A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

acuchixèdha , nf Terminologia iscientìfica rba, Dactylis glomerata Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dactyle Ingresu cock's foot Ispagnolu dactilo, caracolillos Italianu erba mazzolina Tedescu Knäuelgras.

acuciài , vrb: acussai, acutare, acutzai, acutzari, agusciai, agussai, agutzai Definitzione nau de una ferramenta, de un'aina chi serbit a segare o púnghere, fàere prus segante, bogare s'atza, sa punta; nau de un'animale, pònnere contr'a ccn. o contr'a calecuna cosa, atzitzare; si narat fintzes in su sensu de lòmpere de unu frutuàriu / acutzai un'orbada = mazare un'arbada; acutare unu cane = inciulai unu cani Sinònimos e contràrios apunciudae, apuntare, arrodai 1, immolare / aciopai, aggussire, auntzare, incidai, inciulai, intzullire, ubetzare | ctr. irmarrare, ispuntai / asseliare Frases si funt postus in sa costa de sa funtana po acuciai is gortedhus ◊ e innoi dha tèngiu sa pedra de acutzai? ◊ tanti no est acussa sa càvana mia… soi deretu de dh'acussai! ◊ issa fit sempre inie, corrocorrò, batínneli sa pedra de acutare o pedínneli unu lominu pro atzènnere su fogu 2. dh'iat agusciau is canis e dh'iat fatu mussiai bèni bèni… 3. candu acutzat sa figu, su formentu a mindigu Ètimu ltn. acutiare Tradutziones Frantzesu appointer Ingresu to sharpen Ispagnolu aguzar Italianu acuminare Tedescu zuspitzen.

acucioletàre , vrb Definitzione nau de ccn., pònnere aintru de letu totu bene carragiau e allorigau Sinònimos e contràrios aciunciulire, aculigionai.

acuciuciàdu , pps, agt Definitzione de acuciuciare.

acuciuciàre acatzutzàre

acuconàre , vrb Definitzione pònnere coment'e fatu a cocone, a cumossu, fintzes cuau Sinònimos e contràrios aciunciulire, acoconare, aconcolai, acucai, acuculiare, acuculiedhare, acucunniare 2. cussos pecos sont acuconaos dae su fritu apozaos inue bi at concale o corcadorza ◊ candho benit isprazas avrosas si apozat acuconau in palas de unu crastu ◊ su tuturreri dormit acuconau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'accroupir Ingresu to squat Ispagnolu ponerse en cuclillas Italianu accoccolare Tedescu sich zusammenkauern.

acucósu , agt Definitzione nau de ccn., chi faet comente dhi acucat, chi no ascurtat su chi dhi narant is àteros Sinònimos e contràrios abbetiosu, aperradu, contomaxi, testarrudu | ctr. pensaditu Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu obstiné Ingresu stubborn Ispagnolu obstinado, testarudo Italianu ostinato Tedescu launenhaft.

acúcu , nm Sinònimos e contràrios acucada, bidhídhiri, meleda, muschinada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fantaisie Ingresu whim Ispagnolu capricho, antojo Italianu ghiribizzo Tedescu Schrulle.

acucuài , vrb: acucurae, acucurai, acucurare, acucurari, acucurrare, acugurrai, acugurrare Definitzione prènnere un'istrégiu apitzu de is oros, a cúcuru (o a cucurru), ponendho prus de su chi cabet a oros; prènnere sa tita de late (nau de is animales féminas chi depent angiare) e fintzes acostire sa terra a ccn. cosa prantada, su si ammuntonare de sa gente chi acudit a unu logu; pònnere in cúcuru (nau de su giuale a is boes) Sinònimos e contràrios acolumare, acucurrumedhare, afucurare / acuguciai / giúnghere / maltzire, marcitai | ctr. bocare, iscucurai, leai Frases no cumprendu comenti apat pótziu acugurrai tanti dinai ◊ bi at logu chi sa mesura la faghent a oros, medindhe, e àteros ue l'acucurrant ◊ teniat dus canistedhus acucuraus de figu sicada 2. sas berbeghes sunt acucurrendhe ca lis cheret pagu pro anzare ◊ s'aera est acucurrendhe, acucurrendhe: s'imbucat a pròere, ndhe faghet de abba!… 3. at acucurau sa terra a sa patata ◊ totu sa genti de s'arruga si est acugurrada de is tzérrius chi apu ghetau! ◊ candu passant is isposus, sa genti, po dhus biri, at a èssi acugurrada me is ispuntonis ◊ poita ti acugurras a su petus miu? 4. mi leo su zuale e sos loros ca depo acucurrare sos boes ◊ sos basones, intantu, a custu puntu ognunu betat giuale a su giú sou e l'acucurrat a sa pedra, a triulare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu combler Ingresu to overfill Ispagnolu hacer rebosar Italianu riempire óltre i bórdi Tedescu überfüllen.

acuculiàda , nf Definitzione su si acuculiare, su èssere in su bisóngiu Ètimu srd.

acuculiadúra , nf Definitzione su si acuculiare Sinònimos e contràrios acuculiamentu Ètimu srd.

acuculiaméntu , nm Definitzione su bènnere pòberu, impoberimentu Sinònimos e contràrios arrichimentu | ctr. irrichimentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu appauvrissement Ingresu impoverishmet Ispagnolu empobrecimiento Italianu immiseriménto Tedescu Verarmung.

acuculiàre , vrb Definitzione ponnere coment'e acuguciaus, coment'e cuaos, pònnere in s'acoiladórgiu, in s'acúliu Sinònimos e contràrios aciunciulire, acoconare, aconcolai, acucai, acuconare, acuculiedhare, acucunniare, aculigionai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'accroupir Ingresu to crouch (down) Ispagnolu ponerse en cuclillas Italianu accoccolarsi Tedescu sich zusammenkauern.

acuculiàre 1 , vrb Definitzione torrare a sa cuculia, bènnere in bisóngiu, essire pòberos Sinònimos e contràrios ammiserae | ctr. irrichire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu appauvrir Ingresu to impoverish Ispagnolu empobrecer Italianu immiserirsi, impoverirsi Tedescu verelenden, verarmen.

acuculiàu , pps, agt Definitzione de acuculiare 1; chi est in su bisonzu.

acuculiedhàre , vrb Sinònimos e contràrios aciunciulire, acoconare, acucai, acuconare, acuculiare, acucunniare, aculigionai Ètimu srd.

acucullài, acuculliàre , vrb: acuguliare Definitzione pònnere totu acuguciau, carragiau in conca cun ccn. cosa Sinònimos e contràrios acapuciai, acubudhare, acuguciai, acugudhai, incugudhai Frases sa criadura si acugúliat in su petus de sa mama ◊ at acuculliadu bene sa pisedha e che l'at torrada a domo de sa mama Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu emmitoufler Ingresu to muffle up Ispagnolu arrebujar, arropar Italianu imbacuccare Tedescu einhüllen.

acuculliàdu , pps, agt Definitzione de acuculliare; acuguciau, acuculiedhau.

acucumedhài , vrb Definitzione pònnere o istare a trassa de cucumeo, bestiu a meda, totu bene ammontau Sinònimos e contràrios acucullai Ètimu srd.

acucumedhàre , vrb Definitzione coment'e fàere su cucumedhu, nau de sa bide isparandho, bogandho Ètimu srd.