bentrúdu , agt, nm: brentudu,
brenturu,
frentudu,
vrentutu Definitzione
chi portat bentre manna; chi bolet totu cussu
Sinònimos e contràrios
abbrentedhau,
acadhonadu,
bentrimannu,
bentrone,
budhone 1,
porodhosu,
sachetone,
trodolassu,
matimannu,
porodhudu
/
bentranu
/
cdh. triponi
2.
custa brentuda donzi bucone si nche l'ingurtit issa!
Terminologia iscientìfica
zcrn
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
bedonnant,
ventru
Ingresu
pot-bellied
Ispagnolu
barrigudo,
barrigón
Italianu
panciuto
Tedescu
dickbäuchig.
bentrútza , nf Definitzione min. de bentre Sinònimos e contràrios bentrighedha.
bentrúxu , nm: benturzu,
brantuxu,
brentuxu,
bunturzu,
entrúgiu,
venturzu Definitzione
bentruxu murru, untúrgiu, genia de pigione mannu (su prus mannu in Sardigna) chi papat petza e si betat a is pegos mortos: faet abbitu in is montes de su Gennargentu e de Bosa; àteru pigione agiummai deasi etotu; in cobertantza, chie papat meda / èssere abbudegadu che benturzu = satzau meda
Sinònimos e contràrios
antruxu,
guntorzu*,
intruxu,
pedhuris,
tentulzu
Frases
si satzat coment'e unu bentruxu
Terminologia iscientìfica
pzn, gyps fulvus, aegypius monachus
Tradutziones
Frantzesu
vautour
Ingresu
vulture
Ispagnolu
alimoche
Italianu
grifóne,
avvoltóio
Tedescu
Geier.
bentruxuniédhu , nm Definitzione guntruxu niedhu, pigione mannu chi papat petza Sinònimos e contràrios bentruxu, contruxu Terminologia iscientìfica pzn, aegypius monachus Ètimu srd.
béntu , nm: ventu Definitzione
ària chi si movet po efetu de una diferéntzia de temperadura, prus o prus pagu forte, cun númenes diferentes segundhu sa bandha de ue benit; si narat fintzes de una fortza chi no si arrennescet a cumandhare, de cosa debbadas, chi no tenet sustàntzia, chi no faet a tènnere / min. bentichedhu / pro sa moida: su b. cradúschiat, frúschiat, múilat; pro sa fortza: su b. est lébiu, forte, disastau; pro sa temperadura: su b. est fritu, friscu, caente, budhidu; zenias de bentu segundhu sa bandha de ue benit: b. traessale o bentu de soli = solopu, itl. sciròcco, b. estu = ventu mastru chi benit de Nord-Ovest, travuntana = bentu fridu de su Nord, b. mesugiornali = de su Sud; b. muimui, o maimoni = itl. trómba d'ària; un'ispau de b. = itl. un àlito di vènto; èssere bentu (impersonale)= tirai, suai bentu; b. meda = bentu forti / erba de b. = ipigulosa (Parietaria officinalis)
Maneras de nàrrere
csn:
b. furriadorzu = chi est tirendhe candho goi candho gai, chena frimmesa ne de fortza e ne de filada; nuu de bentus = raganu, tragonaja mala; fuedhai a su b. = in debbadas; pascirisí de b. = ispetare cosas mannas, crere in cosas chentza fundhu; èssiri prenus de b. = crèresi tropu; cúrrere o fàghere che bentu = in lestresa meda, pònnere mente luego; no ischire cale bentu de leare = no isciri su de fai in d-una dificurtadi manna; pudésciu a b. = púdidu a tzutzu, de si leare su fragu malu de atesu; cardiare a is bentos = abbaidare a crabas, no abbaidare a sa cosa chi unu est faghindhe, dare tentu o istare pessendhe in àteru
Frases
apretixedhu a bessí cun cussu bentu fridu!…◊ candho si tenet su bentu est pretzisu a bentulare! (F.I.Mannu)◊ si at a pesare unu bentu chi che truvat sas nues ◊ su bentu s'est asseliadu ◊ su bentu est suendi e arciendirí sa fardeta ◊ sa note fit sélia, no pesabat un'ispau de bentu ◊ bentixedhu s'est torrau a ponni!…◊ ue no faghet bàrigu bi tocat bentu ◊ oe est bentu, est andhendhe unu bentu fritu!… ◊ no istes in su bentu, ca est fritu! ◊ s'at pesadu bentu forte
2.
candho l'apo cramadu at fatu che bentu: petzi mi ndhe l'apo sapidu in dainanti! ◊ dhu timit a bentu isceti su dhu biri ◊ dego ndhe fipo peri ammaghiau, de babbu, ma lu timia a bentu! ◊ cantos annos passados sunt che bentu!…◊ no s'ischit su bentu chi che l'at picau! ◊ no s'ischit cale bentu leare
3.
a fuedhus gei ti prenis: ma ses prenu de bentu!
Sambenados e Provèrbios
prb:
mellus su tentu de su bentu
Terminologia iscientìfica
tpm
Ètimu
ltn.
ventus
Tradutziones
Frantzesu
vent
Ingresu
wind
Ispagnolu
viento
Italianu
vènto
Tedescu
Wind.
béntu 1 beníu
béntua , nf: béntula Definitzione
su bentulare, mescamente in argiola
Sinònimos e contràrios
bentuladura,
bentulera,
bentúlia,
bentulinzu
Frases
po sa béntula si aspetàt a tirai su bentu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ventilation
Ingresu
ventilation
Ispagnolu
ventilación
Italianu
ventilazióne
Tedescu
Ventilation,
Lüftung.
bentuéri , nm Definitzione (f. -era) chie faet su trebballu de bentulare Sinònimos e contràrios bentuladore.
bentuéstu , nm Definitzione
su bentu prus forte chi connoschet sa Sardigna: calat de Nord-Ovest
Frases
sódiga a oberri po mimi is bríglias tuas a bentuestu ◊ candu sulat su bentu estu, nemus dhi podit tenni faci
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
mistral
Ingresu
mistral
Ispagnolu
mistral
Italianu
maestrale
Tedescu
Mistral.
bentugàre , vrb Definitzione
papare, consumare meda, totu, a isperdimentu, a bentuladura
Sinònimos e contràrios
allufiai,
atafiai,
gorropentare,
iscatasciai,
mangiufai,
scantusciai
Frases
inoghe no che podimos istare: su tilibirche si che at bentugadu totu (E.Pes)◊ ndhe assazo una cullera, dao sa cassarola a sa guàrdia e bentugadu si che at su restu!
Tradutziones
Frantzesu
dévorer
Ingresu
to devour
Ispagnolu
devorar,
tragar
Italianu
divorare
Tedescu
fressen,
verschlingen.
béntula béntua
bentulàda , nf: bentuliada Definitzione su bentulare; fintzes nue, trubbada o puburedha de bentu Sinònimos e contràrios irfrusada, isulvilada Ètimu srd.
bentuladòglia, bentuladòlza, bentuladólzu , nf, nm: bentuladorza Definitzione genia de pala de linna po bentulare laore treulau, po che dhi bogare sa pàgia Sinònimos e contràrios palazola Frases de s'assuconu comintzat a li trèmere sas ancas che bentuladorza ◊ est tremèndhesi che bentuladolza Terminologia iscientìfica ans Ètimu srd.
bentuladòre , agt, nm Definitzione chi o chie béntulat, aina po bentulare Sinònimos e contràrios bentueri, ispazadore Frases is bentuladores depent èssere de capia, bentulandho ◊ candu sa braxa in is forredhos est mori mori s'impreat su bentuladore Ètimu srd.
bentuladòrza bentuladòglia
bentuladúra , nf Sinònimos e contràrios béntua, bentulinzu Ètimu srd.
bentulài , vrb: abentuai,
bentulare,
bentuliai,
bentuliare,
ventulare Definitzione
fàere bentu, mòvere, fàere che bentu, andhare che bentu, impresse; finire sa cosa tropu in pagu tempus
Sinònimos e contràrios
ibentulai,
ispagiare
/
bentugare,
isperditziai,
sparessi
Maneras de nàrrere
csn:
bentulare su trigu in s'arzola = ispallai su trigu; bentulare sos àbbidos a unu (in suspu) = donai una surra, fàghere fuire
Frases
béntula candu tirat bentu ◊ si no ti moves nessi custa bia su didu a mossu ti ndhe segas, crè: béntula como chi as su bentu in bia! (S.Casu)◊ s'intendhiat cosa de massajos bentulandho su trigu ◊ tenestus su trigu bentulau in is arxolas abetendi su controllu de is fascistas
2.
no mi nche apo bentulau nudha chin sas amicas! ◊ su chi ghiras est bene acapidau: no mi nche apo bentulau nudha ◊ agabbadu su pane: za amus coitadu a che lu bentulare! ◊ ch'est bentulau che tàpulu a pompiare si fit abberu ◊ a ue ch'est bentuladu?
Ètimu
ltn.
ventulare
Tradutziones
Frantzesu
ventiler,
aérer
Ingresu
to ventilate
Ispagnolu
ventilar
Italianu
ventilare
Tedescu
lüften.
bentulaméntu , nm Definitzione béntula, su bentulare cosa (mescamente laore po dhu limpiare); fintzes sa cosa bentulada, sa parte de fuliare Sinònimos e contràrios bentuladura Frases in s’argiola a chini isceràt is nualis de sa fà, a chini mundàt su bentulamentu.
bentulànu , agt Definitzione
nau de logu, chi dhue tocat bentu
Sinònimos e contràrios
bentosu
| ctr.
bàrigu
Frases
sa pedhitza contzada si che remonit in logu bentulanu, istérrida fintzas a sicare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
aéré,
ventilé
Ingresu
breezy,
airy
Ispagnolu
ventilado
Italianu
ventilato
Tedescu
luftig.
bentulàre bentulài