ispizàre , vrb Definition
passare su pètene in is pilos po dhos aderetzare, po ndhe bogare su brutore o is pilos chi ndh'essint; in cobertantza, pigare cosa a furadura, a poderiu a ccn.
Synonyms e antonyms
ispertare 1,
pantonai,
scabitai
| ctr.
scrabionai
Sentences
Maria Letolada, chin sa conca ispizada…
2.
as a bídere chi t'ispizant bene cun cuss'oro chi giughes!
Etymon
srd.
Translations
French
peigner
English
to comb
Spanish
peinar
Italian
pettinare
German
kämmen.
isplicàre , vrb: espricare,
ispregare,
ispricare,
spricai Definition
nàrrere cun àteros foedhos ccn. cosa o chistione a manera chi si potzat cumprèndhere bene, chi si cumprendhat méngius
Synonyms e antonyms
acrarai,
ispiegae,
nàrrere
Sentences
a torrare a logu sou proat unu gosu chi no si podet ispricare ◊ Sardigna mia t'istimo e ti adoro tantu chi no resesso a l'ispricare (G.Sini)◊ paret ispreghendhe su futuru
2.
est intradu chena ispricare faedhu ◊ no resessiat a ispricare àtera peràula
Etymon
spn.
Translations
French
expliquer
English
to explain
Spanish
explicar
Italian
spiegare
German
erklären.
ispobulài, ispobulàre , vrb: ispopulare,
spopulai Definition
distrúere, ispèrdere, mancare o andhare de sa gente a un'àteru logu
Synonyms e antonyms
| ctr.
apubulare,
impobulare
Etymon
itl.
Translations
French
dépeupler
English
to depopulate
Spanish
despoblar
Italian
spopolare
German
entvölkern.
ispochiàre , vrb: ispolchiare,
isporchiare,
isprochiare Definition
betare un’ispórchiu, nàrrere cosa a unu po iscontróriu (pruschetotu a is pipios), pagos foedhos coment'e a briga, ccn. tzérriu, ammeletzandho fintzes ccn. cropu
Synonyms e antonyms
abbucai,
certai,
chelcire,
irmurrare,
irvapiare
| ctr.
audire
Sentences
su babbu fit chirchendhe de si ndhe pesare, ma sa fiza l'ispochiesit nendhe chi no fit ora ◊ su pisedhu cheret isporchiadu candho est faghindhe cosas chi no andhant bene ◊ aite l'ispórchias e no andhas a zogare cun isse?!
2.
a cudhos ómines che los at bogados dae su cunzadu che duas criaduras isporchiadas, chin sa cara in terra!
Etymon
srd.
Translations
French
tancer
English
to rebuke
Spanish
recriminar,
reprochar
Italian
rimbrottare
German
ausschelten.
ispoderài, ispoderàre , vrb Definition
bogare de su podere, leare o fàere pèrdere su podere a ccn.
Synonyms e antonyms
| ctr.
apoderai 1
Etymon
srd.
Translations
French
détrôner,
exclure
English
to oust,
to put out
Spanish
desapoderar,
desposeer,
expulsar
Italian
spodestare,
estromettere
German
entmachten,
ausschließen.
ispoetizàre , vrb Definition
fàere passare sa gana, sa volontade, s'idea de fàere o de sighire a fàere ccn. cosa chi arrechedet trebballu, sacrifíciu, incuru
Synonyms e antonyms
disalentai,
scorai
| ctr.
animai,
audire,
incorai
Sentences
sa cosa chi bido fata male m'ispoetizat ◊ catziendhe fint ispoetizados ca si ndhe fit bénnidu mesudie e issos chentza assazare arrustu
2.
l'ant dae ricu a póveru torradu: sempre avilidu e chin su coro in lutu isse si parat ispoetizadu
Translations
French
démoraliser
English
to dishearten
Spanish
desalentar,
desanimar
Italian
demoralizzare
German
entmutigen.
ispogiàre , vrb: ispollai,
ispotzare,
ispozare,
spogiai Definition
bogare una parte de su bistimentu chi si portat bestiu (sinono si narat ispollai nudu, innudare); nau de is matas, pèrdere sa fògia; in cobertantza, isfrutare s’àteru, pigandhondhedhi su chi tenet / ispollai unu frori = irfozare unu fiore nendhe sas peràulas m'istimat, mi gelat pro ischire de calicunu o calicuna…
Synonyms e antonyms
ischígnere,
ispannuliare,
spollincai,
spollitai
| ctr.
bestire,
chígnere
Sentences
sa mama, irghilinada, imbratada de sàmbene, ispozat sa pitzinna pro nanchi li firmare su sàmbene ◊ incomintzant a s'ispotzare, unu pintzu ifatu de s'àteru, fintzas a restare nudas de su totu ◊ si fiant agataus ispollaus nudus ◊ si acostat, si nd’ispollat su bonetu e at saludau
2.
s'ischiavu modernu l'ispozat e lu vendhet su guvernu ◊ sas àrvules s'ispozant, si vestint de nie e tristos sos puzones isetant su veranu
Etymon
ltn.
spoliare
Translations
French
déshabiller
English
to strip
Spanish
desvestir
Italian
spogliare,
svestire
German
ausziehen.
ispojài, ispojàre , vrb: ispujai,
spojai Definition
segare is cannas de su gúturu
Synonyms e antonyms
iggannai,
irgangare,
ispajolare,
ispobiai,
sgraguenai
2.
pítziat ancora s'arregordu de is cumpàngius ispojaus e iscutullaus a terra de custu carru
Etymon
srd.
Translations
French
égorger
English
to slit s.o.'s throat
Spanish
degollar
Italian
scannare
German
abstechen.
ispompiàre , vrb Definition
cumenciare a bíere, essire, coment'e candho si essit de calecunu logu, abbaidare, arrennèscere a bíere
Synonyms e antonyms
bídere,
cumpàrrere
/
apompiare
Sentences
comente cudhu ispómpiat a cadhu, totus faghent su taitai e li tirant fotografias ◊ rughendhe s'istradone, totinduna ndh'ispómpiat una màchina càdria che balla! (S.Biccai)
2.
cudhu pitzinnu est abbaidendhe po ispompiare una pisedha! ◊ mi dh'apo ispompiadu de largu ◊ s'astore s'ispómpiat dae s'altu sa colora e si lampat!
Etymon
srd.
Translations
French
paraître
English
to appear
Spanish
aparecer
Italian
comparire
German
erscheinen.
ispònnere , vrb Definition
pèrdere, passare o fàere pèrdere s'abbitúdine, su disígiu, s'idea de calecuna cosa, no ndhe fàere prus contu si no si ndhe tenet, fintzes solu cessare, tratènnere unu pagu; istare a dormire in domo angena / in poesia fintzas isponne; pps. ispostu
Synonyms e antonyms
disabesare,
disacostumai,
ibbortare,
scotiai,
storrai
/
tasire
/
aposentae,
ospedai
| ctr.
abbetuare,
imbisciare
Sentences
como mi che so ispostu e su binu no mi rechedit prus ◊ sa fémina a tota prima no ndhe cherfeit s'intesa, de ballare, ma Frantziscu no ndhe isponzeit s'idea ◊ no l'amus audidu, a fàghere cussa, ma mancu ispostu ndhe l'amus ◊ comintza a pagu a pagu a ti ndhe ispònnere, a m'ismentigare! ◊ tres o bàtoro bagadias li aiant torradu su "Chi nono" e isse fit pro ndhe ispònnere s'idea de si cojare ◊ a cudhu amante meu dau li apo su coro: no mi ndhe poto isponne ◊ sa cusséntzia sua non si che cheret ispònnere de sas richesas
2.
a punta de mesudie ant ispostu de messare, ma a sero li sunt torrados a intrare ◊ no at ispostu ancora de chigulare!
3.
isponzo in domo de su síndhigu
4.
de cosas gai ne seo ispostu
Etymon
ltn.
exponere
Translations
French
déshabituer,
se résigner
English
to wean away,
to accept
Spanish
desacostumbrarse,
resignarse,
hospedar
Italian
disassuefare,
rassegnarsi
German
abgewöhnen,
sich ergeben.
isporàre , vrb Definition
betare pore, pèrdere de pore, pèrdere de ànimu, disisperare, pèrdere s'ibertu, s'ispera
Synonyms e antonyms
isarcare
| ctr.
animai,
incoragire
Sentences
no timas e no t'ispores! ◊ pro su ludu no t'ispores: cola! ◊ àlvure mai arraighinada, onzi travuntana l'atrighentat, la tríulat e l'isporat ◊ su caminu no l'isporabat pro dare un'ocrada a s'amorada ◊ l'aiat isporau su dispiachere de sos fizos chi nche l'aiant imbertu a sa gherra ◊ est gai sa sorte, ma issu no s'isporat!
Etymon
srd.
Translations
French
déprimer,
décourager,
démoraliser
English
to depress,
to discourage,
to lose heart
Spanish
desanimarse
Italian
deprìmere,
scoraggiare,
pèrdersi d'animo
German
niederdrücken,
entmutigen,
verzagen.
isportzedhàre , vrb Definition
apèrrere is portzedhos, is butones de is linnas candho isparant e bogant cambu nou, iscupire (o frore po fàere frutu)
Etymon
srd.
Translations
French
éclore
English
to blossom
Spanish
abrirse
Italian
sbocciare
German
aufblühen.
isposài , vrb: isposare,
isposari,
sposai Definition
fàere sa funtzione e sa festa de s'isposóngiu pigandho pobidhu o pobidha
Synonyms e antonyms
afidare,
cogiare,
cojubare,
desposare
Sentences
a bos isposarezas impresse sanos e alligros! ◊ deo apo isposadu a tie ◊ cussus duus funt isposus ma no ant isposau ancora ◊ a nois nos at isposadu unu preíderu amigu nostru ◊ e candho isposades? ◊ a su coru fademu un’ofesa si ti emu isposau po dinai
2.
Pitzente e Luisa no ant fatu matana a si cumprèndhere e afrontare sas dificurtades chi ant agatadu sendhe isposados
Etymon
ltn.
spo(n)sare
Translations
French
épouser,
se marier
English
to marry
Spanish
casar
Italian
sposare
German
heiraten.
ispossiàre , vrb Definition
coment'e bogare, fàere essire
Synonyms e antonyms
abbèrrere,
bocare,
irganzare
Sentences
una luche tesset prendhas chi ispóssiant e crompit milli dugales ◊ una zovanedha si est acurtziada a isse ispossiandhe unu galanu surrisu ◊ turmentadas umbras malos pessos abbandhant ispossiandhe sas laras a su risu ◊ in camineras de noedhos bisos ispóssient in laras largos risos (G.Brocca)◊ frunzas e frores ispóssiant colores e bellesa
2.
no ti cherzo gosi pispiniu: ti cherzo ispossiau e alligru, ca zai l'as su motivu de l'èsseres! (P.Pireddu)
Translations
French
dégager
English
to emit
Spanish
desprender,
emanar
Italian
sprigionare
German
ausströmen.
ispossibíre , vrb Definition
leare su posse, fàere pèrdere is fortzas
Synonyms e antonyms
iltasire,
irbalesiare,
isfianchire
Sentences
sos ricos ant mantesu in gutiperu sos pastoredhos chene possessos, che los ant ispossibios peri de sa volontade
Translations
French
épuiser,
harasser
English
to exaust
Spanish
agotar,
extenuar
Italian
spossare
German
ermüden.
isprabarzàre , vrb: spabargiae Definition
seberare, istesiare s'unu de s'àteru, istèrrere in su logu, fintzes ispèrdere; ammostare sa cosa comente faet su pageri, a braga; fintzes giagarare, fàere fuire (e deosi fintzes iscrammentare)
Synonyms e antonyms
istagiai
/
isparcinare,
isparminare,
isprabinare
/
ammostai,
spallerai,
sproboxai
/
ispeldisciare
/
iscadhai,
ispajare
2.
fint incantados pro custu tesoro ca sunt avesos sos chi tenent oro a èssere tot'isprabarza isprabarza (B.Sulis)
3.
si l’as isprabarzadu bene za no bi torrat!
Etymon
itl.
Translations
French
disséminer,
exhiber
English
to scatter,
to exibit
Spanish
desparramar,
esparcir,
exhibir
Italian
sparpagliare,
esibire
German
verstreuen,
vorweisen.
isprabinàre , vrb: ispravinare Definition
coment'e ispainare sa pravina, istèrrere, portare peri su logu
Synonyms e antonyms
ispadhiciare,
ispaghinare,
ispaltzighinare,
isparcinare,
isparminare
| ctr.
ammuntonae,
collire
Sentences
sa bama pàsculat isprabinada chentza ghia ◊ si sunt totu isprabinados fatu de su logu ◊ sunt ispravinendhe nuscos ◊ che ispravinamos su sèmene in sos surcos ◊ ant a ispravinare su sàmbene sou!
2.
su suore ammisciapare ispràvinas, imbias, paris a chentu e chentu avemmarias
Translations
French
éparpiller,
disperser
English
to scatter
Spanish
esparcir
Italian
sparpagliare
German
verstreuen.
ispramài, ispramàre , vrb: isprammare,
spramai Definition
tímere, pigare assíchidu, fàere a tímere meda
Synonyms e antonyms
acicai,
apramare,
asciuconare,
asciustrare,
assantiare,
aterrighinare,
isprauriri,
isturdinare,
sadhie,
spetziai,
stremessiri
Sentences
bidindhe sa mere ruta, sa teraca s'isprammat e comintzat a pònnere sas boghes ◊ su fragassu at fatu isprammare finas un'ómine valorosu ◊ sos astores falant in sas cussorzas isprammendhe sas chedhas apaxiadas ◊ bi at chie zàgarat su cane isprammàndhelu cun carchi frunzita
Etymon
ctl.
espalmar
Translations
French
frémir d'horreur,
horrifier
English
to be horrified
Spanish
horripilar,
espeluznar
Italian
raccapricciare,
inorridire
German
schaudern,
entsetzen.
ispreàre , vrb: ispriai,
spreai Definition
tènnere, pigare o pònnere ispreu, pauria manna
Synonyms e antonyms
apantarjare,
apramare,
arrorisai,
arviai,
asciustrare,
aterrighinare,
ispramai,
ispreumare
/
iscadhai
Sentences
sa pitzinna si depet èssere ispreada male ca at bidu irgannandhe sas berbeches ◊ sos aparéchios rucrabant sas àgheras ispreandhe sa zente ◊ pro cussu turmentu isse no ispreat! ◊ is morus ispriànt is bidhas de òru de mari
2.
no si fint imbénnitos ca Pepe, ispreatu dae no àere vistu sos pastores arreànnelu, fit intratu a preguntare in sos cuiles
Etymon
ctl.
menysprear
Translations
French
terroriser,
horrifier
English
to terrorize,
to horrify
Spanish
aterrorizar
Italian
terrorizzare,
inorridire
German
entsetzen.
ispremiàre , vrb Definition
coment'e istrecare, istringhendho o incracandho a forte po ndhe fàere essire cosa
Synonyms e antonyms
afíere,
isprèmere,
supressai
Etymon
spn.
(a)premiar
Translations
French
presser
English
to squeeze
Spanish
exprimir,
extraer
Italian
sprèmere
German
ausdrücken.