Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

issilicàre , vrb Definition sentire o àere coment'e fàmene, isanimamentu, afinamentu de ànima Synonyms e antonyms schinitzai Translations French avoir l'estomac creux English to feel hungry Spanish tener hambre Italian sentire languóre, fame German Hunger haben.

issucutàre , vrb Definition su chi faet sa giustítzia candho a unu che dhi leat sa cosa chi tenet Synonyms e antonyms aprensionai, escecutare*, imbargai, istajire, preare Sentences apo a tímere chi mi ne issucutet s'arràmene de cogina!… Translations French mettre sous séquestre, chambarder English to seize, to turn upside down Spanish embargar, incautarse Italian sequestrare, méttere a soqquadro German beschlagnahmen, durcheinanderbringen.

issudhíre , vrb Definition fàere intrare sudhu, fàere bènnere dúbbios Sentences su fàghere sou mi at issudhidu Etymon srd. Translations French éveiller des soupçons English to make suspicious Spanish escamarse Italian insospettire German argwöhnisch machen.

issustantziàre , vrb: issustassiare Definition pèrdere, fàere pèrdere o bogare sa sustàntzia, sa fortza; nau in cobertantza, cumbínchere, cullonare, o fintzes iscioloriare cun arrexonamentos chi no si cumprendhent Synonyms e antonyms illabare, isolzighedhare, lissiai 2. mih no ti che issustàssiet cun sos illérios suos, mih! ◊ cun sos machines suos mi che at issustantziadu! Etymon srd. Translations French appauvrir English to impoverish Spanish empobrecer, agotar Italian depauperare German arm machen.

issuzíre , vrb Definition istesiare, trantzire unu paghedhedhu, fàere logu Synonyms e antonyms astesiai, illalgare, istegiare, istirire, istregire, tòlchere, transiri 1 | ctr. acoltziare, acostai Sentences issuzi de s'oru no che ruas in su fossu! ◊ si bos issuzides unu pagu, inoghe che cabimus totu ◊ cussa cosa mi che l'as issuzida e como no bi lompo Translations French éloigner, écarter English to shift Spanish alejar, apartar Italian scostare German wegrücken.

istabbilíre, istabbilíri , vrb: stabbiliri Definition decídere o pigare unu determinu, precisare calecuna cosa; arrennèscere a ischire, fintzes misurare cantu leat un'istrégiu (carrada, bastimentu, àteru) Synonyms e antonyms decídiri / apostivigare, iscumbatare Sentences nachi dogni cosa est primu istabbilida cun sos benes e males de sa vida 2. ant istabbilidu chi su velenu de s'abe curat artrosis e mores Etymon itl. Translations French établir English to establish Spanish fijar, establecer Italian stabilire German festlegen.

istacàre , vrb: stacai Definition istesiare de pare duas cosas postas impare acanta o fintzes apicigadas Synonyms e antonyms ispitzigare, sculiai, spodhai / pesare | ctr. apitzigare, apodhai Etymon itl. Translations French détacher, décoller English to detach Spanish despegar Italian distaccare, staccare German loslösen.

istafàre , vrb: stafai 1 Definition fàere istafas, ingannos, trampas Synonyms e antonyms abbovai, colovrinare, imbusterai, imbuvonare, ingannai, trambollai, trampai Etymon spn. Translations French escroquer, tromper English to defraud Spanish estafar Italian truffare German betrügen.

istagiài, istagiàre , vrb: istagliai, istallai, istallare, istalliare, istazare, istedhare 1, stagiai Definition pigare e istesiare pegos de su tàgiu, nau fintzes in su sensu de istesiare una cosa de un’àtera, isconciare una loba, de lassare addaesegus, separare fintzes a segadura, a tramesadura, a furadura, ispartzire in pianos Synonyms e antonyms aredae, irgrustiare, iscambuliare, iscamedhare, iscedhai, istellare / istegiare, istesare / chirrare, iscrobare, scunfúndiri / istacare, secare | ctr. aggrustare, atagiai, intaxae Sentences candho is angiones si ammesturant dhos acorrant po dhos istagiare ◊ su pastore in Santandria che istazat sa lachinza dae su madricau ◊ at istallau is brebeis de is crabas ◊ si ndhe istallat su mascru dae sas berveches ◊ cussos duos si che sunt istedhaos unu tretu mannu dae sa tropa 2. candho arribbat a s'oru de sas àteras tropas, issu s'istazat e si nche andhat a daennantis 3. ndi dh'at istallau un'origa a mússiu ◊ su tretu de Sa Pratzita pariat cosa sua: si ndi dh'iat coment'e istallau (B.Lobina)◊ un'annu a oe mi ant istazadu sa robba 4. si benit istallau totu a muru nc'est logu po palla e po istàntzias (B.Casula)◊ su fundhu de su forru est istagiau in duas partes ◊ is domos prus antigas non giughent soleta, ma funt istagiadas a truncos e tàulas ◊ un'aposentu mannu dh'ant istagiau a tendhas e faint crocai a una parti is maschitedhus e in s'àtera is piciochedhas Etymon srd. Translations French faire sortir du troupeau, séparer English to separate, to discriminate Spanish descarriar Italian sbrancare, separare, discriminare German aus der Herde absondern, trennen.

istagnài , vrb: istagnare, istainare, istaniare, istanzare, stainai Definition pònnere s'istagnu o àteru materiale a pígiu a un'istrégiu siat ca est prus sanu e siat po tupare si portat istampighedhos; sardare cun istagnu; si narat fintzes de su sàmbene chi perdet una segada, in su sensu de si firmare cagiau, de dhu fàere firmare de essire Synonyms e antonyms calafatai, tupai / immartare Sentences isterzu de ràmine cheret istanzadu ca est perigulosu chi fetat male ◊ cust'isterzu cheret istanzadu ca falat in carchi istampighedha ◊ sa nave dha fatesint armare, únghere e istanzare torra ◊ sas cubas líchidas si ponent cun abba pro istanzare innantis de bi torrare a pònnere binu 2. cussa segada est manna e su sàmbene no b'istanzat si no la fascas ◊ daghi at bidu su sàmbene falendhe at chircadu chelu de ranzolu pro istanzare Translations French étamer, étancher English to tinplate, to staunch, to watertight Spanish estañar, restañar Italian stagnare German verzinnen.

istallàre 1 , vrb Definition andhare a istare in s'istallu, andhare a fàere abbitu, a istare Etymon itl. Translations French demeurer, s'établir English to live, to take one's residence to in a place, to install Spanish residir, instalar, instalar Italian dimorare, prèndere dimòra, insediare, installare German sich aufhalten, sich niederlassen

istampài , vrb: istampare, stampai Definition fàere istampos; foedhandho de iscritura, iscríere líbberos, giornales e àteru in tipografia, a machinàriu (fàere cópias)/ i. moneda = fàghere su dinari Synonyms e antonyms istuvare, istuviolai, istuvonare, patungi, pertuntare, spunciai, trapai, tupusonare / imprentai Sentences a fortza de lu pònnere in su fogu, su labiolu si est istampadu ◊ finas in annada bona male campas: iscudes cascu chi s'aera istampas! (Màsala)◊ una balla li aiat istampau sa zubba 2. sas tipografias istampant líbberos, giornales, e gai Etymon itl. Translations French percer, estamper, imprimer English to print, to pierce Spanish agujerear, imprimir Italian forare, stampare German lochen, drucken.

istanài, istanàre , vrb: stanai Definition bogare, fàere essire de sa tana, pesare sa fera Synonyms e antonyms levare Translations French dénicher English to drive out Spanish desencovar Italian stanare German aufjagen.

istancàre , vrb: istangai, istangare, stangai Definition apuntedhare cun istanga (pruschetotu is gennas) Synonyms e antonyms istangonare Sentences cherias istanga forte pro t'istangare sa zanna Etymon srd. Translations French mettre la barre, bâcler English to bar Spanish trancar Italian stangare German verrammeln.

istangonàre , vrb: stangonai Definition serrare, assigurare a istangone Synonyms e antonyms istancare Etymon srd. Translations French barrer English to bar Spanish atrancar Italian sprangare German verriegeln.

istantargiài , vrb: istentargiare, istentarzare, istrantaxai, stantarxai Definition pesare o pònnere fichiu, prantau, nau fintzes in su sensu de migliorare, torrare in bonu, torrare a biu Synonyms e antonyms arritzare, ficare, istantalissare | ctr. colcare Sentences soi istantargendumindi! ◊ ghetat un'itzérriu e si nd'istrantaxat debressi ◊ si ndi fiat istrantaxau a corpu e m'iat aferrau 2. bollu chi sa domu si ndi torrit a istantargiai ◊ ita chi si ndi torràt a istrantaxai e dhu biriat aici sa pobidha!… Etymon srd. Translations French redresser, dresser English to erect Spanish enderezar, levantar, erguir Italian drizzare, rizzare, èrgere, drizzarsi German aufrichten, erheben, sich aufrichten.

istantariàre , vrb: istenteriai, istenteriare, istintiriare, stenteriai Definition est su chi faet unu candho portat unu dolore deasi forte chi agiummai perdet su sentidu, nau fintzes in su sensu de si ammachiare; foedhandho de is bècios, nàrrere isciolórios, istare foedhandho chentza cabu Synonyms e antonyms abbadherigare, ammustèlchere, dilmagiare, disimainai, ildimajare, sdemmaniai / desatinai, fadhotai, ilbarionare, iscassoletare, sciolloriai, strollicai Sentences una pitzinna si fit istintirià e no boliat bídere a nessunu, babbu e mamma sos peus de totu! ◊ su soi de su mesi de arxou istentériat is cristianus e is béstias (S.D'Arco) Etymon srd. Translations French délirer English to rave Spanish delirar, desvariar Italian farneticare, delirare German irrereden.

istantonài , vrb: istontonare, istuntonare, stontonai Definition andhare (e fintzes fàere andhare) a tòntonos, coment'e orruendho candho a un'ala candho a s'àtera, chentza si agguantare bene prantaos, comente faet unu imbriagu o pigau a illuinu / andhare istòntona istòntona = a su tàmbula tàmbula Synonyms e antonyms istontoleare, istontorrinare, stombi, tontonae Sentences leat a dereta istontonendhe e abbrunchendhe in s'impedradu iscumbessu ◊ cudhas lughes fuint istontonandhedhu peus de candho si est imbreagau Etymon srd. Translations French vaciller, chanceler English to sway Spanish vacilar, oscilar, tambalearse Italian vacillare German schwanken.

istapàre , vrb: istupai, istupare, istupari, stapai Definition tròchere su tapu o fintzes àteru chi si ponet a tupone e no lassat passare sa cosa; essire totinduna de calecunu logu, andharesindhe impresse Synonyms e antonyms stuponai | ctr. tapai Sentences istupade s'ampulla e betade! ◊ che cheret istupada s'abba de sa bartza pro abbare s'iscra ◊ istupàdebbos bene sas orijas! ◊ andhaias a s'ortu a che istupare s'abba de sa cora ◊ cheret istupadu su cundhutu ca s'abba no colat ◊ a mi dhu istupas su lavandinu? 2. istupa a fora! ◊ dae un'otorinu ndhe istupant duas pisedhutzas ◊ eh, tui istupandi meda a foras cun sa màchina sentza de castiai si ndi est passendi àtera!…◊ nci fut istupau che unu bentu ◊ su bentu che istupat fúrridu urulendhe ◊ che so istupadu a chircare comente mi so sapidu chi mancaiat su bestiàmine Etymon srd. Translations French déboucher, débusquer English to unclog, to uncork, to come out Spanish destapar, descorchar Italian stappare, sturare, stasare, sbucare German entkorken, ausräumen, herauskommen.

istatizàre , vrb Definition pònnere in manos de s'istadu, fàere mere s'istadu Sentences bi at logos chi ant istatizadu totu, s'istadu est padronu assolutu Translations French nationalizer English to nationalize Spanish nacionalizar Italian nazionalizzare German verstaatlichen.