tànno tàndho
tannúda, tannúra , nf Definizione
genia de pische de mare: assimbígiat a s'isparedha ma est meda prus mannu (faet fintzes de mesu metro)
Sinonimi e contrari
càntara
Terminologia scientifica
psc, spondyliosoma cantharus
Etimo
itl.
tanuda
Traduzioni
Francese
dorade grise,
canthère
Inglese
black seabream
Spagnolo
chopa
Italiano
càntaro
Tedesco
Brandbrassen,
Streifenbrasse.
tanòri , nm: tenori 1 Definizione sa sustàntzia, su significau de sa cosa o chistione / a t. de… = cunforma a…, secundhe…
tantadòri , agt, nm: tentadore 1,
tentadori,
tenteadore Definizione
chi o chie, ma sèmpere nau de su dimóniu, istat sèmpere cricandho de cumbínchere s'àteru a fàere male
Sinonimi e contrari
demóniu,
mentzitissu,
tentabbis,
tentea,
tenteadu
/
cdh. tintadori
Frasi
fiat acostendimindi acanta coment'e unu serpenti tentadori ◊ su tenteadore l'est terrandhe sas chibedhas, sas raichinas de su coro e totu sos mermedhos de sa conca ◊ cussu est unu dimóniu tentadore!
Traduzioni
Francese
tentateur
Inglese
tempting,
tempter
Spagnolo
tentador
Italiano
tentatóre
Tedesco
Versucher.
tantàre , vrb Definizione provare a pigare in pesu una cosa e nàrrere su tanti chi est, cantu pesat una cosa, una persona (cantu faet de pesu, de cumportamentu, cultura, sabiore); cricare de cumbínchere a unu a fàere fintzes su chi no bolet, su chi no andhat bene, su chi no depet, èssere in pentzos po fàere calecuna cosa / istare, èssere a su tanta tanta = nendi e chentza narri, fadendu e chentza fai, itl. indeciso, titubante Sinonimi e contrari iscumbatare, pesari 2 / costare 1 / tentai, tenteare Frasi tanta, tanta: za est pagu pesosa cussa linna!…◊ su diretore tantat su pacu e narat: Totu custu? 2. bufa sa meighina, no istes a su tanta tanta! ◊ faghe si as de fàghere, no istes a su tanta tanta! ◊ ite mi tantat chi bi ndhe la leo, cussa cosa, andhe chi la perdimentat! ◊ mi che azis tantadu a l'assazare, custa cosa, e fatu mi at male! ◊ mih no ti tantet de ti ch'essire a ziru, ca mi serbis! ◊ no mi che tantes a fàghere cussa, ca tantu apustis mi ndhe impudo! ◊ sa colora at tantadu a Eva ◊ no ti torret a tantare, no, a fàghere cosa gai! ◊ ite mi tantat chi t'iscudo, pro su chi as fatu!
tàntaris , avb Sinonimi e contrari dallàllari. Modi di dire csn: leare o zúghere in t. = in pesu, chentza arrumbare in logu; èssere in t. = male seguru, postu male de che poder rúere
tànte , cng Frasi tue tante che ses vetzu e como depes istabbilire pro nois unu re chi nos guvèrrenet!
tantecàntu , cng Definizione
si bit ca… est ladinu chi… : nau coment'e una cosa chi si lassat andhare, chi si cuncedet
Sinonimi e contrari
aposici,
cantecante,
tantetantu,
tanti
Frasi
tantecantu su mòrrere est natura: curret che abba in su pendhente sou ◊ no bi andhes, como, tantecantu no serbit a nudha ◊ tantecantu est gai, fintzas si daet a bídere chi nono
Traduzioni
Francese
cela va de soi
Inglese
it is plan
Spagnolo
está claro que
Italiano
è evidènte che…
Tedesco
es versteht sich,
daß
tàntes , cng Definizione tantes de… = tantus de…, po…
tantetàntu , cng Sinonimi e contrari cantecante, tantecantu* Frasi a s'errore chi as fatu, tantetantu, pro chi piangas, médiu no b'at (Testoni)◊ tantetantu su mundhu est fatu gasie: tue trampendhe a issa e deo a tie! (G.M.Fiori)◊ beni cun nois tue puru, tantetantu ses nonnu fintzas tue!
tànti , agt, prn, avb, cng: tantis,
tantu,
tantus Definizione
foedhu chi, postu po agt. o prn., inditat cantidade chentza precisada, ma mescamente nau cun su significau de meda e fintzes in su sensu de su chi dhue bolet o bisòngiat e bastat po calecuna cosa (agt. f. tanta e tanti etotu); postu po avb. inditat tempus meda; cng. intr'e duas propositziones cun valore de cunseguéntzia o fintzes de càusa / min. tantighedhu
Sinonimi e contrari
aposici,
tantecantu
Modi di dire
csn:
de tantu in tantu = totora, fatuvatu, dónnia tantis; tantus de…, tanti pro… = isceti pro…, su chi bastat po…; pro tanti ca… = andhe chi…, tantu za…; tanti za!…, tantu za!… = própiu nono!
Frasi
mai colores chin tanti netesa gosi si at bistu ◊ tantis óminis no agiudant sa mulleri ◊ tantis consilleris no boliant cussu ◊ tantis bortas faint aici ◊ de tantas malas sortes no isco a cale nàrrere ohi ◊ is mammas chi no iscínt educai is fillus dhus lassant in sa bia a tanti oras de noti!
2.
ti cres ca su tanti de su chervedhu est misurau sicundhe sa buzaca? ◊ triballamus finas a fàghere su tantu ◊ benide a manigare: su tantu bi est pro totugantos ◊ dàemi su tantu chi cheres ◊ a triballare totu s'annu pro un'incunza goi no bi est su tantu ◊ de sa banca ndi bogas su tanti chi podit serbiri ◊ custa chistioni non mi andat tanti a deretu ◊ apu pentzau tanti e mi parit chi non ammanchit nudha ◊ dógnia tanti frimaisí!
3.
sa manu fiat essida lébia e lesta tanti chi in tres diis at ispaciau totu ◊ dh'acumpàngiu dèu, tanti depu andai ◊ po tanti ca ses passendu ingunis, brinta a domu de su datori! ◊ sa domu de Tiu Perantoni fut in artu, tantis chi po lompi a pratza sua dhu'iat una pigadedha ◊ tanti zai seo a tretu de mi fàere a isposa!…◊ tantu za est comente naras tue!…◊ tanti gei fiat isceda de mantenni cuada!… (I.Lecca)◊ su babbu no giughiat prus acru de dhu brigare, tanti fut a samunare sa conca a su bestiolu
Etimo
ltn.
tantus
Traduzioni
Francese
tant de,
beaucoup,
quantité
Inglese
so (much),
much,
quantity
Spagnolo
tanto,
cantidad
Italiano
tanto,
quantità
Tedesco
viel,
Menge.
tanticassí, tanticassíu , avb Definizione po cussu e po cussu…, pro gai e pro gai… (= itl. tanto vale).
tantichédhu , nm Definizione unu tanti piticu, pagu.
tàntis, tàntu, tàntus tànti
tantzíta tacíta
tànu , agt Sinonimi e contrari tanadu Frasi in sa tana fiama tremulante t'infeit sa figura cadavérica (P.Casu).
tànza , nf Definizione genia de acapióngiu, fune fata cun giuncu o fintzes pertighedhas lentas, cannàiles, po acapiare cosa a sa bona Sinonimi e contrari tartanza Etimo ltn. *sartania.
tanzènte tangènte
tanzólu , nm, nf: tingiolu, tingiou, tizola 1 Definizione bobboitedhu chi si paschet is trastos chistios, s'orrobba; bobboi parassita de is casidhos; gremighedhu chi ponet a su casu Sinonimi e contrari arna, àrrala, lanasta / aberenza, arrenze / tidignolu Terminologia scientifica crp Etimo ltn. tineola.
tàpa , nf Definizione tretu, pasia o parte de unu camminu.