ispilíre, ispilíri , vrb: spiliri Definition
tirare, bogare o fintzes pèrdere is pilos; bodhire cosa a tiradura a manu passandho is cambos in mesu de is pódhighes (es. olia, murta, ma si narat fintzes de animales chi tirant a móssigu)
Synonyms e antonyms
iltzudhare,
ispilicire,
ispilujire,
ispinnicire,
spilissiri
| ctr.
pilire
/
irrampare,
spibitzai
Idioms
csn:
ispilíresi de su dispiaghere, de su disizu = tènnere dispiaghere, disizu mannu azummai de si ndhe dèpere ispilire; i. un'imbriaghera = isfegare, scexiai
Sentences
sos pudhos si sunt totu ispilidos a bicadas ◊ si moviat che maca ispilíndhesi e abbanzèndhesi che linu suta de s'àlghida
2.
sas berbeghes si ant ispilidu sa sida ◊ ndhe amus ispilidu un'àrbure de olia ◊ ant ispilidu sas àlvures chei su cucu: no bi ant lassadu una cariasa! ◊ manzanu babbu ti giughet a ispilire olia
3.
eh, ispilindhe si ndh'est de sa gana de triballare!…◊ no mi dias nudha, no mi ndhe so ispilindhe de su disizu! ◊ siscuros, candho bi lis apo nadu, de su dannu, pro unu pagu no si ndhe ispilint!
Etymon
srd.
Translations
French
peler
English
to unhair,
to pluck,
to peel,
to tear off the hair (fur)
Spanish
pelar
Italian
pelare,
spelare,
spelacchiare
German
ausrupfen.
ispilucíre , vrb: ispilusire Definition
ispilire, tirare is pilos, betare apare is pilos
Synonyms e antonyms
ispilultiare,
ispilurtire,
ispilusare,
scrabionai,
spilliortzai
Sentences
su bentu a sos cadhos currindhe lis ispilucit sa giua
Etymon
srd.
Translations
French
décoiffer,
ébouriffer
English
to tousle
Spanish
pelar,
caerse el pelo,
desgreñar
Italian
scarmigliare
German
zerzausen.
ispilultiàre , vrb: ispilustriare,
ispilutziare Definition
ispilire, tirare is pilos, betare apare is pilos
Synonyms e antonyms
iltzufiare,
ispilucire,
ispilurtire,
ispilusare,
scrabionai,
spilliortzai
2.
ti est falada sa matenna de cogas ispilustriadas (T.Rubattu)
Etymon
srd.
Translations
French
décoiffer,
ébouriffer
English
to tousle
Spanish
caerse el pelo
Italian
scarmigliare,
scapigliare
German
zerzausen.
ispilurtíre , vrb: ispilurtzire,
spilursiri Definition
ispilire, tirare is pilos, betare apare is pilos
Synonyms e antonyms
ispilire,
ispilucire,
ispilultiare,
ispilusare,
scrabionai,
spilliortzai
Etymon
srd.
Translations
French
décoiffer,
ébouriffer
English
to ruffle
Spanish
caerse el pelo,
desgreñar
Italian
scarmigliare,
scapigliare
German
zerzausen.
ispilusàre , vrb: ispiluxare Definition
ispilire, tirare is pilos, betare apare is pilos
Synonyms e antonyms
iltzufiare,
iscrisionare,
ispiliessare,
ispiliortare,
ispilucire,
ispilultiare,
ispilurtire,
scrabionai,
spilliortzai
| ctr.
petonai
Sentences
su bentu mi at totu ispilusadu ◊ mih si la cheres a fiza tua, in iscola nachi at ispiluxadu una cumpanza, li at restadu in manu unu pupurustu de pilos! (S.Saba)
Etymon
srd.
Translations
French
ébouriffer
English
to ruffle
Spanish
desgreñar
Italian
scompigliare i capélli,
arruffare
German
zerzausen.
ispinnàre , vrb: ispinniai,
ispinniare,
spinniai Definition
tirare, bogare is pinnias, is pilos, illimpiare bene de su pilu un'animale chi ndhe portat, pèrdere is pinnias, is pilos; fintzes iscorriare su bestimentu comente arreschet in ccn. cosa
Synonyms e antonyms
ispilicire,
ispilire,
ispinnicire,
ispiumire,
ispumai
2.
fit istracu de s'ispinniare ifatu de sas crapas in sas andhatas rubosas pro pacu gabbale
Etymon
srd.
Translations
French
déplumer,
plumer
English
to pluck
Spanish
pelar
Italian
spennacchiare
German
ausrupfen.
ispinzàre , vrb Definition
fàere s'ispinzu, furare unu o is pinzos a ccn., calecuna cosa po dha tènnere coment'e pinzos; arretirare su pinzos giau po asseguramentu; pitzigare de ogu
Synonyms e antonyms
ispinzorare
/
pindaciai
Sentences
s'ómine no si depet mai ispinzare ◊ a su mortu dh'ispinzant: che dhi segant unu pagu de pilos, sas ungas, dh'imbóligant in paperi e dhu chistint
3.
sa pitzinna l'apo impinnada a sa nobena de su Cossolu dae candho, ca mi l'aiant ispinzada, ch'est ruta a sa padedha budhindhe ◊ benint a ischire chi a Luguniu li aiant ispinzau sa fémina
Etymon
srd.
Translations
French
voler,
jeter un sort sur qqn
English
to rob,
to cast evil-eye on s.o
Spanish
robar,
aojar
Italian
rubare,
iettare
German
stehlen,
den bösen Blick werfen auf.
ispiogàre , vrb: ispleugare,
ispreogare,
ispreugare,
ispriucare,
spreugai Definition
iscabbúllere de su preugu
Synonyms e antonyms
ispiduciare
| ctr.
impriogai
Sentences
mamma at picau su pètene fine e cumintzau at a m'ispertare e a m'ispriducare
Etymon
srd.
Translations
French
épouiller
English
to delouse
Spanish
despiojar
Italian
spidocchiare
German
entlausen.
ispiòndiri , vrb: ispròndhere,
ispròndiri,
isprúndhere,
isprúndiri,
spòndiri Definition
iscúdere, betare, fèrrere atesu (fintzes nàrrere); bogare, bogare prus in fora (fintzes essire), aporrire, giare o fàere a bíere cosa faendhodha, naendhodha e faendhodha connòschere
Synonyms e antonyms
aggradiare,
aporrire,
fèrrere,
imperiare,
impròdere,
lampinare,
spiondai
/
espressai
Sentences
cun d-unu cannedhu sulendi a totu fortza nci ispiondit a celu cudhas birilliedhas ◊ dae cue subra s'ispériat unu paris mannu, a cantu podet ispròndhere s'oju! ◊ mi at ispróndiu una pedra ◊ is sardistas defendint e isprundint s'istória de sa Sardigna ◊ su pulíticu cheriat cundennadu a si manigare sas paràulas ch'isprundhit
2.
de ingunis sa rivolutzioni isprundit in totu s'Europa ◊ est tzerriendumí ca mi at ispróndiu cosa de su muru de cortili ◊ su tostoine isprundhiat sa conca dae su covecu ◊ ge si dh'at circara sa serbidora: bai e circa de aundi nd'est isprúndia!
Translations
French
se pencher,
dépasser
English
to stretch,
to jut out
Spanish
arrojar,
asomar,
extender
Italian
protèndere,
spòrgere
German
vorstrecken,
hinausstrecken.
ispipigliàre, ispipillàre , vrb: ispipilliare,
isprivillare,
spibillae Definition
essire o fàere prus biu, prus ischidu, abbistu, prontu, fàere impresse / i. su sonnu = fàere passare su sonnu, fàere ischidare
Synonyms e antonyms
ispabigliare*
Sentences
su binu batit allegria e ispipillat sa fantasia ◊ sicomente non miras, carchi die t'ispipillas si ses ocricunzau! ◊ sa vidha si est torrandhe a ispipillare apustis de sa gherra ◊ Antonedhu si fut isprivillau e birgunza no ndhe teniat prus ◊ bos ispipíglio su sonnu, deo!
2.
ispipíllati, si los cheres bídere colandhe! ◊ si no t'ispipillas, sos àteros ti nche colant totus a innantis
Translations
French
faire ou devenir plus vif,
animé
English
to liven up
Spanish
animar
Italian
vivacizzare
German
beleben.
ispirài , vrb: ispirare,
spirai Definition
fàere s'úrtimu respiru, èssere in puntu de morte, morindho
Synonyms e antonyms
buchiai,
mòrrere
Sentences
ispirendi apu a nai "Mòrgiu po sentimentu!"◊ ses sinzilla po mei finas a ispirai ◊ in cussu, li benit s'alenu mancante, sa carena cumponet e istirat, totu est finidu: finalmente ispirat ◊ po cunverti su pecadori tui in gruxi as ispirau (T.Cara)
2.
semus ispirendhe de sidis
Etymon
itl.
Translations
French
agoniser,
expirer
English
to pass away,
to be dying
Spanish
expirar
Italian
agonizzare,
spirare
German
im Sterben liegen,
sterben.
ispirtíre , vrb: ispurtire,
ispurtiri,
spurtiri Definition
sentire coment'e abbruxore, abbruxare, prus che àteru in sa carre, o in buca cun papares budhios; in cobertantza, dispràxere, o fintzes interessare meda
Synonyms e antonyms
piciai,
pistidhire,
púnghere
/
interessai
Sentences
a chie frigat chibudha dh'ispirtint is ogos ◊ su lati de sa figu ispurtit, fait a iscrafíngiu
2.
e ite, t'ispirtit ca su cuadhu tuo no at bínchidu su pannu?! ◊ candu ant circau sa chistioni chi ispurtiat a issus mi ndi seu andau
Translations
French
piquer
English
to tickle,
to itch
Spanish
quemar,
lampar
Italian
mordicare,
pizzicare
German
beißen.
ispitàre , vrb: spiciai Definition
ispuntare, segare is puntas, su pitzu; bogare in croba o fai de pruàcia sa bide; segare unu bículu de su corgiolu a sa castàngia po dha pònnere a còere
Synonyms e antonyms
ispitighedhare,
ispuntai,
pitare,
trapare
Sentences
ca devet sas perdijas ispilire no s'ispitet sas úngias de sa manu! ◊ sa limba, si la zughes longa, ispitadila!
Etymon
srd.
Translations
French
épointer,
couper le bout,
inciser
English
to blunt,
to slit
Spanish
despuntar,
incidir
Italian
spuntare,
incìdere
German
die Spitze abbrechen,
einschneiden.
ispitighedhàre , vrb Definition
fàere una segada a sa castàngia po no isciopare orrostindhodha: agiummai coment'e innasedhare (ma no importat inue est fata sa segada)
Synonyms e antonyms
ispitare,
ispitudhare
Etymon
srd.
Translations
French
inciser les châtaignes
English
to slit
Spanish
hacer una incisión en la cáscara de las castañas
Italian
castrare le castagne
German
die Kastanien einschneiden.
ispitíre , vrb: spitiri Definition
acabbare sa cosa, consumare o ispaciare totu
Synonyms e antonyms
consumai,
finire,
spaciai
Idioms
csn:
ogus ispitius = ingullidos, coment'e suspidos; pessare fintzas a si che i. su cherbedhu = fintzas a s'afesimentu, de si ammachiare
Sentences
s'ispitit sa vida pro fàghere sa cosa e apustis lassamus totu! ◊ cudha zente si ch'est ispitia marrandhe (L.Loi)◊ a che las ispitire chin salude, sas iscarpas! ◊ che ispitit sa carena travallandhe ◊ su sole che ispitit sas frammas prus allutas comente che abbassat ◊ su focu ispitit cada cosa ◊ che amus ispitiu s’incunza vetza ◊ cussu est focu chi no si che ispitit
2.
at furriau is ogus ispitius a dónnia parti po biri de aundi essiat cudha boxixedha
Translations
French
consommer
English
to waste,
to use
Spanish
gastar,
agotar
Italian
consumare,
impiegare
German
verbrauchen.
ispitudhàre , vrb: ispitzudhare Definition
segare un'orrughedhu: foedhandho de castàngia, segare su corgiolu po no isciopare orrostindhodha / ispitzudhare paràgula = fuedhai cun abbilesa, ma nau sempri candu unu no est bellu a fuedhai
Synonyms e antonyms
biculare,
ispiciulare,
spibitzai
/
irbicare,
spistorai
/
ispitighedhare
2.
aiat bufau e no ispitzudhabat paràgula: tandho nche l'at bortada in italianu… mezus puru!
Etymon
srd.
Translations
French
ébrécher,
émietter
English
to nibble
Spanish
mordisquear
Italian
sbocconcellare
German
knabbern an.
ispitzigàre , vrb: spicigai Definition
istacare duas cosas atacadas apare, istacare sa cosa de ue est apicigada; nau de gente, iscrobare, lassare istare s'àteru, sa cumpangia, istesiare
Synonyms e antonyms
istacare,
spodhai
/
disapegai,
iscrobare
| ctr.
apitzigare,
apodhai
2.
li aiant intregadu a Bacaredhu pro lu cuare e pro che l’ispitzigare dae sas farrancas de sa zustíssia ◊ faedhaiat ispitzighendhe bene sas peràulas ◊ issa, mossigàndhelu e dàndheli un'imbolada, fit resultada a si l'ispitzigare e a si che fuire
Etymon
itl.
Translations
French
décoller
English
to unglue,
to get rid of
Spanish
despegar,
desencolar
Italian
spiccicare
German
loslösen.
ispiugheràre , vrb: isprugherare Definition
iscutulare, arregòllere su prúghere, illimpiare de su pruine
Synonyms e antonyms
irbruerare,
ispiurare,
sterinniai
| ctr.
imbruinare,
imprugherare
Sentences
ndhe boghesit unu telu pro ispiugherare una cadrea e si setzesit
Etymon
srd.
Translations
French
épousseter
English
to dust
Spanish
desempolvar
Italian
spolverare
German
abstauben.
ispixàre , vrb Definition
isciusciare is pinnigas, is piegas, istèrrere una cosa pinnigada
Synonyms e antonyms
ispinnicare
| ctr.
apigiare
Etymon
srd.
Translations
French
repasser
English
to spread (out)
Spanish
desplegar,
desdoblar
Italian
spiegare,
stirare
German
auseinanderfalten.
ispixàre 1 , vrb rfl: ispricare 1,
isprigai,
isprigare,
sprigai Definition
castiare, bíere me in s'isprigu
Sentences
fatuvatu bandat a s'isprigai ◊ sa luna s'ispricat in s'abba
2.
los cherzo ispixare in arcos de chelu pro pintare randhas de nue (G.M.Lai)
Etymon
srd.
Translations
French
se regarder (dans une glace)
English
to look oneself (in a mirror)
Spanish
mirarse en el espejo
Italian
specchiarsi
German
sich spiegeln.