bentòsa , nf: ventosa Definizione
genia de istampu chi si faet a is forros, a is fogàgias, po che fàere essire su fumu, a is carradas (ma fintzes una genia de tapighedhu de su frascu chi si ndhe leat po lassare intrare s'ària bufandho); genia de manígiu po cura; aina po tirare sàmbene o àteru
Sinonimi e contrari
butarolu
Modi di dire
csn:
betare sas bentosas = pònnere sas tatzas in sa pedhe pro cura; betare sa bentosa (nadu in suspu)= manigare o colliresiche sa cosa a tropu, faisí una bella satzada
Frasi
iscàmpio a compudare sas bentosas ca paret in cherta de cambiare bentu!
2.
dhi ant ghetau una bentosa cun tres piscicantis a unu costau ◊ istat apitzigadu che bentosa finas a li fàghere sa palete! ◊ no fiant serbidas a nudha is mexinas, is bentosas!
3.
za bi l'at betada sa bentosa: de una supera de macarrones no bi ndhe at lassadu unu, a sa sola!
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
soupirail,
ventouse
Inglese
airhole
Spagnolo
respiradero,
ventosa
Italiano
sfiatatóio,
coppétta
Tedesco
Luftloch,
Luftabzug,
Schröpfkopf.
bentosài, bentosàre , vrb Definizione pònnere o betare is bentosas, betare is tassas Etimo srd.
bentósu , agt, nm Definizione
chi dhue tocat bentu, chi leat bentu meda, chi faet bentu, nau puru de cosa totu ballúmene e lébia; fintzes chi leat bentu, abbentaditu, pagu firmu; cròcolos de bentre / fúria b. = maladia de sos cadhos, assubentu
Sinonimi e contrari
bentulanu,
bentulosu
/
vintosu
| ctr.
bàrigu
Frasi
su sero si fachet bentosu ◊ est unu sero fritu e bentosu ◊ sa domo che l'ant fata in d-unu cúcuru bentosu ◊ custa bidha est soliana in istadi e bentosa in ierru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
venteux,
tympanisme
Inglese
windy,
tympanism
Spagnolo
ventoso
Italiano
ventóso,
timpanismo
Tedesco
windig,
Tympanie,
Tympanismus,
Trommelsucht.
bentracòro , nm Definizione
male a su coro, mortemala, puntore
Sinonimi e contrari
antecoru,
intracoro,
santrecoro
Terminologia scientifica
mld
Etimo
ltn.
anticor + bentre
Traduzioni
Francese
infarctus
Inglese
infarct
Spagnolo
infarto
Italiano
infarto
Tedesco
Infarkt.
bentràmine , nm: brentàmene,
ventràmmene Definizione
is istentinas, totu is partes de sa bentre
Sinonimi e contrari
budellàmini,
maciàmini,
matibuzu,
minuzàmine
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
entrailles
Inglese
entrails
Spagnolo
entrañas
Italiano
interióra
Tedesco
Eingeweide (Pl.).
bentranía , nf Definizione sa calidade de is bentranos, de is pasteris, de chie bolet totu po issu chentza ndhe lassare a is àteros Sinonimi e contrari inguglioneria, inguglionia, ingurtímine, ingurtionia, pasteria | ctr. bonucoro Frasi bentrania za ndhe zughet, mih: tiat chèrrere totu isse! Etimo srd.
bentrànu , agt Definizione
chi bolet totu po sa bentre sua, chi si papat fintzes su chi tocat a is àteros
Sinonimi e contrari
allambridu,
allupidu,
budhone 1,
inguglionalzu,
inguglione,
iscorpargiau,
mangiufoni,
pasteri,
sassagoni,
sgalluponi
| ctr.
dadivosu
Frasi
su monte pro chimbanta miza francos li ant tzédidu, sos síndhigos bentranos (B.R.Carbone)
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
goulu,
gouinfre
Inglese
greedy
Spagnolo
goloso,
glotón
Italiano
ingórdo
Tedesco
gierig.
bèntre , nf: bentri,
brente,
brenti,
ventre Definizione
sa parte de sa carena inue dhu'est su matzàmene, is istentinas; foedhandho de is animales est mescamente s'istògomo; su papare, su recatu, su chi unu si papat; nau de unu muru o àtera cosa, giúmburu mannu chi essit, tretu coment'e a bentre / min. bentredha, bentrighedha, bentrutza; sas bentredhas = puzonedhos a bentredha, minudos, essidos de pagu dae s'ou, chentza impilidos / sa bentre de unu fiadu bulu (e de totu sos animales chi remuzant) est in bàtoro partes: b. manna (= itl. rùmine), b. grussa o pinta (itl. retìcolo), b. chentu puzones, o chentu pizos, o entrebizone (itl. òmaso) e cracu (itl. abòmaso)
Sinonimi e contrari
brentule,
frente,
intragna,
màcia 3
/
istògomo
/
azibbada,
irgulada,
pasta
/
mesania
Modi di dire
csn:
trotoxamentu de b. = iscringada de dolore de mata; murigamentu de b. = corrúxinus de brenti; cúrriri sa b. a unu = èssere a prentos, a murigamentu de bentri; èssere a mesa bentre = pagu mascadu, àere manigadu su mesu de su tantu; fizos, frades de una b. = cróbinos, inzenerados paris; bentr'e camba = su pische de s'anca; bentr'e mama = zenia de crosta chi essit in conca a sas criaduredhas; brenti de guntruxu, brente de zerda = mataudhone, satzagoni; portai is ogus prus mannus de sa brenti = fàghere s'asuriosu, s'ogrianu, chèrrere prus de su chi si podet manigare; pònneresi o corcare a bentre in susu = a palas a fundhu, a cara a in artu; istampare sa bentre = fàghere male su mànigu (ma nadu a murrunzu a chie isputzit carchi mànigu); puzones a bentredha = chi no sunt mancu impilidos, minoredhos, e pro cussu sunt totu bentre; bogare sa b. = pònnere bentre, fàgheresi a bentre manna, o fintzas fortzare cun su respiru a manera de fagher bídere de prus sa bentre; intràreche sa b. = tratènnere su respiru a manera de fàghere sa bentre a fossu; bentre armà = sambenedhu, sa bentre de s'animale prena de sàmbene cundhidu e cotu
Frasi
su fàmene lis fit trofizandhe sa bentrutza ◊ tue ses a mesa bentre che su cane ◊ aintru de sa brenti portaus sa frisciura (coru, prumoni, figau, feli), s'istògumu, is intestinus, s'ispreni, is arrigus ◊ dh'est pigada una punta a brenti ◊ si ndhe faghent de bentres d'erba, sas berbeghes, in su logu ínnidu!…◊ de tantu triballu ndhe bogamus apenas sa bentre! ◊ cun sas bentres de anzone si faghent sos sambenedhos ◊ est currendomí sa bentre… cussu est s'ollerícitu!
2.
unu lampu nd'at isciarrocau su campanibi de brenti in susu ◊ apenas chi tocai su grillete ruiat sa fera a bentre in susu ◊ si est postu a bentre in susu faghindhe su mortu ◊ su muru de sa traessa at bogadu una bentre: si proet ndhe ruet ◊ cussu Broi malu a cuntentai portat s’ogu prus mannu de sa brenti! (Maxia)◊ papandhe si at fatu sa brente che bitellu òrfanu
Cognomi e Proverbi
prb:
a mesu brenti ma in callenti ◊ sa brenti prena no creit a s'isbuida
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
ventrem
Traduzioni
Francese
ventre
Inglese
stomach
Spagnolo
barriga
Italiano
vèntre,
addòme,
grèmbo
Tedesco
Bauch,
Leib,
Mutterleib.
bentrebizàdile, bentrebizàle , nm, nf Definizione
s'istògomo totu pígios de unos cantu animales: bentre chentu puzones, o chentu pizos, o bentre grussa
Sinonimi e contrari
bentrelussa,
centubigione,
chentubizos,
entrebizone,
pizàdula
Terminologia scientifica
crn
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
omasum
Inglese
omasum
Spagnolo
omaso
Italiano
òmaso
Tedesco
Blättermagen,
Psalter.
bentrèdha, bentrédhu , nf, nm, agt: brentedhu Definizione pigionedhu pitichedhu essiu de pagu de s'ou, mancu impinniu; chi portat bentre manna o chi essit meda Sinonimi e contrari berchedha, parabàtulu / bentrudu Frasi ndh'at rutu dae su nidu unu bentredhu de papalina ◊ sos pitzinnos fint chirchendhe bentredhas de astore e de àbbile 2. su pipiu tú depit èssi maschixedhu, ca ses brentedha meda!◊ fut unu satzagoni, pasteri e… brentedhu! Etimo srd.
bentrelússa , nf Definizione
s'istògomo totu a pígios de unos cantu animales: bentre chentu puzones, o chentu pizos, o bentre grussa
Sinonimi e contrari
bentrebizàdile,
entrebizone
Terminologia scientifica
crn
Traduzioni
Francese
feuillet,
livret
Inglese
omasum
Spagnolo
omaso
Italiano
centopèlle
Tedesco
Blättermagen,
Psalter.
bentrèra , nf: brentera, brentiera, vrentera Definizione genia de chintórgiu largu fatu a busciachedhas po dhue pònnere cosighedhas (tebbacu, pipa, o fintzes cartúcias), de pònnere apitzu de su chinghedhu de is pantalones; genia de chintórgiu (prus che àteru de su costúmene) Etimo spn. ventrera.
bèntri bèntre
bentribíntu , nm Definizione genia de bobboi chi camminat in pitzu de s'abba Terminologia scientifica crp Etimo srd.
bentrighèdha , nf Definizione min. de bentre Sinonimi e contrari bentrutza, brentuschedha / cdh. buzaredha.
bentríle, bentríli , nm Sinonimi e contrari bentre Frasi benides a papare si o no, o mi la ponzo a sa sola in su bentrile? (A.Casula)◊ no ti trumbullat su bentrili, annoberu, sa conchedha de s'angioni arrostia?! Etimo srd.
bentrimànnu , agt Definizione chi portat bentre manna Sinonimi e contrari acadhonadu, bentrone, bentrudu, budhone 1, sachetone, trodolassu, matimannu Etimo srd.
bentrína , nf Definizione cosa de papare, de betare a corpus, a bentre Frasi maca, issa chircat sa bentrina che su cane!
bentrinàda , nf Sinonimi e contrari papada, sassada, satzina Frasi fint dae s'iscurigada a pudhiles a chighígliu fatu cun càntigos, sonos e bentrinadas Etimo srd.
bentròne , agt, nm Definizione chi papat meda; chi portat bentre manna Sinonimi e contrari bentranu, bentrudu, matimannu, sachetone / cdh. vintroni Terminologia scientifica ntl Etimo srd.