A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

magulliàdu magulàdu

magullòlla , nf Definitzione cosa ledreledre, modhe modhe, modhinca Sinònimos e contràrios madredhu, maltitzu Frases depiat bíere cussa pasta, bamba che lua e totu fata a una magullolla chi pariat colla! (M.Deiana)

magulòne , nm Definitzione frutuàriu cun difetu, chi s'ingroghit e che orruet innanti de cumprire, isprugadura.

maguníre magoníre

maguràdu magulàdu

mah! , iscl Definitzione foedhu chi si narat deasi unu pagu coment'e meravigliaos, dispràxios, dudosos Frases mah, ite cheres chi feta si est gai?! Ètimu srd.

mài , avb Definitzione in o de perunu tempus, manc'una borta: s'impreat sèmpere cun s'avb. de nega no, non postu innanti (o cun àteru foedhu de nega, fintzes prn. neune, nemos), ma est a solu candho cumènciat sa fràsia Sinònimos e contràrios alicandho | ctr. semper Maneras de nàrrere csn: sa di'e no mai = mai; si mai (fintzas "simai") = cantu mai, comente non mai (a zisa de paragone); coment'e chi mai, che chi mai, che si mai = chentza ndhe fàghere contu perunu, totu in debbadas, coment'e chi no…(in assolutu, "che chi mai" = itl. come se nulla fosse); si mai si mai… = e cantas bortas!…, àteras bortas za!…; candu mai?!… = comente tiat fàghere a no?!…; comenti mai?!… = comente tiat èssere chi?!…; èssiri cument'e chi mai = no si pàrrere nudha; ancu mai! = ma'in sa vida, ancu mai si torret a bídere! (genia de frastimu) Frases su pisedhu no si podet bídere mai frimmu ◊ sos pisedhos no tenent mai resone in contos de iscola…◊ su bentu no at a mancai mai ◊ sa língua sarda est unu frori chi no at a sicai mai ◊ in bidha no dhoi fiat bíviu mai ◊ nemus, mancu po burla, si fut mai permítiu de fai su nòmini de Minnia ◊ nemus dh'at mai bista ◊ est rutu a malàidu e mai prus bi est sanadu! ◊ mai, arguai, a rispòndhere a su mastru! ◊ bi aiat unu murallone comintzadu e mai agabbadu 2. fit una cosa gai bella si mai ndhe apas bidu! ◊ fit d'ennalzu una note tempestosa si mai ndh'azis bidu note mala! (A.Casula)◊ coment'e chi mai bi l'ape nadu a fàghere cussa faina! ◊ s'it'e fàghere bi est, ma tue est che chi mai ndhe bidas! ◊ si mai si mai nos semus vidos subra de su parcu, cantendhe, che mastros in sa trona! ◊ bae impresse che si mai ndhe apas fatu! ◊ a sa cara fiat cument'e chi mai, ma fiat foras de sentidu aintru ◊ candu mai non s'iat a isfridai!…◊ comenti mai apustis est bénnia a tzerriai a nosu? ◊ si bi cheria torrare, bonu, e si nono ancu mai! ◊ cussu est trancuillu che chi mai! Sambenados e Provèrbios prb: no nerzes mai "De cuss'abba no bio!" Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu jamais Ingresu ever Ispagnolu nunca, jamás Italianu mai Tedescu nie, niemals, nimmer.

mài 1 màbi

maía maghía

maicàntu , agt, avb, prn: maigantu Definitzione mai + cantu, nau in su sensu de unos cantu, meda, medas Sinònimos e contràrios chimai, meda, meditu Frases maiganta zente faghiat chilòmetros de caminu ◊ de Pedru Casu si connoschent maigantas poesias ◊ atraessados maigantos giassos, bussat a una gianna ◊ sa cota de su pane bastat maigantu tempus 2. pesso chi isse si siat fadhidu de maigantu ◊ si mudadu mi agatas maicantu, cal'est s'impressione chi ti do? ◊ cust'avréschida l'amus isetada maicantu! ◊ fit maicantu afochissadu ◊ onzi cosa chi faghiat issa, dae maigantu a cust'ala, no fit zusta 3. maigantos, maigantas faghent gai Tradutziones Frantzesu un certain, une certaine quantité de (adj.), une certaine quantité (pron.), quelque peu, assez, sensiblement (adv.) Ingresu several Ispagnolu bastante, algo Italianu alquanto Tedescu : etwas (Adj.), ein wenig, einige, : ziemlich (Adv.), : etwas (Pron.), ein wenig.

màida , nf: màide, màidi Definitzione ispétzia de cascita, po su prus de ortigu, in forma de brasciolu, po binnennare o pònnere is brescas de su mele segandho is casidhos (bogandho su mele); ortighedhu a canale a pònnere cosa (o fintzes po ammontare) Sinònimos e contràrios conchedhu, maitzoba Frases faet sa tratalia a cantos, dha ponet in d-una maidedha e papada! Sambenados e Provèrbios smb: Maida Terminologia iscientìfica stz Ètimu ltn. magida.

maidàna , nf: mairana, mariana, marjana, meirana Definitzione genia de erba, a fogighedhas piticas agiummai tundhas, a cambighedhos longhitos, unu pagu crocaos, de fragu bellu, bona po cundhimentu Sinònimos e contràrios limpidedha, pérsiga 1, prensa Terminologia iscientìfica cndh, Origanum majorana Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu marjolaine Ingresu marjoran Ispagnolu mejorana Italianu maggiorana Tedescu Majoran, Mairan, Meiran, Wurstkraut.

màide màida

maidéu , nm Definitzione s'acostumàntzia de essire is piciochedhos introidha a pedire calecuna cosa (su maideu) úrtima die de annu; fintzes una genia de cumponimentu improvisau (a bisura de muteto) chi unu narat po dhu lassare intrare a sa domo chi andhat, a carrasegare Sinònimos e contràrios candeladura, candhelaria, candhelalzu 1 2. chi bollis intrai, intendeus su maideu! Terminologia iscientìfica sntz.

màidi màida

màiga , nf: mainga 1, mànica 1, màniga 2 Definitzione fasche grussa de laore messau e acapiau; fintzes eremàgiu, postorzu, su laore assentau in s'argiola po dhu treulare Sinònimos e contràrios màghia, manna, mannugru / màghina, partoxu Maneras de nàrrere csn: liai màniga = muciullai, prèndhere sos mannugros; màiga de su poígiu = sa parte de su poígiu serrada a zisa de sacu a punta Frases messendi si liòngiat sa mainga de seti o de otu mannugus ◊ seis alliongendi is mànigas cun mannugus de trigu ◊ at postu is maighedhas acotzadas apari ispiga a sobi ◊ at fatu mànicas de bíndhighi mannucros Ètimu ltn. manica Tradutziones Frantzesu gerbe Ingresu sheaf Ispagnolu gavilla Italianu covóne Tedescu Garbe.

maigàntu maicàntu

maigótu , nm Definitzione bratzada, fasche de cosa segada; andhamentu, cosas e chistiones de una famíglia, de unu trebballu / connosci su m. = ischire totu custas cosas Frases ndi messat s'erba e dha fait a maigotus mannus.

maillòni , nm: meollone, meilloni Definitzione sóriche de padente, de àrvure, de monte, topi de mata, medrona crabistada, genia de animaledhu areste chi assimbígiat unu pagu a unu sórighe mannu, essit solu addenote e istat die die dormiu; àtera arratza de animale chi si assimbígiat e tenet is matessi abbitúdines ma pagu prus matucu Sinònimos e contràrios sorighealzu / sorigàrgia Frases est dormiu coment'e unu mailloni Terminologia iscientìfica anra, eliomys quercinus sardus Tradutziones Frantzesu loir Ingresu edible dormouse Ispagnolu lirón Italianu ghiro Tedescu Siebenschläfer.

màimmaru , nm: màlmaru, màlmuru, màmmaru, màrmaru, màrmori, màrmuri, màrmuru Definitzione genia de orroca de pedra carcària, pretziada meda, crara agiummai bianca a venas in colore de chinisu, colore de orrosa, birdes: si agatat in d-unos cantu logos (es. in Teulada est de m. su Monte Lapanu, in Orane su monte de Gonare)/ aturai de màrmuri = abbarrare sicu, trassidu, intendhindhe carchi cosa chi no s'ispetat Frases is arrocas innòi funt de màrmuri ◊ gighiat sa manu frita che màmmaru ◊ li ant fraigadu sa chéjia cun addainanti s'istàtua de màrmaru biancu ◊ ant iscritu sos lúmenes in d-una lastra de màlmaru Terminologia iscientìfica mnr Ètimu ltn. marmor Tradutziones Frantzesu marbre Ingresu marble Ispagnolu mármol Italianu marmo Tedescu Marmor.