Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

cotichínu , agt Definition unu cotu pagu, male cotu Synonyms e antonyms crudonzu Translations French peu cuit English cooked a little Spanish poco cocido Italian cottìccio German halbgar.

crinèra , nf Definition sa parte de ananti de un'istedhu coudu, sa punta Etymon itl. criniera Translations French chevelure de la comète English coma (of a comet) Spanish cabellera Italian chiòma di cométa German Koma.

cruàncinu, cruànciu, cruàngiu, cruàntzinu, cruàntzu , agt Definition nau de frutuàriu, chi est pagu cotu Synonyms e antonyms cruatzu, cruàxini, crudonzu, cruinciolu / cdh. crudànciu Etymon srd. Translations French un peu vert (pas mûr) English a little harsh Spanish un poco verde Italian acerbétto German etwas unreif.

crudónzu , agt: cruonzu, cudronzu Definition nau de cosa posta a còere o de frutu, chi no est cotu bene Synonyms e antonyms arbau, cruànciu, cruàxini, cruinciolu Etymon srd. Translations French un peu cru, un peu vert English a little cooked (unripe) Spanish un poco crudo Italian crudetto German etwas roh.

culturínas , avb Definition èssere in c. = àere belle e acabbau una cosa Translations French toucher à sa fin English said of a situation coming to an end (action) Spanish estar en las últimas Italian agli sgóccioli German am Ende.

cungressísta , nm Definition chie leat parte a unu cungressu Translations French congressiste English member of a congress Spanish congresista Italian congressista German Kongreßteilnehmer.

curtzarínu , agt: curtzurinu Definition min. de curtzu, chi est unu pagu curtzu Synonyms e antonyms cultighedhu, cultzitu, cursiciolu | ctr. longhitu Sentences s'at postu cartzones curtzarinos Etymon srd. Translations French un peu court English a little short Spanish cortito Italian un po' córto German etwas kurz.

debrèsse, debrèssi , avb: diabressi, drabessi Definition coitandho, chentza pèrdere tempus Synonyms e antonyms allestru, impresse / cdh. dipressa | ctr. abbellu Sentences si fiat dépiu firmai diabressi, fadiau ca no fiat faina po issu ◊ fetzat debressi! Etymon srd. Translations French vite, à la hâte English in a hurry, soon Spanish de prisa Italian in frétta, prèsto German schnell.

demèda , avb Definition de tempus, de ora meda, de meda tempus a custa parte Synonyms e antonyms daora Sentences demeda est chi l'aimus acontzu cussu traste… torra segadu est! Etymon srd. Translations French il y a beaucoup de temps English a long time ago Spanish desde mucho Italian da mólto tèmpo fa German längst, seit langer Zeit.

desbaratàre , vrb: disbaratai, disbaratare Definition fàere vida irregulada, fàere s'isperditziau, ispèrdere o perdimentare sa cosa, pesare a bolare sa cosa, ispaciare a tropu; nàrrere o fàere ispropósitos / disbaratai un'animali = pònnerelu a tropu a triballare Synonyms e antonyms aperdimentare, distrúere, isbaire, ispazetare, ispèldere, ispeldisciare, istravuciare / desatinai | ctr. avitare Etymon spn. Translations French mener une vie déréglée English to lead a dissolute life Spanish desbaratar Italian menare una vita sregolata German ein unsittliches Leben führen.

disafiài, disafiàre , vrb Definition pònnere sa marrania, atzitzare a gherrare Synonyms e antonyms ammarranae, ilmarranare, marranare Sentences isciu chi ti at ameletzau candu ti at disafiau, cudha noti Etymon ctl., spn. Translations French provoquer en duel English to challenge (to a duel) Spanish desafiar Italian sfidare a düèllo German fordern.

faltài, faltàre , vrb: afaltai, fartai, fartare Definition mancare, fàere farta, fàere a mancu, bènnere mancu cun neghe o curpa; fadhíresi, arregodare male Synonyms e antonyms difaltare, mancai, mentire / fadhie, ifartire Sentences no farto, como, de ch'essire a fora a leare fritu!…◊ no farto de bi andhare ca est urzente ◊ no fartes de fàghere cussa cosa, ca nos serbit! ◊ nos faltat su sole ◊ in domo noa no bi fartat nudha ◊ comente depo istare si bois mi faltades, lughe mia?! ◊ chi no usat arremédiu a su mali faltat a s'obbrigatzioni sua 2. ci as fartau, narant is cumannamentos, depes acusare ◊ a fartare mi l'imponet sa vida chi passo e perdonàdemi si bos apo fartadu, ma su veru lúmene meu est un'àteru! 3. si no farto, s'irrobbatóriu l'ant fatu oto a oe ◊ si no farto, custa tzita est cosa de pagare! Surnames and Proverbs prb: coltza sa domo chi bi faltat risu! Etymon ctl., spn. Translations French manquer, déroger English to make a mistake, to derogate Spanish faltar Italian comméttere una mancanza, derogare German verfehlen, versäumen, abweichen.

farcài , vrb: afracai* 1, flacai, fracai 1 Definition fàere pisca de pische o cassa de pigiones a lughe de fogu o de lantione o farca Sentences candu su stàinu est abertu no fait a fracai ◊ a fracai bollit nai a allui sa làmpada e pungi su pisci chi si aciapat Scientific Terminology pscd. Translations French pêcher à la lanterneu English night fishing or chasing with a lamp Spanish cazar con candil Italian frugnolare German mit der Blendlaterne fischen o. jagen.

farrancàda, farrancàra , nf: afrancada, farruncada, francada, franchiada Definition cropu de farranca; tanti de cosa chi istat in d-una o fintzes duas manos unias; unu tanti pagu precisu / francada de agiudu = betada de manu azuendhe Synonyms e antonyms apuinada, brancada, frascada, manada / giunta / farranca 2. custa mi paret una francada de macos,sarvamentu! ◊ at ghiradu una bella francada de linna a su fogu ◊ pongat sa pingiada de s'àcua e ghetidinci una farrancada de sali! ◊ totu cudha cosa mi l'aggantzaia a franchiadas ◊ dèu a fusteti custa cosa si dha pagu cun su dinai totu a una farrancara 3. sunt andhados pro li dare una francada de agiudu Etymon srd. Translations French coup de patte, poignée English blow with a paw, handful Spanish patada, puñado Italian zampata, manciata German Tatzenhieb, Handvoll.

forròne, forròni , nm Definition sa forra de su cracàngiu de is botinos, fintzes cracàngiu etotu Synonyms e antonyms / cdh. furroni 2. aiat ligadu s'àteru cabu de s'ispau a su forrone de sa bote Scientific Terminology sbb Etymon srd. Translations French renfort intérieur du derrière d'une chaussure English inner backside of a shoe Spanish contrafuerte Italian parte posterióre intèrna della scarpa German Futter.

fraghíssa , nf: praghissa Definition fémina chi at pérdiu su fedu Translations French femme qui a avorté English woman who has had a miscarriage Spanish malparida Italian dònna che ha abortito German Frau, die einen Abort hatte.

fría , nf, nm: friu Definition orrughedhu piticu de cosa; un'iscutighedha, apenas de tempus / in sa nada: sete frios!... = pagu puru!... (pagu diaderus!); unu friedhu = un'iscutighedha Synonyms e antonyms chilivrida / amenzesu, iscàmpiu, iscuta, patrefíliu, ratu 2 / pacu Sentences ancu lu facant a frias!◊ si nc'est iscutu in costas de unu monte e fatu s’est in centu milla frias 2. in s'oltu meu solu bido a tie, iscalzurúgiu, cantas calchi friu ◊ custos pipios sunt sanos, allegros e bonos e paret chi a frios mi calment sa ferida ◊ tempus ci arribbas e fuis, firmadí unu friu! ◊ est istatu unu friedhu a sa muta ◊ unu friu, li sont colatos in conca totucantos sos anneos de sa vita ◊ unu friedhu solu totus si fint assuconatos 3. nachi at triballadu: sete frios…, tenet totu chentza fatu! Translations French instant English moment, only a little Spanish instante Italian istante, pochino German Augenblick.

frofoài, frofroài, frofrobài, frofrolài , vrb Definition si narat de sa moida chi faent s'abba e mescamente cosas cagiadas coendho candho ndhe faent essire coment’e bubburucas de vapore; in cobertantza, su istare a chistionedhu agiummai a iscúsiu / frofrobai cun sa fantasia = cúrrere cun s'immazinassione, cun su pessamentu Synonyms e antonyms abbrubudhai, chischisiai, ischigliare, ischiglionare, iscusietare, mamughiare, pispisai, sbrufare, sbrufulai, strichidhai Sentences s'àcua est frofroendu 2. su dotori iat aprapau su pipiu frofrobendu fuedhus chi nisciunus cumprendiat ◊ ita seis frofrobendu asuta asuta: no fiaus de acórdiu cantu si depia giai? 3. dhis frofrobàt sa fantasia sena de riparu ◊ is arregordus frofrolant e ndi essint de is perevundus de sa memória Translations French chuchoter, grommeler English to talk in a low voice, to moan, to whisper Spanish cuchichear, refunfuñar Italian bisbigliare, parlottare, mugugnare German murmeln.

gelài 1, gelàre , vrb: zelare Definition àere, pònnere o sentire gelu, regelu contras a unu o calecuna cosa / g. male a unu = no piàghere; pro chi eo male ti gele = mancari no ti piaga Sentences fustei puru est istróllica, no s'iscít a chini istimat e a chini gelat: cussas puru funt fillas! ◊ "m'istimat, mi gelat" funt is fuedhus chi narant ispollendi unu frori po biri comenti arresurtat… Etymon itl. gelare Translations French avoir de l'aversion contre qqn., antipathie English to feel a strong dislike Spanish sentir antipatía Italian sentire avversióne, antipatìa, detestare German gefroren, eisig, Eis.

giogiói , nf Definition pistadura de un'istrinta Translations French pinçon English the sign of a pinch Spanish marca de un pellizco Italian pulcesécca German Zeichen von Zwicken.