delissiàre , vrb: delitziai Definitzione giare o fàere delíscia, gosare is delítzias Sinònimos e contràrios groriare, isgloriare.
delissiósu delisciósu
delítu , nm: dellitu, dillitu Definitzione dannu mannu, cosa fata contra a sa lei e contra a s’arrexone Sinònimos e contràrios malafatia.
delitziài delissiàre
delitziósu delisciósu
dellezàre , vrb: dillezare Definitzione
pigare a dilléziu, a befa, giúghere a innóriu, bogare in bregúngia, pònnere s'arréulu a unu
Sinònimos e contràrios
arreulai,
mofare,
strocillai
Frases
perdendhe sa pascéscia, si furrieit a sos chi prus lu fint dellezendhe
Ètimu
itl.
dileggiare
Tradutziones
Frantzesu
se moquer
Ingresu
to laugh at
Ispagnolu
burlar,
escarnecer
Italianu
irrídere,
schernire
Tedescu
auslachen,
verlachen.
dellézu , nm: dilleju,
dillezu,
dilléziu Definitzione
cosa chi si faet o si narat po bogare in bregúngia a unu / èssere, istare a dilléziu = istai mali meda de papai o de bistimentu, agiummai a befa, a arrisu de sa genti
Sinònimos e contràrios
allera,
arréula,
atrecu,
befa,
bisera,
ciacota,
cionfra,
deleu,
dríngula,
inzenzu,
iscàranu,
iséria,
mofa,
siera
Frases
sa crítica l'at fatu a dellezu! ◊ pro vívere a dellezu, innanti morta! ◊ l'ant leadu a inzenzu e dellezu
Ètimu
itl.
dileggio
Tradutziones
Frantzesu
dérision
Ingresu
mockery
Ispagnolu
escarnio,
mofa (f)
Italianu
irrisióne,
schérno
Tedescu
Hohn.
dellincuènti delincuènte
delliriàdu , pps, agt: delliriau, dilliriau Definitzione de delliriare; chi est in dillírios, dilliriandho / èssere che dilliriau = pigau de sa furighedha, frenedigosu, pigau a iscinitzu Sinònimos e contràrios fariadu | ctr. 2. delliriadu mi apunto e a sas pedras pregunto u'est Dori mia (P.Mossa).
delliriàre , vrb: addilliriai,
dilliriai,
dilliriare,
drilliriare Definitzione
tènnere prexu mannu, o fintzes dolore forte de no dhu pòdere padire, de fàere disatinos, de foedhare chentza ischire ite est naendho
Sinònimos e contràrios
dischissiare,
irdelleriai,
issentire
/
fadhotai,
ferionai,
ilbarionare
Frases
su coro sou est delliriendhe pro sa fémina! ◊ in carrasegare brullant sas bonas persones cumbinendhe funtziones chi faghent dilliriare (A.Paba)◊ sa Sardigna est inghiriada de mare, ma sa zente no dillíriat pro s'abba salida ◊ candu dhu pigàt cudha callentura dilliriàt própriu!
2.
cun sos afetos tuos e amore pro te dilliriendhe so sa vida (A.M.Mulas)◊ sa pipia cun sa callentura su noti dilliriàt ◊ sa pitzinna est dormida in codas de sa mama, ma est drilliriandhe fachendhe unu sonnu terrorosu
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
délirer
Ingresu
to rave
Ispagnolu
delirar
Italianu
delirare
Tedescu
wahnsinnig werden,
delirieren,
faseln.
delliriàu delliriàdu
dellíriu , nm: dillíriu,
drillíriu Definitzione
cosa chi si narat o chi si faet coment'e a ammachiadura, coment'e fora de se, po dolore o cuntentesa; fintzes machine, mémula ifadosa / bocaresinche unu dellíriu = catzàresi unu gustu, unu disizu
Sinònimos e contràrios
ammàchiu,
avarioni,
badalocu,
dischíssiu,
ibbarione,
irdellériu,
istentériu
Frases
su malàidu no teniat maladia peruna: fit leadu dae su dillíriu de sos santos ◊ sa festa ponet féminas e màscios in dillíriu ◊ fit perdènnesi in cussu drillíriu de iferru chi l’intunniaiat sos ammentos
2.
sas vinnennas e tusorzos fint festas de dillíriu (G.Ruju)◊ sa gana mi picabat a dellírios
3.
ohi ite dillíriu chi ses: acabbamidha ca no ndi tengu ganas!
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
délire
Ingresu
frenzy
Ispagnolu
delirio
Italianu
delìrio
Tedescu
Wahnsinn,
Delirium.
dellíssia delíscia
dellítu delítu
dellúbbiu dallúviu
delluviài , vrb Sinònimos e contràrios istraciai.
dellúviu dallúviu
dèlta , nf Definitzione sa de bàtoro líteras de s'alfabbeto grecu / foghe de riu a d. = a tantas cambas, chi intrat a mare totu ispartu, in logu paris (ca cumponet una figura che a sa delta majúscula chi paret unu triàngulu).
deltínu , nm: destinu, distinu Definitzione cosa chi no benit o no dipendhet de sa volontade umana Sinònimos e contràrios aura, fada 2, ostinu, praneta, solte Maneras de nàrrere csn: est totu su destinu = est nexi sempri de su destinu; no est totu su destinu = no est sempri nexi de sa malasorti su dannu chi acontessit Frases candho lompet s'ora de su destinu, nois puru faghimus sa dispedida ◊ si bi at destinu no bi at pecadu ◊ si fatzu unu burdu sendi bagaria at a èssi destinu chi depia passai! ◊ nessune s'imberghet a su destinu suo ◊ est unu destinu: no podis trantziri! 2. no est totu su destinu: bi ndhe at chi si lu chircant, su dannu! ◊ candho narant chi est totu su destinu est cosa chi no poto bajulare: cosas medas sunt curpa nostra! Ètimu itl. destino.
delúdere , vrb Definitzione giare a ischire o fàere o arresurtare su chi unu no s'ibertaiat, o no boliat.