Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

conculédhu , nm Definitzione ispiga aortitza, pagu cumpria e po cussu mala a treulare, su granu abbarrat incugudhau Frases isperaus chi in su trigu no dhui apat conculedhu, ca rendit prus pagu Terminologia iscientìfica rbr.

conculínu , agt Definitzione nau de cosa fata a fossu, mescamente tundhu, cun sa parte buida aintru Sinònimos e contràrios copudu, cunculutzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu concave Ingresu hollow Ispagnolu cóncavo Italianu còncavo Tedescu konkav.

cónculu, cóncuru cóncula

concúnu cancúnu

concurumbédhu , nm, nf: cucaramedhu, cucurimbedhis, cucurimbedhu, cucurimbelli, cucurimelli, cucurubbedhu, cucurumbedha, cucurumbedhu, cucurumedhu 1, cuncrumbedhu, cuncurimbedhis, cuncurrumbedhu, cuncurumbedhu Definitzione orrúmbulu chi si faet cun totu sa carena ponendho su cúcuru in terra, faendho su corpus agiummai a lómboru, e giaendho un'ispinta cun is peis a che furriare / fai fai su cucurumbedhu a unu = fagher rúere a unu a conca a terra, a cradascúcuru Sinònimos e contràrios cardugúcuru, cucurinculu, cucuriscàrgiu, cucuritu, cucurufichidu, furriagallu, scrucudiscarci, trodhulone Frases abbascendindi de su Bastioni totus ant a fai su cucurumbedhu! ◊ fato cucurumedhos in continu, ispingo, tiro calches in lestresa ◊ gei no apu a depi fai binti cuncurumbedhus po isciamigai su pràngiu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu culbute, cabriole Ingresu tumble, somersault Ispagnolu cabriola, tumbo Italianu capitómbolo, capriòla Tedescu Purzelbaum, Kapriole.

concussiòne , nf Definitzione genia de fura o aprofitamentu chi, unu chi tenet incàrrigu o postu púbbricu, faet pretendhendho dinare o cosa po issu etotu a chie si serbit de su servítziu suo.

concútza , nf Definitzione min. de conca: conca pitica, nau de animales e cosas Sinònimos e contràrios conchedha, conchighedha, conchita Frases sos puzonedhos ndhe sunt boghendhe sa concutza dae su nidu ◊ bi at puntzas chi zughent sa concutza azummai de sa matessi russària de totu s'àteru.

cònda , nf Definitzione sa bonànima, su mortu chi si numenat, nau cun prus arrespetu Sinònimos e contràrios biada, biadu Ètimu ltn. quondam.

condàche, condàghe , nm Definitzione genia de registru de documentos antigos de is cunventos, de còmporas, càmbios, pretos, decisiones e àteru: documentant sa limba e medas àteras cosas de s'istória medievale sarda Sinònimos e contràrios fundhaghe 1 Terminologia iscientìfica opan Ètimu grcb. kontákion.

condièrra , nf: contierra, cundierra, cuntierra, cuntierru Definitzione su istare chistionandho no própriu a briga ma naendho cosas diferentes o contràrias de s'àteru; su andhare contras a ccn., a calecuna cosa, prus che àteru chentza arrexone, tanti po dhi essire in contràriu; matana, múngia, pelea po calecuna cosa Sinònimos e contràrios certu, contiendha, cumbata, discussura, trivérsia Frases inimigos de dogni cuntierra tribagliendhe si leant su seguru in òperas de paghe e no de gherra (P.Casu)◊ in sa figu de comare sos corvos in cuntierra dae altu e dae terra cherent totu piculare! (P.Tessuti)◊ si in su mundhu no che at cuntierra e no esistit sa disamistade m'ischides nàrrere candho sunt cuntentos sos negusciantes de sos armamentos? ◊ apenas ischidu chi Cristos aiat sanu a unu tzegu in die de sàpadu, sos Fariseos intrant in cundierra pro lu acusare 2. fàghelis cundierra cun sas fritzas de su versu! ◊ a Deus no movedas cuntierra, de Isse no siedas inimigos, chi cumandhat in chelu mare e terra (P.Casu)◊ azummai si che fint brigados, ma poscas sas cuntierras za las ant cumpostas Ètimu spn., srd. contienda + gherra Tradutziones Frantzesu polémique, controverse Ingresu argument Ispagnolu discusión, polémica, contienda Italianu discussióne, polèmica, contésa, vertènza Tedescu Diskussion, Auseinandersetzung, Streit.

condisciòne , nf: condissione, cundiscione, cundissione, cundissone, cunditzione, cunditzioni Definitzione manera de èssere o de istare de calecuna cosa o de ccn.; fatu o cosa necessària po chi potzant naschire àteros fatos o cosas Frases in cussas cunditziones no est cosa chi ti ponzas in viazu ◊ sa temperadura bassa est una cunditzione netzessària pro cazare s'abba ◊ in Utieri namus "cundiscione" Tradutziones Frantzesu condition Ingresu condition Ispagnolu condición Italianu condizióne Tedescu Bedingung.

condissionàle , agt: cunditzionale, cunditzionali Definitzione chi pertocat una o is cunditziones, nau pruschetotu de unu modu de is verbos o de una genia de cundenna / a/c.: in sardu sa forma cund. de su vrb. prus de inditare una cosa chi sighit a una cunditzione inditat possibbilidade o cosa pagu segura: nachi tiat bènnere, ma chie bi l'ischit si est abberu! ◊ e commente iat a èssere a fàere totu noso? ◊ paret chi tiat èssere istadu isse cudhu chi la cheriat a cojare ◊ e tias èssere tue cussu chi triballat meda?!…◊ berus iat a èssiri de cudha fiuda chi narant?…◊ candu mai iat a fai cussa moenteria, gopai?!; su períudu ipotéticu, inue si ponet una cunditzione (pròtasi), si faet prus che àteru cun s'ind. (imp. e prus che passau) e cun sa cng. si, chi: si proiat za faghiat bene! ◊ si aiat fatu/si faghiat tempus bonu fimus essidos/essiaimus a campu! ◊ si mi daias una manu de azudu za faghias menzus, cantu chi ses zoghendhe! ◊ si in s'ora ias pigau su molinetu e ias móliu su cafei ias fatu mellus! ◊ pro bi l’àere ischidu chi faghiat gai, za li aia dadu cosa mia, abberu abberu!; ma si ndhe faet fintzes cun su cunditzionale in s'apódosi: si comporaias turrone ndhe tio assazare! ◊ si no dh'iat portau a Castedhu, no ndi iem'èssi papau dèu Tradutziones Frantzesu conditionnel Ingresu conditional Ispagnolu condicional Italianu condizionale Tedescu konditionel.

condissiòne condisciòne

condò, condòe , nm Definitzione genia de busciuca elàstica chi s’imbestit a sa natura chíbbera de s’ómine a manera de no lassare sèmene in sa ’e sa fémina o fintzes po no si picigare s'unu cun s'àteru calecuna maladia / zúghere a sa nuda, a sa lisa = chentza pònnere c. (e ne àteru) Sinònimos e contràrios cogioroti, gandolu, ghindò, lastichete Frases su dotore de sa butecaria bendhiat, sarvamentu!, fintzas condòs a sos ammoratos Terminologia iscientìfica ssl Tradutziones Frantzesu préservatif, condom Ingresu condom Ispagnolu condón Italianu profilàttico Tedescu Präservativ.

còndoma còdoma

condomàdu , nm: condumadu Definitzione totu is parentes de una famíglia Sinònimos e contràrios aredeu, parentella Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu famille, parenté Ingresu relations Ispagnolu parentesco Italianu casato, parentèla Tedescu Familie, Verwandtschaft.

condomài , vrb Definitzione fàere a còndoma, su si pònnere impare fintzes in su sensu de si cojuare).

condomíniu , nm Definitzione cosa, mescamente palàtziu, chi si possedit o ue s'istat impare cun àtere.

condònga candònga

condónu , nm Definitzione genia de abbonu, un'ispétzia de iscontu chi faent po unu dépidu o calecuna pena.