conculédhu , nm Definizione ispiga aortitza, pagu cumpria e po cussu mala a treulare, su granu abbarrat incugudhau Frasi isperaus chi in su trigu no dhui apat conculedhu, ca rendit prus pagu Terminologia scientifica rbr.
conculínu , agt Definizione
nau de cosa fata a fossu, mescamente tundhu, cun sa parte buida aintru
Sinonimi e contrari
copudu,
cunculutzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
concave
Inglese
hollow
Spagnolo
cóncavo
Italiano
còncavo
Tedesco
konkav.
cónculu, cóncuru cóncula
concúnu cancúnu
concurumbédhu , nm, nf: cucaramedhu,
cucurimbedhis,
cucurimbedhu,
cucurimbelli,
cucurimelli,
cucurubbedhu,
cucurumbedha,
cucurumbedhu,
cucurumedhu 1,
cuncrumbedhu,
cuncurimbedhis,
cuncurrumbedhu,
cuncurumbedhu Definizione
orrúmbulu chi si faet cun totu sa carena ponendho su cúcuru in terra, faendho su corpus agiummai a lómboru, e giaendho un'ispinta cun is peis a che furriare / fai fai su cucurumbedhu a unu = fagher rúere a unu a conca a terra, a cradascúcuru
Sinonimi e contrari
cardugúcuru,
cucurinculu,
cucuriscàrgiu,
cucuritu,
cucurufichidu,
furriagallu,
scrucudiscarci,
trodhulone
Frasi
abbascendindi de su Bastioni totus ant a fai su cucurumbedhu! ◊ fato cucurumedhos in continu, ispingo, tiro calches in lestresa ◊ gei no apu a depi fai binti cuncurumbedhus po isciamigai su pràngiu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
culbute,
cabriole
Inglese
tumble,
somersault
Spagnolo
cabriola,
tumbo
Italiano
capitómbolo,
capriòla
Tedesco
Purzelbaum,
Kapriole.
concussiòne , nf Definizione genia de fura o aprofitamentu chi, unu chi tenet incàrrigu o postu púbbricu, faet pretendhendho dinare o cosa po issu etotu a chie si serbit de su servítziu suo.
concútza , nf Definizione min. de conca: conca pitica, nau de animales e cosas Sinonimi e contrari conchedha, conchighedha, conchita Frasi sos puzonedhos ndhe sunt boghendhe sa concutza dae su nidu ◊ bi at puntzas chi zughent sa concutza azummai de sa matessi russària de totu s'àteru.
cònda , nf Definizione sa bonànima, su mortu chi si numenat, nau cun prus arrespetu Sinonimi e contrari biada, biadu Etimo ltn. quondam.
condàche, condàghe , nm Definizione genia de registru de documentos antigos de is cunventos, de còmporas, càmbios, pretos, decisiones e àteru: documentant sa limba e medas àteras cosas de s'istória medievale sarda Sinonimi e contrari fundhaghe 1 Terminologia scientifica opan Etimo grcb. kontákion.
condièrra , nf: contierra,
cundierra,
cuntierra,
cuntierru Definizione
su istare chistionandho no própriu a briga ma naendho cosas diferentes o contràrias de s'àteru; su andhare contras a ccn., a calecuna cosa, prus che àteru chentza arrexone, tanti po dhi essire in contràriu; matana, múngia, pelea po calecuna cosa
Sinonimi e contrari
certu,
contiendha,
cumbata,
discussura,
trivérsia
Frasi
inimigos de dogni cuntierra tribagliendhe si leant su seguru in òperas de paghe e no de gherra (P.Casu)◊ in sa figu de comare sos corvos in cuntierra dae altu e dae terra cherent totu piculare! (P.Tessuti)◊ si in su mundhu no che at cuntierra e no esistit sa disamistade m'ischides nàrrere candho sunt cuntentos sos negusciantes de sos armamentos? ◊ apenas ischidu chi Cristos aiat sanu a unu tzegu in die de sàpadu, sos Fariseos intrant in cundierra pro lu acusare
2.
fàghelis cundierra cun sas fritzas de su versu! ◊ a Deus no movedas cuntierra, de Isse no siedas inimigos, chi cumandhat in chelu mare e terra (P.Casu)◊ azummai si che fint brigados, ma poscas sas cuntierras za las ant cumpostas
Etimo
spn., srd.
contienda + gherra
Traduzioni
Francese
polémique,
controverse
Inglese
argument
Spagnolo
discusión,
polémica,
contienda
Italiano
discussióne,
polèmica,
contésa,
vertènza
Tedesco
Diskussion,
Auseinandersetzung,
Streit.
condisciòne , nf: condissione,
cundiscione,
cundissione,
cundissone,
cunditzione,
cunditzioni Definizione
manera de èssere o de istare de calecuna cosa o de ccn.; fatu o cosa necessària po chi potzant naschire àteros fatos o cosas
Frasi
in cussas cunditziones no est cosa chi ti ponzas in viazu ◊ sa temperadura bassa est una cunditzione netzessària pro cazare s'abba ◊ in Utieri namus "cundiscione"
Traduzioni
Francese
condition
Inglese
condition
Spagnolo
condición
Italiano
condizióne
Tedesco
Bedingung.
condissionàle , agt: cunditzionale,
cunditzionali Definizione
chi pertocat una o is cunditziones, nau pruschetotu de unu modu de is verbos o de una genia de cundenna / a/c.: in sardu sa forma cund. de su vrb. prus de inditare una cosa chi sighit a una cunditzione inditat possibbilidade o cosa pagu segura: nachi tiat bènnere, ma chie bi l'ischit si est abberu! ◊ e commente iat a èssere a fàere totu noso? ◊ paret chi tiat èssere istadu isse cudhu chi la cheriat a cojare ◊ e tias èssere tue cussu chi triballat meda?!…◊ berus iat a èssiri de cudha fiuda chi narant?…◊ candu mai iat a fai cussa moenteria, gopai?!; su períudu ipotéticu, inue si ponet una cunditzione (pròtasi), si faet prus che àteru cun s'ind. (imp. e prus che passau) e cun sa cng. si, chi: si proiat za faghiat bene! ◊ si aiat fatu/si faghiat tempus bonu fimus essidos/essiaimus a campu! ◊ si mi daias una manu de azudu za faghias menzus, cantu chi ses zoghendhe! ◊ si in s'ora ias pigau su molinetu e ias móliu su cafei ias fatu mellus! ◊ pro bi l’àere ischidu chi faghiat gai, za li aia dadu cosa mia, abberu abberu!; ma si ndhe faet fintzes cun su cunditzionale in s'apódosi: si comporaias turrone ndhe tio assazare! ◊ si no dh'iat portau a Castedhu, no ndi iem'èssi papau dèu
Traduzioni
Francese
conditionnel
Inglese
conditional
Spagnolo
condicional
Italiano
condizionale
Tedesco
konditionel.
condissiòne condisciòne
condò, condòe , nm Definizione
genia de busciuca elàstica chi s’imbestit a sa natura chíbbera de s’ómine a manera de no lassare sèmene in sa ’e sa fémina o fintzes po no si picigare s'unu cun s'àteru calecuna maladia / zúghere a sa nuda, a sa lisa = chentza pònnere c. (e ne àteru)
Sinonimi e contrari
cogioroti,
gandolu,
ghindò,
lastichete
Frasi
su dotore de sa butecaria bendhiat, sarvamentu!, fintzas condòs a sos ammoratos
Terminologia scientifica
ssl
Traduzioni
Francese
préservatif,
condom
Inglese
condom
Spagnolo
condón
Italiano
profilàttico
Tedesco
Präservativ.
còndoma còdoma
condomàdu , nm: condumadu Definizione
totu is parentes de una famíglia
Sinonimi e contrari
aredeu,
parentella
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
famille,
parenté
Inglese
relations
Spagnolo
parentesco
Italiano
casato,
parentèla
Tedesco
Familie,
Verwandtschaft.
condomài , vrb Definizione fàere a còndoma, su si pònnere impare fintzes in su sensu de si cojuare).
condomíniu , nm Definizione cosa, mescamente palàtziu, chi si possedit o ue s'istat impare cun àtere.
condònga candònga
condónu , nm Definizione genia de abbonu, un'ispétzia de iscontu chi faent po unu dépidu o calecuna pena.