A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

aíndhe aèndhe

ainfàtu afàtu

aingài, aingàsi , avb Synonyms e antonyms aggae, aici, degai, dedeai, degai | ctr. dedeoi Sentences aingai ti pensant macu! ◊ a Sa Caladòrgia in bidha dhi narant aingasi poite dhue tenet una calada manna.

aingósi , avb Definition in custa manera Synonyms e antonyms aggae, aggoi, aici, bosie, dedeoi, goe | ctr. aggae, dedeai.

ainía , nf Synonyms e antonyms manera Sentences is antzianus po fai passai sa timoria a is piciochedhus costumant a cantai a custa ainia (D.Maccioni)◊ si est connotu sèmpiri a custa ainia.

ainínu , agt Definition de àinu / a s'ainina = comente faent is àinos Sentences s'imbolat a s'ainina in s'erba frisca Etymon srd.

ainnànti, ainnàntis , avb Definition inditat logu a ue unu est abbaidandho; tempus antibitzau a paragone de un’àteru / leae ainnanti a ccn = antibitzaresiche, colarecheli prus addainanti Synonyms e antonyms ananti, daenante / innante | ctr. apabas / apusti Sentences pensamentosu mi apunto in su caminu candho mi rujas ainnanti, pitzinna ◊ tui costumas ca ti bolis ainnantis in prus de unu divagu 2. ainnanti mi ndi lassu segai su tzugu, po fai una cosa de aici! ◊ cussos funt assumancus chimbanta annos ainnanti nostu Scientific Terminology tpc Etymon srd. Translations French devant, avant English before Spanish delante, antes Italian davanti, prima German vorn, vorher.

ainnàtza ainàta

ainnúa, ainnúi , avb Synonyms e antonyms aumbe, innoi Sentences ainnua ses andendi, Antonicu? Etymon srd. Translations French où English where Spanish adonde Italian dóve (mòto a luògo) German wohin?, dorthin

ainòche!, ainòghe! , iscl Definition a inoche (Benei ca tèngio bisóngiu de agiudu! No arrennèscio a solu!): tzérriu chi si betat candho unu est in apretu mannu e tenet impresse bisóngiu de s'agiudu de àtere Synonyms e antonyms agitóriu! Sentences ainoche, ainoche, acudide ca mi sunt bochindhe! Translations French au secours! English help! Spanish ¡socorro! Italian aiuto! German Hilfe!

aíntro, aíntros, aíntru, aíntrus, aínturu , avb, prep Definition in sa parte de mesu, de mesania de una cosa o de unu logu (ma si narat fintzes de tempus = tra su cuménciu e s'acabbu de calecuna cosa); in cobertantza, logu de isserru, presone / aintr'e mesu de… = intro de…, in mesu de…; innòi aintru, ingunis aintru = intro de custu logu inue semus, intro de cussu logu; aintro de issoro = aintru de issus; aintru de note, aintru de àrbure, aintru de letu Synonyms e antonyms drainto, inintro, intro / prasoni | ctr. fora Sentences aintru dhoi fut su serbidori ◊ càstiu a parti de aintru ◊ intrade aintro ca bos cómbido! 2. sa pòbara fémmina est abarrada aintru de su monti ◊ Deus bit aintru nostu 3. che l'ant tzacadu aintro pro sa fura chi at fatu ◊ is carabbineris pinnicant aintru sa genti cument'e meurras in s'arretza de su pillonaju 4. seu drommendi pagu cun custa pala chi mi càncarat aintr'e mesu de noti Etymon srd. Translations French dedans English inside Spanish dentro, adentro Italian déntro German darinnen, in, innerhalb.

àinu , nm: àniu Definition animale mannu, de sa matessi genia de su cuadhu, ma de carena meda prus pitica, giua a pilos prus curtzos, a origas mannas, unga totu a unu, de naturale unu pagu tostorrudu, pesau e domau po si ndhe serbire a trebballare, cicire a cuadhu, carrare cosa: arratza distinta s'à. sardu, de carena minore (prus che àteru múrinu o in colore de castàngia, ma agiummai biancu in bentre), e mescamente s’arratza de S'Asinara, areste e biancu deunudotu de intina; nau a befe o in cobertantza, chie no atuat a sa cosa e tocat a si dha nàrrere, chie no ischit o no imparat: est fintzes símbulu de passiéntzia meda, de trebballu a tropu; tanti de cosa chi podet carrare o carrigare un'àinu Synonyms e antonyms borricu, burràgliu, burriolu, chidolu, cocitu, cotzi, mobenti, poledhu, uncónchinu Idioms csn: samunare sa conca a s'à. = fai una cosa (donai avertimentus) totu in debbadas; fàghere s'arba a s'à. (nau de aina e in cobertantza) = èssiri ingurrada, no segai própiu nudha; èssere che a s'à. in falada = candho l'afilat a una cosa no sessat prus; tue e s'àinu, duos, isse e s'àinu, duos = manera ‘delicada’ de nàrrere "ainu" etotu a unu pro su fàghere o sos atuamentos, sa paga abbistesa, chi at tentu; àinu chi no molet a culu ponet = no triballat ma intantu mànigat e ingrassat (ponet lardu) Sentences animale dortu, s'àinu, lampu! ◊ est restadu che faladu dai sas aeras, cofusu che àinu mazadu a conca ◊ trabàglia che àinu e màndhiga che cavaglieri! ◊ tziu Lore tenet un'àniu nighedhu 2. sos àinos, za ndhe faghides de cosa si no b'at chie a bos lu trubbare!…◊ semus istracos che àinu, tota die intrendhe linna ◊ cascàvias fintzas s'àinu cun custa chistione! ◊ cosa gai l'ischit fintzas s'àinu meu! 3. fato un'àinu de linna pro sa cota de su pane ◊ babbu at batidu un'àinu de olia 4. a nàrrere cosa a tie est a samunare sa conca a s'àinu Surnames and Proverbs prb: fintzas s'àinu at sa virtude sua ◊ menzus a cadhu a s'àinu sú chi no a cadhu de cadhu anzenu Scientific Terminology anar, anall, equus asinus Etymon ltn. asinus Translations French âne English ass Spanish burro, asno Italian àsino German Esel.

aíra , avb, nf Definition a ira, a meda, cun fortza; fintzes airu, arrennegu cun calecunu Synonyms e antonyms pragabunta, subercamenti Sentences est proindhe air'aira ◊ l'istimat aira ◊ s'olia in terra bi est aira 2. lassa sas airas! ◊ s’aira de su Segnore si at a allúghere contra a vois e vos che tiat ispèrdere Etymon srd. Translations French énormément, intensément English very much, intensely Spanish muchísimo, intensamente Italian moltìssimo, intensaménte German sehr viel, intensiv.

àira aèra

airàda , nf Definition parte de una bíngia candho in custa, in logos de costera, dhue faent muros a istúturu po fàere arresurtare sa parte prus pagu in calada; su tretu inue, in is terrenos, girant is boes (o su tratore) arandho e fintzes sa tula chi si arat e sèmenat Synonyms e antonyms birada, biradorzu, eirada, ghirada Scientific Terminology msg, bng.

airadítu , agt Synonyms e antonyms airósigu Etymon srd.

airadòre , agt, nm Definition chi o chie si arrennegat deretu Synonyms e antonyms airósigu, arrennegaditu | ctr. pascenscile Scientific Terminology ntl Etymon srd.

airàdu , pps, agt: airatu, airau Definition de airare; avb: a s’airada = a meda, a ira Synonyms e antonyms fuliosu, spiotau / arrennegadu 2. mi das a bídere àbbidos de santu sendhe chi ses a sa vida airada ◊ est mortu suta de su pè de su cadhu airadu ◊ su trenu est coladu catzendhe fogu e fumu che airadu ◊ su cane de su padronu si pesaiat reu mossighendhe airadu (G.A.Cossu)◊ su mare est airadu chi ndhe tremo che canna 3. s'ómine areste benit masedu ca timet chi airadu est su Segnore ◊ dormi, sa prendha mia, no istes airada! Translations French impétueux English violent, raging Spanish impetuoso Italian impetuóso, irruènte German heftig.

airài, airàre , vrb Definition su si pigare arrennegu; su fàere is cosas coment'e cun apretu, impresse, a meda Synonyms e antonyms abbetiae, acroconai, afutare, afuterare, allulluriai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchibberare, inchietae, incrabudhire, infelai, infuterare | ctr. apachiare, asselenare Sentences ant isparau pro nche fàchere fughire sa zente, ma sos isparos l'ant airada de prus! ◊ si su cumpagnu si airat, tue úmile e chietu! 2. custa cosa est che a su ratinzu: piús ratas e piús ti s'airat su brujore Etymon ctl., spn. airar Translations French se mettre en colère English to irritate Spanish irritarse, airarse Italian adirare German sich ärgern.

airàtu, airàu airàdu