Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

istragàre 2 , vrb Definition giare istragu, fàere istragos Synonyms e antonyms batacollare, apurire, atormentai / degogliai Sentences m'istragant zuighes e sordados, mi curret zente mai bida e ne connota chi mi assuconat sa pessone Etymon itl. straccare Translations French tourmenter English to torment Spanish atormentar Italian tormentare German quälen.

istrallocàre , vrb Definition cambiare logu, portare de unu logu a un'àteru Synonyms e antonyms istrallatare, trasladai Sentences aèreos, naves, màchinas e trenos m'istrallocant in donzi parte e logu (G.Ruju) Translations French déménager English to move Spanish mudarse, trasladarse Italian traslocare German versetzen.

istralobbiàre , vrb: istrollobiare, istrolobbiare Definition foedhare credendho a is astros, a intzertu, foedhare a s'afaiu, nàrrere istrolobbos, isciolórios Synonyms e antonyms astrolicare, illeriare, istroligare* Translations French dire des fadeurs English to talk nonsense Spanish tontear, decir tonterías Italian dire scipitézze German Dummheiten reden.

istramài , vrb: istramare, stramai Definition isciusciare su téssiu, bogare de pare is tramas de s'orrobba téssia; cricare de cumprèndhere, ispiegare Synonyms e antonyms afilinzonare, afiriolae, ifilognare, ifrognare, ilbulzare, illanivuzare, irburgiulae, irfiliocare, irfilusare, irfronzolare, isfilitare, isfiocare, issilare, istèssere, sfibicitai, scilionai, sfrocai Sentences a su pannu dhi apu fatu s'oru ca fut istramannesiche 2. tramat e istramat su filu de sos contados de fadas e de orcos ◊ mammai ischit istramare su chi sas pantamas batint in su sonnu 3. die cun die sos pitzinnos sunt impiciados a tramare e istramare sos giogos ◊ chèrrere mi dia istramare su coro pro ndhe dare dogni trama fata a prendha (P.Casu) Etymon srd. Translations French effiler, effilocher English to unravel Spanish deshilachar, deshilar Italian sfilacciare German ausfasern.

istrampàre , vrb: istrempare, istrumpai, istrumpare, strumpai Definition lassare andhare o betare a terra a unu, una cosa o un'animale a cropu, de botu, cun fortza, su si betare a terra; giogare a istrumpas, a s'istrumpa; atzapulare, iscúdere a ccn. logu; betare a fuliadura, fuliare / istrampare castagna = iscúdere a terra sa castanza àrrida, posta intro de unu sacu, fintzas a essire neta, ispizolada (castagna istrampada = castanza morisca cota a budhidu) Synonyms e antonyms addrabbulai, addrobbulare, betae, iscracare, istrampoinai, istrampulare, rúchere / aciapuai / imbolare Sentences iant certau e si fuant istrumpaus in terra ◊ sas cambas de sos funnos istrempaiant a terra cun sonu búitu ◊ aferrat a su pede s'animale e l'istrumpat ◊ no fatas su redossu istrampandhe sos sacos dae dossu! ◊ ndi as istrumpau un'orroli ◊ burrincu afissiau candu movit carriau s'istrumpat ◊ samunendhe s'isterzu, no istrampes sos piatos ca si segant! 2. fiu istrumpendi cun Giuanni po ci passai s'ora 3. paret unu contu irmalissiatu, ma dontzi cosa s'istrempat apare chin s'àtera ◊ at istrempau a forte s'isportellitu de su barcone ◊ at picatu su lèpore galu viu e li at istrempatu sa conca a una preta 4. si no mi lassas passare ti aferro a s'anca e ti che istrampo a mare! ◊ a terra ti che istrampo, mih, si no l'agabbas! Etymon srd. Translations French jeter par terre, abattre, s'abattre English to fall heavily, to pull down Spanish derribar Italian buttare a tèrra, abbàttere, stramazzare German niederschlagen, zu Boden werfen.

istramudíre , vrb: stramudiri Definition mudare colore, iscolorire in cara po arrennegu o ispantu; cambiare Synonyms e antonyms incerai, irgrisire, iscarugire, stramudiai / cambiai, tramudai Sentences sos istedhos no si bient prus, solu sa Luna, ma issa puru istramudindhe cun su lucore de sa die (M.L.Fancello) 2. sos númenes chi lis daiant sos mannos, a cussos zassos, como los ant istramudidos a sa continentale (N.Rubanu) Etymon srd. Translations French pâlir English to turn pale Spanish palidecer Italian impallidire German erbleichen.

istransíre, istrantzíre , vrb: strantziri Definition lassare o pònnere a una parte, ispostare, lassare a pèrdere, lassare agoa, su si tròchere o passare a una parte, istesiandho Synonyms e antonyms frànghere, ibbortare, ispostare / crastinare Sentences fizu meu, no bi andhes a denote a cussu logu: istransichelu s'astru malu! (G.Ruju)◊ s'ómine sàbiu istransit s'astru malu ◊ custas no sunt oras de andhare: istrànsilas! ◊ sa realtade est su chi est, no si podet istrassire Surnames and Proverbs prb: iscritu misteru istrassire no podet ◊ istrassit ora istrassit puntu Translations French esquiver, fuir English to move asise, to avoid Spanish apartar, evitar Italian scansare, evitare, distògliere German vermeiden.

istranzàre , vrb: strangiai Definition andhare a logu angenu, fàere s'istràngiu, andhare a foraidha; bogare a logu istràngiu (nau de animale, istesiare de sa chedha); arrecire s'istràngiu Synonyms e antonyms essire / allargai, stratallai / stagiai / acasagiai Sentences cussu est in bidha nostra istranzendhe ◊ in Sardigna sa gianna est sempre abberta pro sos chi ant sa fortuna de che istranzare ◊ amus istranzadu in sa Luna cun su coro imberriadu de iscàscios ◊ unu mese intreu b'istranzei 2. sempri bírdia cun sa genti tua, as istrangiau medas fillus peri su mundhu 3. si est afetzionada a chie l'at istranzada ◊ sa zente fit cuntenta ca in terrinu sou aiat istranzadu unu santu ◊ sunt totu impedinados de nos istranzare Translations French aller en villégiature, loger English to spend one's holiday, to take in Spanish irse de vacaciones, hospedar Italian villeggiare, ospitare German seinen Urlaub verbringen, Gastfreundschaft gewähren.

istrascinài , vrb: istraxinare, istrasinai, istrasinare, strascinai Definition pigare, portare, tirare a tragu, andhare illascinandho Synonyms e antonyms atrasinai, istrasigare, istrisignare, strisingiai, trajinare, trazare, trisinare 2. istràsinat sa vida che tilingrone in sa rena ◊ su crastu istràsinat in su lutu ◊ andhat a s’istrasina istrasina che colora Translations French ramper, traîner English to drag (along) Spanish arrastrar Italian strisciare, trascinare, strascinare German kriechen, schleifen.

istrasiàre , vrb Definition cicire cun is cambas istiradas e su dossu unu pagu betau a daesegus, o fintzes istérrios in terra deunudotu Synonyms e antonyms abbrentuxai Etymon itl. Translations French s'étendre, s'allonger English to lie down Spanish tenderse, tumbarse, acostarse Italian sdraiarsi German sich niederlegen.

istrassàre , vrb: istrassiare Definition batire a malu puntu, de su dannu meda, orruinare Synonyms e antonyms arroinare Sentences ahi, Sardigna, comente ses tue, dae cantos canes ses istrassiada! Translations French ruiner English to ruin Spanish arruinar Italian mandare in rovina German Zugrunde richten.

istratallài, istratallàre , vrb: stratagliai Definition pigare a foedhos malos, foedhare male a unu; bogare a fora, fàere fuire Synonyms e antonyms agegherai, bocare, caciare, inchirriai, isciuliai, isfraitzare, istrulliare, salargiare Sentences istratallat óminis e féminas a itzérrius e a frastimus po torrai a su trabballu 2. mi at arrifudau sa filla… e istratallau! ◊ custas féminas las istratallamus, no las lassamus in cue bivendhe a poderiu! ◊ chi dhus intendit ajaju nci dhus istratallat!◊ is pavonis ant pigau sa carroga a abbíchidus e nci dh'ant istratallada de mesu intzoru 3. a dónnia contonada cudhu isparàt unu guetu e is pillonis torrànt a fuiri istratallaus Etymon itl. stratagliare Translations French chasser English to drive away Spanish echar Italian scacciare German vertreiben.

istratzàre , vrb: istrutzare, straciai Definition tirare forte a cropu (fintzes po ndhe pigare cosa a chie dha portat o no dha bolet lassare o giare), pigare a fortza segandho sa cosa puru Synonyms e antonyms afrapare, arrancai, arrebatare, illatzare, iscrúfere, iscúrpere, isfrapare, stiritzai Sentences istratzare dae manos una cosa a unu ◊ no che istratzes sos fòglios dae su líbberu! ◊ ndhe li ant istratzadu sas carres, li ant pisuladu sa carena ◊ a sos màrtires cristianos lis istratzaiant sas carres cun pètenes de ferru ◊ sos corbos, chene pietu, sont istrutzanne s'úrtimu petolu Etymon itl. stracciare Translations French arracher, déchirer English to tear (up) Spanish arrancar Italian strappare German entreißen.

istratziolàre, istratzolàre , vrb: istratzulare, straciulai Definition iscorriare s'orrobba, segare su bestimentu a iscórriu, a tiradura; fintzes pigare tirandho a cropu, de mala manera Synonyms e antonyms ischirriolai, isterriolare, iscorriai, minutzare Sentences s'at istratzoladu sas vestes de su dispiachere 2. tristu e niedhu disisperu bos istràtzulat su coro Etymon srd. Translations French réduire en lambeaux English to tearto shreds (in) Spanish desgarrar Italian sbrandellare German zerfetzen.

istravuciàre , vrb: istravutzare, istruvuciare, istruvusciare Definition istare a su papa papa, nau fintzes in su sensu de papare meda, prus de su chi serbit, de perdimentare sa cosa Synonyms e antonyms manicare, manichedhare, papai / burrusciare, desbaratare, isbaire, ispeldisciare 2. si est feu a si brivare de su tantu chi pro su vívere est netzessidade, s'istruvusciare est peus ateretantu! (A.Paba)◊ su pistercone, amantiosu de gustos e divertimentos, si ndhe aiat istravutzadu cun sos cumpanzos sos benes chi li aiant lassadu sos mannos Translations French grignoter, gaspiller English to nibble, to squander Spanish picar, derrochar Italian mangiucchiare, scialacquare, sperperare German naschen, vergeuden, verschwenden.

istregíre , vrb: istretzire, istrexire, istritzire, istrizire Definition istesiare, trantzire unu paghedhedhu, fàere logu, mòvere unu tretu pagu Synonyms e antonyms astesiai, illalgare, iscritzire, issuzire, istegiare, istesare, istirire, istreziare, istrinzire, schilliari, tòlchere, trancire | ctr. acoltziare, acostai Sentences su trau si che fit istregidu dae s'àlvure ◊ nche l'aiat ischitata istritzinnencheli su bratzu ◊ bi aiat tres muscas chi no si che cheriant istretzire dae sa brochita ◊ nointamas de si che istrizire si m'acúrtziat de piús Translations French éloigner, déplacer English to move away Spanish alejar, apartar Italian scostare, spostare German wegrücken.

istremenadòre , agt Definition nau de logu in costera, a trèmene, chi est sugetu meda a che calare a bàsciu Etymon srd. Translations French ébouleux English subject to landslides Spanish desmoronadizo Italian franóso German abrutschbar.

istremenàre , vrb Definition su orrúere solu solu de unu trèmene, de unu muroni de terra de pitzu a bàsciu, fintzes calare a bàsciu nau de unu andhare, de unu camminu in logu de costera; tròchere, isciusciare su trèmene comente faet chie furat terrenu ispostandho sa làcana, ma fintzes su èssere a làcana de pare cun ccn.; rfl. nau de unu, nàrrere isciolórios, ammachiare Synonyms e antonyms desmuronai, immarginare, irribbare, isteremare, smuronai Sentences cun custas abbas aira su logu est totu istremenendhe 2. seo mirandhe sos caminos artziandhe a sos montigos e cussos istremenandhe a badhe 3. sa tanca tua istrèmenat cun cussa de Fulanu Etymon srd. Translations French s'ébouler, franchir les limites English to slide down, to digress (from sthg) Spanish desmoronar, invadir Italian franare, sconfinare German abrutschen, einfallen.

istrementíre , vrb: istremuntire, istremutire, istrimutire Definition fàere sa cara che sa tela de s'assíchidu, de sa timoria manna, trèmere de sa timoria Synonyms e antonyms acicai, arrorisai, asciuconare, asciustrare, aterrighinare, ilgirare, ispantamare, ispramai, istremuntziare, stramutiri, stremessiri Sentences mi so istremutida candho mi at nadu chi sos irrocos suos mi falaiant (G.Ruju)◊ ite múilu feu: ndhe istremutit dogni cristianu! ◊ s'intendhiat piantu e maledissiones chi istremuntint su coro a chie sisiat ◊ custos no sunt anneos gai, ma colpos chi istremutint su leone! ◊ su bentu si pesat muidendhe, iscútinat sas àlvures e paret de las chèrrere ispeigare: ma deo no m'istremunto! ◊ aiat mortu s'ammoradu de malesaura: sas peràulas chi at betadu faghiant istremuntire ◊ intendhendhe su telèfono a sas duas de note mi ndhe so pesada istrimutida tres prammos dae su letu! 2. candho miro su càvanu iscarridu de cussu criu m'istremutit sa pedhe! Etymon ctl. estrementir Translations French terrifier English to terrify Spanish aterrorizar, asustar Italian atterrire, terrificare German erschrecken.

istrepojàre , vrb: istripojare, istrobedhai, istrobegliare, istrobellare, istrobogiare, istrobojare, istropogliare, strabedhai Definition pònnere bene, bogare de pare o iscapiare cosa betada o intrada apare de malu betu, fintzes ispiegare cosa difícile; fàere impresse / istrobedhasí a… = imbucare a… Synonyms e antonyms ilboligare, irbojare, strogai / acoidai | ctr. imbogiare, intrebedhai, trabojare Sentences in coro su nodu restat ammadassadu e no si podet mai istrobellare (L.Floris)◊ su suspu est malu a istripojare!◊ si fuit tzapadu totu imboligadu ma che fuit risultadu a s'istrobegliare 2. cessu ita dannu, est obrescendi… mi depu istrobedhai!◊ circhit de s'istrobedhai ca teneus pressi! 3. si est intrullau su celu e istrobedhat a proi ◊ s'est istrobedhau a curri po no si lassai cracai a istrumbu Etymon srd. Translations French démêler English to untangle Spanish desenredar Italian sgarbugliare, districare German entwirren.