tirabbòtas , nm Sinonimi e contrari bogabbotas.
tirabbràgia, tirabbràja, tirabbràsa, tirabbràxi, tirabbrèxa , nm Definizione aina de foghile po murigare o ispartzinare sa braxa Sinonimi e contrari carrabbraxa, tiravogu Etimo itl. tira brace.
tirabbusciò, tirabbussòne, tirabbussòni , nm Definizione
genia de berrinedha chi s'intrat in tapos de ampudha, si funt de ortigu, po che dhos bogare candho funt sidhios a meda o no faet a che dhos tirare a pódhighes: si narat fintzes coment'e agt. (lepa t.= genia de lepedha cun lama po segare, berrinedha, e àteras ainas pichedhedhas)
Traduzioni
Francese
tire-bouchon
Inglese
corkscrew
Spagnolo
sacacorchos
Italiano
cavatappi
Tedesco
Korkzieher.
tirabèi , nm Definizione genia de pedale de sabbateri.
tirabès , nm: tirapedes Definizione
persona metzana, de pagu contu, chi istat linghendho s'àteru; a disprétziu, fintzes dutore, arropapaneri
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sous-fifre
Inglese
hangmam's assistant
Spagnolo
tiralevitas
Italiano
tirapièdi
Tedesco
Handlanger.
tiracòa , nm, nf Definizione chie iscoat, acostumat a lassare sa cosa a dha fàere apustis, agoa Etimo srd.
tiracóllu , nm Definizione tira de orrobba o de àtera cosa po poderare is pantalones apicaos a is codhos Sinonimi e contrari armigodhos, bracalitos, bretella.
tiràda , nf: tirara,
tirata Definizione
su tirare, su tirare a cropu, su fàere a tiradura, a suspidura; tantighedhu de cosa chi si suspit, chi s'ingurtit, e àteru; tretu longu e largu pigau totu pínnigu / t. de pinna = frigada, passada de pinna e singiale iscritu chi lassat a bisura de arraja
Sinonimi e contrari
tostada
/
sutzada
/
ingullida,
tichedhu,
tirone
/
istirada
Frasi
tres amantes pro un'isposa sunt a tiradas de pare ◊ at donau una tirada de funi
2.
mi apo fatu una tirata de custas sigaretas ◊ si allughiat su tzigarru e fachiat tiratas longas ◊ est iscurtu, muconosu e a tiradas de nares ◊ at fatu una tirada de binu
3.
su camminu fiat una bona tirada ◊ una borta eus fatu una tirara a Bidhexidru in Cincuxentus!
4.
arendhe abberiant surcos chi pariant tiradas de pinna
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de tirer
Inglese
pull,
draw,
stretch
Spagnolo
tirada
Italiano
tirata
Tedesco
Ziehen.
tiradíra , nm, avb Definizione su istare sèmpere tirandho, sighire a tirare; tirandho, a tiradura, a tragu e cun pelea, cun dificurtade 2. mancai tiradira depu andai a iscraciai in bíngia Etimo srd.
tiradòra , nf Definizione genia de aina a ventosa po tirare late de fémina allatandho Sinonimi e contrari tiralate Frasi si a sa mama no dhi calat late, funt prontas is tiradoras po nodrigare su pipiu de naschidórgiu Etimo srd.
tiradòre, tiradòri , agt, nm Definizione chi tirat, chi est fatu po tirare; palita po aconciare o murigare su fogu Sinonimi e contrari ancidadoa, ancidadore, giradoa, ziradore Terminologia scientifica ans Etimo srd.
tiradrímpanu , nm Definizione genia de tumborru chi sonat comente si frigat un'ispau o filu Terminologia scientifica sjl.
tiràdu , pps, agt: tirau Definizione
de tirare; chi est istirau, in tira; nau de gente po su it'e fàere, chi est afainada meda, chi tenet it'e fàere carcu, chi est chentza tempus nudha; nau de unu po sa manera de fàere, chi est de manu istrinta, arrestigu
Sinonimi e contrari
tostadu
/
càdriu,
subélciu
| ctr.
abbàmbiu,
lenu
Modi di dire
csn:
a passu tirau = càdriu, lestru; licori bèni tirau = pasadu, límpidu
2.
seus tiraus che canis, custas dis, cun totu su trabballu chi teneus de fai ◊ no podeus acudi a fai sa cosa, curri a innòi, curri a cudhei, tiraus che canis ◊ sa zente, de su bisonzu, fit tirada che pedhe in brocos
3.
candu at apubau su serghestanu cun su bòtu po is ofertas nc'est essiu téteru a passu tirau
Traduzioni
Francese
tiré
Inglese
drawn
Spagnolo
tirado
Italiano
tirato,
téso
Tedesco
gezogen.
tiradúra , nf: tirarura Definizione
su tirare; istiradura; fintzes síngia, errigas fatas a egaseogas; cosa chi si tirat, fintzes ispudu, arrasigadura de su gúturu
Sinonimi e contrari
istratzada,
tostadura
/
istiradura
/
rasicadura
/
tira
/
boghera
Frasi
totus dhu tzérriant "murvoni", a issu, citiu che mudu, is fuedhus bogaus a tiradura de buca ◊ sa fà si fait a tiradura ◊ sa tiradura de sa denti pítziat
2.
sa tiradura de sa fiama de sa resorza benit fata chin su maltedhu finas a li dare una fromma galana
3.
portat su mallioni a tiraruras a bai e torra
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
déchirure
Inglese
rear
Spagnolo
tirón
Italiano
strappo
Tedesco
Entreißen,
Riß.
tiragasciàlis , nm Definizione genia de pintza po bogare dentes Terminologia scientifica ans.
tiràgiu , nm: tirazu Definizione
sa leva noa, sa festa de is de sa leva, sa tzerriada po fàere su servítziu militare
Sinonimi e contrari
leva,
levada
Frasi
mi ant avisau de andhare a su tirazu ◊ pro su tiràgiu andho a Núoro
Etimo
itl.
tiraggio
Traduzioni
Francese
passer le conseil de révision
Inglese
medical examination for call up
Spagnolo
quinta,
fiesta de los quintos
Italiano
vìsita di lèva
Tedesco
Musterung.
tirài , vrb: tirare Definizione
fàere fortza pigandho calecuna cosa a tragu po dh'acostire o dha portare a sa matessi bandha inue est su chi dha tirat, o fintzes po dha poderare chentza che dha lassare istesiare, po abbarrare istirada, isprata; tènnere o bogare profetu de calecuna cosa, pigare fintzes in su sensu de istagiare, illimpiare, trantzire; iscúdere o acropare cun calecuna cosa, mescamente a isparadura; andhare a una filada, assimbigiare, àere assimbígiu, agatare prus a géniu; fintzes magiare su ferru abbrigau po dh'istirare; fàere sa vísita po sordau (t. in leva)
Sinonimi e contrari
tostare,
tragai
/
bocare,
leare,
picare
/
andai,
impunnai,
istrizire,
tocai 1
/
istirai
| ctr.
abbambiai 1
Modi di dire
csn:
tiraisí a una banda = fràngheresi a un'ala; tirai faci a… = tocare o andhare a cara a…; tirai de réxinis = bogare dae fundhu; tirai a frunda, a passígia, a pedra = iscúdere a frundha, tragare a pedra; tirai costeri = fai tiru costeri, costa costa; tirare in leva, a leva = fàghere sa vísita pro andhare a sordadare; tiràresi de lesorja = gherrendhe o brighendhe, bogare sa lepa a púnghere (o fintzas solu a minetare); istare a tira istratza, a tírami tosta, a su tira tira (tiradira), a tira allena = sempri tirendi, a bortas tirendi, a bortas lassendi andai in su sensu de bolli cosa a iscórriu cun is àterus; tirare a longas, a longu = istare tempus meda, fàghere colare su tempus, istentare; tirai su prétziu = circai de fai pagai de prus su chi si bendit (o de dhu pagai prus baratu); tirai unu tanti (mesura) = èssere unu tantu (mesura) mannu, artu, longu e gai; tirai a sorti = fàghere a billetes, a chie tocat tocat; tirai dinais, sa paga, sa pensioni = leare unu tantu de dinari a paga, a pensione; tirai a su bonu, a su malu = pessare a fàghere bene, a fàghere male; tirai bentu = andhare bentu; in galera tirit! = ancu mai!, no mi ndhe importat!, no est nudha! (pro cosa chi si lassat a pèrdere), andai in galera, in sa furca, innoromala (nadu a frastimu); tirare potografias = leare o fàghere fotografias; tiràrendhe unu dépidu = arrennèsciri a si dhu fai pagai; tirai cun… = andhare de acordu, tiraresila de acordu; tirare sos contos = serrare, assardare, fàghere sos contos
Frasi
sos pitzinnos li curriant ifatu tirànneli s'issalledhu dae codhos ◊ illàscali su camu a su poledhu, non bi lu tires meta! ◊ si apiligaiat a sos cànnaos de sas campanas tiranne como custu e como cudhu ◊ non potzu tirai is cambas, de s'istrachímini! ◊ lassa: chi nc'est arrutu ingunis ndi dhu tiru dèu! ◊ si tiras a forte segas sa fune ◊ ant postu su tratore a tirare ◊ est nudha su traballu chi ses fadendu… lah chi depiast andai a tirai fà o cíxiri! ◊ tira a tie, su lentolu, ca ndh'est totu inoghe!
2.
cantu tirat, de pensioni, babbu tuu? ◊ tirandi cuss'isbàlliu chi as fatu! ◊ s'autonomia bera incumentzat difendendi cussu chi est nostu de sa dí chi nasceus e chi nemus si ndi podit tirai de pitzus ◊ sa maista portat is temas e Gesuinu si ndi dhus tirat de is manus ◊ si ndi tirat su berretu ◊ dhoi est s'àliga a tirai a marra ◊ su chi ti dat, su póveru che lu tirat dae sa brente
3.
tira addainanti, tue: deo za sigo! ◊ tira de innòi! ◊ faci aundi est tirau? ◊ tiradiche a intro ca ti cómbido! ◊ cussu est tirandu própiu a innòi ◊ funt partius sena de isciri a cali parti si tirai
4.
aferratu su fusile e picata sa méria, si fit aprontatu a tirare a su cane
5.
est unu colori chi tirat a su biancu, a s'asulu ◊ cussu piciocu tirat a sa ratza de su babbu ◊ fizu màsciu tirat a sa mama, fiza fémina a su babbu ◊ sa muzere tirat prus a sa famíllia de su maridu chi no a sa sua etotu
6.
certas dificurtadis indullint is pipius a tirai mali cun s'iscola ◊ sos connados si la tirant meda de acordu ◊ chin issa fint semper a contu apertu: sos contos los tirabant a fine ◊ amminuja sa preda e lassatila in sa corte fintzas chi ti la chircant, e gai che tiras carchi cosa ◊ in custu tir'istratza de passiones, tortos e resones, fint colaos sos annos ◊ custa cosa tirat dexi palmus ◊ mancu mali ca non nci dh'at tirada a longu meda, sa riunioni!
7.
sos de sa leva noa che sunt in Tàtari, oe, tirendhe
Cognomi e Proverbi
prb:
dónnia àcua tirat a mari
Traduzioni
Francese
tirer,
pencher,
incliner
Inglese
to pull,
to be inclined
Spagnolo
tirar,
sacar,
inclinarse,
tender
Italiano
tirare,
trarre,
propèndere
Tedesco
ziehen,
herausziehen,
neigen.
tiralàmpu , nm, nf Definizione genia de abbutonadura de bestimentu (es. in sa bragheta de is pantalones, in sa buca de is busciacas, in petorras de giubboto) fata cun duas tiras de orrobba forte cun d-unu de is duos oros a gancitos chi s'intrant apare comente passat unu passante a tiradura (s'àteru oru est cosiu a su trastu) Etimo srd.
tiralàsticu, tiralàstigu , nm: tirelàsticu, tirolàsticu Definizione giogu fatu cun duas tiras (o cambas o tirellas) de gomma fine acapiadas a is duos corros de una frochidhedha, a una parte, e a un'orrugu prus largu de pedhe a s'àtera po iscúdere o brillare pedrighedhas Sinonimi e contrari làsticu, stira Frasi faghiant sa gherra a sos puzones a tiralàsticu ◊ ammeriaiat cun su tiralàsticu e no fadhiat mai ◊ su tiralàstigu si faghet a fuschidha o a podhigale ◊ is pitzochedhus zogant cun su tirolàsticu Terminologia scientifica ggs Etimo srd.