Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

assamudàre, assamutàre , vrb Definitzione abbarrare o fàere istare citios Sinònimos e contràrios acaire, ammucitai, ammudai 1, ammudigare, ismudulare / atzitare, atzitire, cagliai, citire | ctr. faedhare, nàrrere Frases canno arribbavat su punghidore chi punghiat su mannale si assamudavant totus ◊ assamudada, sa mente istraca invocat su reposu ◊ abbaidendhe a su chelu mi assamudo (G.M.Cherchi)◊ un'ociada l'at assamudau ◊ tiu Batoi nos at fatu assamudare ◊ pro assamutare sas limbas pútitas est annata a tzeracare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire chut, faire taire Ingresu to hush up Ispagnolu acallar, callar Italianu tacitare, star zitti Tedescu zum Schweigen bringen, schweigen.

atacazàre , vrb Definitzione fàere tzàcurros e moida forte, nau fintzes de su bestiàmene chi istat a iscràmios Sinònimos e contràrios atamazare, intrigliare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire du vacarme, criailler Ingresu to make an uproar Ispagnolu hacer ruido Italianu strepitare Tedescu Krach machen.

atochiàre , vrb: atzochiare, atzuchiare Definitzione tzucare, andhare o intrare a unu logu cun fuliesa e fortza, prus che àteru po fàere male, furare Sinònimos e contràrios lòmpere Frases su marzane fit a rodeu in chirca de atzochiare a sos crapitos ◊ issu fit sèmpere su primu a atzochiare a mesu de s'abbolotu Tradutziones Frantzesu faire irruption Ingresu to break into Ispagnolu irrumpir Italianu irrómpere Tedescu eindringen.

atoliàre , vrb: atuliare Definitzione fàere is cosas impresse e bene chentza istare perdendho tempus faendho e chentza fàere: a logos dhu narant in su sensu de iscumbatare, fàere unu cunfrontu, atobiare, tzerriare a su matessi logu Sinònimos e contràrios afiliatare, spodhai Frases za ti ndhe cheret de tempus a ndhe atuliare!…◊ istat sempre faghindhe ma no ndhe atúliat, no, de sa cosa! ◊ e candho ndhe atúlias a collire una maghinada de olia collindhe a una a una?! 2. suta su palcu si atzendhiant sos cuntrestos pro atoliare cale fit su mezus poeta cantendhe (S.Patatu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire vite, travailler efficacement Ingresu to work efficiently Ispagnolu trabajar bien, despachar Italianu lavorare, fare con efficiènza Tedescu tüchtig arbeiten.

atzinníre , vrb Definitzione fàere tzinnos Sinònimos e contràrios acinnai 1, ammiare Tradutziones Frantzesu faire signe Ingresu to make signs Ispagnolu hacer señas Italianu accennare Tedescu Zeichen geben.

atzoladúra , nf Definitzione su fàere is atzolas, is madassas, sa lana filada o àteru filu a lobos mannos a matzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de faire des écheveaux Ingresu skeining Ispagnolu el aspar el hilo Italianu matassatura Tedescu Legen in Strähnen.

avalèssi , vrb rfl Definitzione su si serbire de calecuna cosa o de ccn., nau mescamente in su sensu de ndhe aprofitare Sinònimos e contràrios avaliri Ètimu itl.t Tradutziones Frantzesu se servir de, faire usage de Ingresu to make use Ispagnolu valerse, acogerse Italianu avvalérsi Tedescu sich bedienen.

bacanài, bacanàre , vrb Definitzione fàghere moida, bacanu Sinònimos e contràrios arrare, istripitare, sciumbullai, tzacai Frases innòi est su logu aundi arróliat e bacanat isceti su crou! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire du bruit Ingresu to make a noise Ispagnolu hacer ruido Italianu far rumóre Tedescu lärmen.

bandhiàre 1 , vrb Definitzione andhandho, pèrdere sa filada de un'improntu, girare a una bandha de malesaura o a dónnia modu chentza dhu bòllere / andhare bandhiendhe = a egas e a ogas Sinònimos e contràrios istantonai, tontonare Tradutziones Frantzesu faire une embardée Ingresu to skid Ispagnolu derrapar Italianu sbandare Tedescu schleudern.

bantài, bantàre , vrb: abantai, vantai Definitzione giare is bàntidos, pònnere o nàrrere bene de unu, de una cosa, naendhondhe calidades bonas Sinònimos e contràrios abbagianai, alabai, alabantzai | ctr. ilzenzare, spretziai Frases su triballu, si est fatu bene, lis cheret bantadu ca los ànimat ◊ comintzeit a bantare sa muzere ponzendhechela in nues de chelu ◊ a chini si bantat si ballit unu corru! ◊ chie si bantat chi no fadhit mai, cussu naro ch'isbàgliat de piús!◊ lis at bantadu sa cosa nendhe chi fit bella e bona Ètimu itl. vantare Tradutziones Frantzesu faire des éloges, louer Ingresu to praise Ispagnolu elogiar, alabar Italianu elogiare Tedescu loben.

barrantzedhàre , vrb: barrantzellare Definitzione andhare a giru po vardiania comente faent is barracellos, o fintzes a iscrucugiare Sinònimos e contràrios rundai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire la ronde Ingresu to go out on rounds Ispagnolu rondar Italianu uscire di rónda Tedescu die Runde machen.

batugliàre , vrb: batuliai Definitzione fàere carraxu, bacanu a boghes e a tzérrios Sinònimos e contràrios abbochinare, chichigliare, stragamullai Tradutziones Frantzesu faire du tapage, chahuter Ingresu to make a din Ispagnolu alborotar Italianu schiamazzare Tedescu kreischen.

bermigàre , vrb Definitzione pònnere su greme, comente faet in sa linna chi si púdrigat, bècia Sinònimos e contràrios bermire, ghermicare, ifermicare, imbremigai, infarraciai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire des vers, se vermouler Ingresu to become infested with worms, to get worm-eaten Ispagnolu agusanarse Italianu inverminire, tarlare Tedescu wurmig werden, wurmstichig werden.

bermíre , vrb Definitzione pònnere su greme Sinònimos e contràrios ifermicare, imbremigai, mermire, soldire Frases custa piae, custa fruta si est bermida Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire des vers Ingresu to verminate Ispagnolu agusanarse Italianu verminare Tedescu wurmig werden.

birbillàre, birbilliàre , vrb: bribigliare, bribillare Definitzione pònnere in birbílliu Sinònimos e contràrios imbirbilliare, inciulai, seguzare, tzuntzullare / abbupare, aggupare 1 Frases candho sos ilgribbis si ndhe sunt andhados, tzertos si sunt torrados a bribigliare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu exciter, faire emballer, s'enticher Ingresu to excite, to become excited, to take a fancy Ispagnolu excitar, desbocarse Italianu eccitare, imbizzarrire, incapricciarsi Tedescu erregen, verrückt machen, vernarren.

bodalàre , vrb: bodolare, bodulai, bodulare Definitzione fàere de una manera, o una cosa, chi, po sa presse de su foedhare, unu no arregodat comente si narat o no faet a tempus a nàrrere, fintzes si dha tenet crara: si podet pònnere a su postu de calesiògiat àteru verbu, ma dh'imperant fintzes po nàrrere chentza precisare nudha Sinònimos e contràrios bodalire, intenantai, iterinare, nichelare Frases nachi lu depias bodalare e no li as fatu nudha! ◊ tantu ant bodaladu e nigheladu chi ant chircadu a cumone unu peritu ◊ leas cussa carrela e no bi at de bodalare: faghes pagos metros e che ses in s'ufítziu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire (fam.), combiner Ingresu to do Ispagnolu hacer, decir Italianu cosare Tedescu Zeitwort ohne bestimmter Bedeutung, das jedes andere Verb ersetzen kann.

bodalíre , vrb Definitzione fàere de una manera, o una cosa, chi, in sa presse de su foedhare, unu no si arregodat comente o ite si narat (o no si bolet nàrrere): si podet nàrrere in càmbiu de css. àteru verbu Sinònimos e contràrios bodalare, intenantai, iterinare, nichelare Frases bodali custu ca mi serbit deretu! ◊ ite bi sezis bodalindhe, cue, totu s'ora? ◊ no bodalas gai ca faghes dannu! ◊ ma mih chi ses bodalindhe abberu, oe, mih, cun custa chistione! ◊ bodàliche sa cradea, coita, ca mi serbit logu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire (fam.), combiner Ingresu to do Ispagnolu hacer, decir Italianu cosare Tedescu Zeitwort ohne bestimmter Bedeutung, das jedes andere Verb ersetzen kann.

bragài , vrb: abbragare 1, bragare Definitzione fàere braga, èssere cuntentone de una cosa, de sèi etotu, su si pigare a bàntidu o su si giare bàntidos Sinònimos e contràrios lantarinare, spamparrai Frases fit bragandhe ca giuchiat sa camisa ammedonada a beculeris mannos ◊ una corròncia si che tzacat braghendhe in mesu de sos paones, bestida cun pumas de paone ◊ de su monte chi tenent ant resone a si ndhe bragare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire le m'as- tu-vu, faire le fanfaron Ingresu to boast Ispagnolu hacer el fanfarrón Italianu spacconeggiare, fare lo spocchióso Tedescu prahlen.

bravantài, bravantàre , vrb Definitzione fàere su brafanteri Sinònimos e contràrios bravanteriai, bravatonare, ismagliatzare, ladrare Frases si est bravantau chi mi at basau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire le bravache, se vanter Ingresu to boast, to brag Ispagnolu jactarse Italianu braveggiare, millantare Tedescu prahlen, angeben.

bravatonàre , vrb Definitzione fàere su brafanteri Sinònimos e contràrios bravantai, bravatzare, ismagliatzare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire le bravache Ingresu to grag Ispagnolu jactarse Italianu braveggiare Tedescu prahlen.