe intro de una traja de tetinosu ◊ s'utirighinu fit ispinosu e intretzidu cun trajas ◊ che mariani ndhe essesi dae sas trajas ◊ s'intupat in sa traja su puzone
Etymon
srd.
Translations
French
grand maquis
English
brushland
Spanish
espesura
Italian
macchióne
German
Wald.
tragiàre , vrb: atragiare Definition bestire, cuncordare, o fintzes fàere, cun tràgiu bellu Sentences aprontammi su cuadhu, tragiadhu bene, prus de su chi podes: mira, depet èssere su prus bellu!
tràgicu , agt: tràzicu Definition tristu, dolorosu, chi pertocat dannu mannu o fatu grave.
tràgina tràcina
traginàre , vrb: trasinai,
trasinare,
traxinare Definition
pigare a tràinu, a tragu, a tira in terra / andhare o leare tràsina tràsina = a tràinu, illascinandho in terra
Synonyms e antonyms
atrasinai,
istrascinai,
istrisignare,
trazare
Sentences
girant trasinendi ancora prus in bàsciu cunvintus de tocai su soli…◊ l'ant leadu a segus, parent trasinàndhelu a presone! ◊ su riu ndhe fit essidu trasinendhesiche cantu agataiat ◊ sos bentos ti che tiant trasinare in sos desertos de sa luna! (A.M.Secchi)◊ a su malevadadu che l'ant traxinadu peri sos ruos ◊ sos boes traxinaiant duos cantones pesosos in mesu de su trigu ◊ unu tempus sa mariposa fit ruca e andhabat trasinendhe ◊ su bentu ch'est traginendhe pabiros e foza
Translations
French
traîner
English
to drag
Spanish
arrastrar
Italian
trascinare,
strisciare
German
schleifen.
tragiólu , nm: tragiou,
trigiolu,
trigiou,
trorgioi,
trugió,
trugiou,
trugiú,
truxú Definition
orrobba de balleta (sacu), ispétzia de tela grussa e lasca meda e de pagu valore (ma fintzes pannu de coghina téssiu a lascu chi si manígiat po illimpiare, po frobbire)
Sentences
poniant unu sachitu de trugió, unu tempus, po fai s'ollu ◊ marrastus trigu mancai proxinendi, cun d-unu sacu de trigiou a cugudhu ◊ a su muenti po moli tocat de dhi ponni su sacu de trugió in faci ◊ is pannos de trorgioi serbiant po imbusciae su pistocu ◊ s'osteriàrgiu at postu una tialla de tragiolu
Scientific Terminology
ts
Etymon
itl.p
trogiu
Translations
French
jute
English
jute
Spanish
yute
Italian
iuta
German
Jute.
tragiòta , nf: trigiota, trugiota Definition nau de fémina, chi est iscaminada e pagu onesta, fintzes chi est totu bestia male Synonyms e antonyms conchilébiu, trúgiulu / isconfusu Sentences féminas bonas, tragiotas e rufianas Etymon ctl. truja.
tragióu tragiólu
tràgiu , nm: traju,
trazu 1 Definition
manera (fintzes moda) de si bestire, manera, betu de fàere; fintzes su chi unu paret a cara, a sa carena
Synonyms e antonyms
grabbu,
manera,
tratu
/
aerada,
bisura
Sentences
ses giòvanu de bellu tràgiu, non feu che a mie ◊ su ghéneru teniat unu bonu traju in su manizu de sas piatzas de carbone ◊ bi at poetes a tràgiu lestru e poetes a tràgiu lenu, cantendhe ◊ su tràgiu est su chi distinghet su poete de palcu
2.
chie est cudhe? a su traju mi paret gente nostra! ◊ a su tràgiu assimbillant a su babbu ◊ bidei custos benzendhe, ma de tràgiu no pariant de bidha ◊ custas poesias sunt a trazu de trallallera
Etymon
ctl., spn.
trajo
Translations
French
allure,
port,
façon de s'habiller
English
style,
carriage,
look
Spanish
traje,
porte
Italian
fòggia di vestire,
tratto,
portaménto
German
Tracht,
Haltung.
tràgiu 1 , nm Definition
genia de aina larga, totu a punciones a parte de asuta, chi si passat a tragu po segare is leas in sa terra arada
Synonyms e antonyms
iscatadorza
/
tragu 1,
stragu 2
Translations
French
émotteuse
English
disk harrow
Spanish
roturador
Italian
frangizòlle
German
Ackerschleppe.
tràglia , nf: tralla Definition
cosa chi si faet a ingannu, faendho crèdere una cosa po un'àtera / pigai in tralla = pigare, bínchere a unu cun calecuna trassa, a ingannia
Synonyms e antonyms
abberintu,
afrascu,
cumpoltura,
farrassa,
imbovu,
ingànniu,
intrània,
tramòglia,
trampa,
transa,
troga
Sentences
dus funta gioghendi e unu a su cumpàngiu dh'at pigau in tràglia, po dhu binci ◊ no bi at tralla e ne imbojos
Etymon
ctl., spn.
tralla
Translations
French
piège,
embûche
English
snare
Spanish
trampa
Italian
tranèllo,
insìdia
German
Falle.
tragliàre , vrb: trallare Definition fàere trallas, cuncordare tràglias 2. su càntigu de sa tonca tràgliat s'ànima a su mudímine.