bentòsa , nf: ventosa Definitzione
genia de istampu chi si faet a is forros, a is fogàgias, po che fàere essire su fumu, a is carradas (ma fintzes una genia de tapighedhu de su frascu chi si ndhe leat po lassare intrare s'ària bufandho); genia de manígiu po cura; aina po tirare sàmbene o àteru
Sinònimos e contràrios
butarolu
Maneras de nàrrere
csn:
betare sas bentosas = pònnere sas tatzas in sa pedhe pro cura; betare sa bentosa (nadu in suspu)= manigare o colliresiche sa cosa a tropu, faisí una bella satzada
Frases
iscàmpio a compudare sas bentosas ca paret in cherta de cambiare bentu!
2.
dhi ant ghetau una bentosa cun tres piscicantis a unu costau ◊ istat apitzigadu che bentosa finas a li fàghere sa palete! ◊ no fiant serbidas a nudha is mexinas, is bentosas!
3.
za bi l'at betada sa bentosa: de una supera de macarrones no bi ndhe at lassadu unu, a sa sola!
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
soupirail,
ventouse
Ingresu
airhole
Ispagnolu
respiradero,
ventosa
Italianu
sfiatatóio,
coppétta
Tedescu
Luftloch,
Luftabzug,
Schröpfkopf.
bentosài, bentosàre , vrb Definitzione pònnere o betare is bentosas, betare is tassas Ètimu srd.
bentósu , agt, nm Definitzione
chi dhue tocat bentu, chi leat bentu meda, chi faet bentu, nau puru de cosa totu ballúmene e lébia; fintzes chi leat bentu, abbentaditu, pagu firmu; cròcolos de bentre / fúria b. = maladia de sos cadhos, assubentu
Sinònimos e contràrios
bentulanu,
bentulosu
/
vintosu
| ctr.
bàrigu
Frases
su sero si fachet bentosu ◊ est unu sero fritu e bentosu ◊ sa domo che l'ant fata in d-unu cúcuru bentosu ◊ custa bidha est soliana in istadi e bentosa in ierru
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
venteux,
tympanisme
Ingresu
windy,
tympanism
Ispagnolu
ventoso
Italianu
ventóso,
timpanismo
Tedescu
windig,
Tympanie,
Tympanismus,
Trommelsucht.
bentracòro , nm Definitzione
male a su coro, mortemala, puntore
Sinònimos e contràrios
antecoru,
intracoro,
santrecoro
Terminologia iscientìfica
mld
Ètimu
ltn.
anticor + bentre
Tradutziones
Frantzesu
infarctus
Ingresu
infarct
Ispagnolu
infarto
Italianu
infarto
Tedescu
Infarkt.
bentràmine , nm: brentàmene,
ventràmmene Definitzione
is istentinas, totu is partes de sa bentre
Sinònimos e contràrios
budellàmini,
maciàmini,
matibuzu,
minuzàmine
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
entrailles
Ingresu
entrails
Ispagnolu
entrañas
Italianu
interióra
Tedescu
Eingeweide (Pl.).
bentranía , nf Definitzione sa calidade de is bentranos, de is pasteris, de chie bolet totu po issu chentza ndhe lassare a is àteros Sinònimos e contràrios inguglioneria, inguglionia, ingurtímine, ingurtionia, pasteria | ctr. bonucoro Frases bentrania za ndhe zughet, mih: tiat chèrrere totu isse! Ètimu srd.
bentrànu , agt Definitzione
chi bolet totu po sa bentre sua, chi si papat fintzes su chi tocat a is àteros
Sinònimos e contràrios
allambridu,
allupidu,
budhone 1,
inguglionalzu,
inguglione,
iscorpargiau,
mangiufoni,
pasteri,
sassagoni,
sgalluponi
| ctr.
dadivosu
Frases
su monte pro chimbanta miza francos li ant tzédidu, sos síndhigos bentranos (B.R.Carbone)
Terminologia iscientìfica
ntl
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
goulu,
gouinfre
Ingresu
greedy
Ispagnolu
goloso,
glotón
Italianu
ingórdo
Tedescu
gierig.
bèntre , nf: bentri,
brente,
brenti,
ventre Definitzione
sa parte de sa carena inue dhu'est su matzàmene, is istentinas; foedhandho de is animales est mescamente s'istògomo; su papare, su recatu, su chi unu si papat; nau de unu muru o àtera cosa, giúmburu mannu chi essit, tretu coment'e a bentre / min. bentredha, bentrighedha, bentrutza; sas bentredhas = puzonedhos a bentredha, minudos, essidos de pagu dae s'ou, chentza impilidos / sa bentre de unu fiadu bulu (e de totu sos animales chi remuzant) est in bàtoro partes: b. manna (= itl. rùmine), b. grussa o pinta (itl. retìcolo), b. chentu puzones, o chentu pizos, o entrebizone (itl. òmaso) e cracu (itl. abòmaso)
Sinònimos e contràrios
brentule,
frente,
intragna,
màcia 3
/
istògomo
/
azibbada,
irgulada,
pasta
/
mesania
Maneras de nàrrere
csn:
trotoxamentu de b. = iscringada de dolore de mata; murigamentu de b. = corrúxinus de brenti; cúrriri sa b. a unu = èssere a prentos, a murigamentu de bentri; èssere a mesa bentre = pagu mascadu, àere manigadu su mesu de su tantu; fizos, frades de una b. = cróbinos, inzenerados paris; bentr'e camba = su pische de s'anca; bentr'e mama = zenia de crosta chi essit in conca a sas criaduredhas; brenti de guntruxu, brente de zerda = mataudhone, satzagoni; portai is ogus prus mannus de sa brenti = fàghere s'asuriosu, s'ogrianu, chèrrere prus de su chi si podet manigare; pònneresi o corcare a bentre in susu = a palas a fundhu, a cara a in artu; istampare sa bentre = fàghere male su mànigu (ma nadu a murrunzu a chie isputzit carchi mànigu); puzones a bentredha = chi no sunt mancu impilidos, minoredhos, e pro cussu sunt totu bentre; bogare sa b. = pònnere bentre, fàgheresi a bentre manna, o fintzas fortzare cun su respiru a manera de fagher bídere de prus sa bentre; intràreche sa b. = tratènnere su respiru a manera de fàghere sa bentre a fossu; bentre armà = sambenedhu, sa bentre de s'animale prena de sàmbene cundhidu e cotu
Frases
su fàmene lis fit trofizandhe sa bentrutza ◊ tue ses a mesa bentre che su cane ◊ aintru de sa brenti portaus sa frisciura (coru, prumoni, figau, feli), s'istògumu, is intestinus, s'ispreni, is arrigus ◊ dh'est pigada una punta a brenti ◊ si ndhe faghent de bentres d'erba, sas berbeghes, in su logu ínnidu!…◊ de tantu triballu ndhe bogamus apenas sa bentre! ◊ cun sas bentres de anzone si faghent sos sambenedhos ◊ est currendomí sa bentre… cussu est s'ollerícitu!
2.
unu lampu nd'at isciarrocau su campanibi de brenti in susu ◊ apenas chi tocai su grillete ruiat sa fera a bentre in susu ◊ si est postu a bentre in susu faghindhe su mortu ◊ su muru de sa traessa at bogadu una bentre: si proet ndhe ruet ◊ cussu Broi malu a cuntentai portat s’ogu prus mannu de sa brenti! (Maxia)◊ papandhe si at fatu sa brente che bitellu òrfanu
Sambenados e Provèrbios
prb:
a mesu brenti ma in callenti ◊ sa brenti prena no creit a s'isbuida
Terminologia iscientìfica
crn
Ètimu
ltn.
ventrem
Tradutziones
Frantzesu
ventre
Ingresu
stomach
Ispagnolu
barriga
Italianu
vèntre,
addòme,
grèmbo
Tedescu
Bauch,
Leib,
Mutterleib.
bentrebizàdile, bentrebizàle , nm, nf Definitzione
s'istògomo totu pígios de unos cantu animales: bentre chentu puzones, o chentu pizos, o bentre grussa
Sinònimos e contràrios
bentrelussa,
centubigione,
chentubizos,
entrebizone,
pizàdula
Terminologia iscientìfica
crn
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
omasum
Ingresu
omasum
Ispagnolu
omaso
Italianu
òmaso
Tedescu
Blättermagen,
Psalter.
bentrèdha, bentrédhu , nf, nm, agt: brentedhu Definitzione pigionedhu pitichedhu essiu de pagu de s'ou, mancu impinniu; chi portat bentre manna o chi essit meda Sinònimos e contràrios berchedha, parabàtulu / bentrudu Frases ndh'at rutu dae su nidu unu bentredhu de papalina ◊ sos pitzinnos fint chirchendhe bentredhas de astore e de àbbile 2. su pipiu tú depit èssi maschixedhu, ca ses brentedha meda!◊ fut unu satzagoni, pasteri e… brentedhu! Ètimu srd.
bentrelússa , nf Definitzione
s'istògomo totu a pígios de unos cantu animales: bentre chentu puzones, o chentu pizos, o bentre grussa
Sinònimos e contràrios
bentrebizàdile,
entrebizone
Terminologia iscientìfica
crn
Tradutziones
Frantzesu
feuillet,
livret
Ingresu
omasum
Ispagnolu
omaso
Italianu
centopèlle
Tedescu
Blättermagen,
Psalter.
bentrèra , nf: brentera, brentiera, vrentera Definitzione genia de chintórgiu largu fatu a busciachedhas po dhue pònnere cosighedhas (tebbacu, pipa, o fintzes cartúcias), de pònnere apitzu de su chinghedhu de is pantalones; genia de chintórgiu (prus che àteru de su costúmene) Ètimu spn. ventrera.
bèntri bèntre
bentribíntu , nm Definitzione genia de bobboi chi camminat in pitzu de s'abba Terminologia iscientìfica crp Ètimu srd.
bentrighèdha , nf Definitzione min. de bentre Sinònimos e contràrios bentrutza, brentuschedha / cdh. buzaredha.
bentríle, bentríli , nm Sinònimos e contràrios bentre Frases benides a papare si o no, o mi la ponzo a sa sola in su bentrile? (A.Casula)◊ no ti trumbullat su bentrili, annoberu, sa conchedha de s'angioni arrostia?! Ètimu srd.
bentrimànnu , agt Definitzione chi portat bentre manna Sinònimos e contràrios acadhonadu, bentrone, bentrudu, budhone 1, sachetone, trodolassu, matimannu Ètimu srd.
bentrína , nf Definitzione cosa de papare, de betare a corpus, a bentre Frases maca, issa chircat sa bentrina che su cane!
bentrinàda , nf Sinònimos e contràrios papada, sassada, satzina Frases fint dae s'iscurigada a pudhiles a chighígliu fatu cun càntigos, sonos e bentrinadas Ètimu srd.
bentròne , agt, nm Definitzione chi papat meda; chi portat bentre manna Sinònimos e contràrios bentranu, bentrudu, matimannu, sachetone / cdh. vintroni Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd.