Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

istugiài, istugiàre , vrb: istuxare, istuzare 1, stugiai Definition pònnere in calecunu istúgiu, nau in su sensu de chistire, pònnere a parte, badrare Synonyms e antonyms abbuare, aclisare, acucai, allogae, apaltare, coltoire, cuerrai, frànghere, impertusare, intuzare, istichire Sentences totu su dinai dh'iat istugiau in sa posta ◊ unu postu in su chelu istuxamindhe: deo pro te in terra apo a pregare! (Pirastru)◊ no istuzes custa cosa in cue ca no dh'agatant! 2. apant totu unu postu bonu istugiadu pro íscios! Etymon ctl. estojar Translations French conserver English to keep Spanish guardar Italian conservare German bewahren.

isturridài , vrb: isturridare, isturritare, isturrudai, isturrudare, sturridai Definition betare o fàere istúrridos (sa coniugatzione aguantat sa vocale tónica de su númene in is pers. 1ˆ, 2ˆ, 3ˆ sing. e 3ˆ pl. de s'ind. e cong. pres. e in sa foedhada chi faet sa coniug. de istúrridu andant cun s'acentu gràficu: ind. istúrrido, istúrridas, istúrridat, istúrridant, cong. istúrride, istúrrides, istúrridet, istúrrident) Synonyms e antonyms sturrusciai, sturrutzai Sentences so totu s'ora isturridendhe ◊ bi at erbas o fintzas su bruine chi faghent isturridare ◊ candho istúrridas o tussis pònedi sa manu in dainanti! 2. ge isturridas, chi ti fatzu cussu trabballu in donu!… Etymon ltn. sternutare Translations French éternuer English to sneeze Spanish estornudar Italian starnutire German niesen.

istutuinàre , vrb Definition illebiare, abbrandhare su sabore forte (de is papares grassos) Translations French atténuer la saveur English to moderate a flavour Spanish atenuar el sabor Italian attutire il sapóre dei cibi German den Geschmack mildern.

istuturài, istuturàre , vrb: istuturrare, stuturai Definition iscúdere a tuturros de origas; truncare, fàere a orrugos, a tuturros, a bículos (grussos) Synonyms e antonyms arrogai, immutzurrare, innànghere, ismugrare, istruncai 2. no dhi ant a istuturai perunu ossu Etymon srd. Translations French rompre, casser English to break Spanish partir, romper Italian spezzare German brechen.

istuturronàre , vrb Definition pigare a istuturrones, a ciafos Synonyms e antonyms ilciafitare, irbirroncare, iscarigai, scantergiai Etymon srd. Translations French gifler English to slap Spanish abofetear Italian schiaffeggiare German ohrfeigen.

istuvàre , vrb: stuvai Definition fàere a tuvu, a buidu, istuvonare; fintzes fàere essire totu su sàmbene de su pegus mortu; fàere istampu / lassare i. su ledàmine = lassàrelu fàghere Synonyms e antonyms ibboidare, istuvedhare, istuviolai, istuvire, istuvonare, istuvudare, tuvire / istampai Sentences s'istuvadu l'aerent cun su picu o segadu de membros unu cantu, fit bellu a li passare s'ozusantu sen'in venas de sàmbene unu ticu (Prantaferru)◊ canes e corbos l'aiant istuvadu, candho l'ant àpidu ◊ su pessamentu li est istuvandhe su cherbedhu 2. su coro si fit istuvandhe de dolore e de pagura Etymon srd. Translations French vider English to empty Spanish vaciar, ahuecar Italian vuotare, rèndere vuòto German ausleeren.

istuvonàre , vrb Definition pigare e bogare sa cosa (fintzes a segadura, es. in truncu de linna)faendho o lassandho unu buidu, una tuva; istampare; murigare cricandho cosa Synonyms e antonyms istuvare, istuvedhare, istuvire, istuvucare, stuviolai, tupusonare, tuvucare / istampai, patungi, pertusai / chilcare, corrovai 3. a poi de tantu istuvonare, su maresciallu aciapesit unu fógliu cun iscritura frisca Etymon srd. Translations French évider, creuser English to empty, to dig Spanish vaciar, ahuecar Italian vuotare, scavare German ausleeren, graben.

istuvucàre , vrb Definition fàere tuvudu, tuvucu, o de prus Synonyms e antonyms afungurai, aprofundai, aprofundhire, devucare, indevucare, irfungudare, stuvulai, tuvucare Sentences sos antigos ant istuvucadu sas rocas pro bi pònnere sos mortos Etymon srd. Translations French creuser English to hollow out Spanish ahuecar Italian incavare, scavare German aushöhlen, graben.

istuzàre , vrb Definition coment'e púnghere a istuzu (gurtedhu): fàere calecuna cosa po fàere andhare o mòvere, fàere trebballare, fàere foedhare faendho pregontas o àteru Synonyms e antonyms azachinare, intzutzulai, ispuntogliare, sotae, trotinare Sentences istuzare su zuo, s'àinu, sos triballantes ◊ sighèndhelu a istuzare benzei a ischire chi isse fit su capu ◊ cun suspos mi istuzaiat a chistionare ◊ deo l'istuzaia a si nche andhare tandho chi fit galu in tempus Etymon srd. Translations French aiguillonner (fig.), pousser English to urge, to spur (on) Spanish aguijonear, picar Italian pungolare, sollecitare German anstacheln, drängen.

isufulàre , vrb: isulfulare Definition èssere o istare a isúlfidas, a súlidas, a búfidos Synonyms e antonyms irbufidare, isufiare Sentences su trau comintzat a irrúilos, a marrare in terra, isufulendhe cun sas tivas de su nare Etymon srd. Translations French souffler, haleter English to puff Spanish resoplar Italian sbuffare German schnauben.

isumíre , vrb Definition iscabbúllere a unu de un'óbbrigu Synonyms e antonyms disgagiai, francare, iscrancai Translations French exempter English to exempt Spanish eximir, dispensar Italian esentare German entbinden.

isunfiàre , vrb Definition pèrdere o fàere essire s'ufrore, s'ària Synonyms e antonyms iddrufare, irgonfiae Sentences est tempus como de isunfiare, de finire sos volos in aeras ca arriscu bi at de che botare in mare Etymon srd. Translations French dégonfler, désenfler English to deflate Spanish desinflar Italian sgonfiare German entleeren.

isuzigàre , vrb Definition cricare, fàere pregontas, foedhare po bòllere ischire ccn. cosa de is àteros Synonyms e antonyms dimandhare, ispreculare, isuguzare, precontare, speculitai Sentences l'isúzigo bene, lu bato a su sou e, mih!, chi narat chie bi aiat in s'irrobbamentu! Translations French examiner avec attention English to examine very well Spanish fisgar, escudriñar Italian esaminare ben bène German gründlich untersuchen.

isvanèssere , vrb: svanèssiri Definition iscumpàrrere in su nudha, de no si agatare e ne bíere in logu Synonyms e antonyms desvanèssiri*, ilvanessire Translations French disparaître English to vanish Spanish desaparecer Italian svanire, scomparire German verschwinden.

isveltudídu , agt Definition nau de unu immadoinau, chi si est coment'e ischidau, torrau in bidórios Synonyms e antonyms irvertudadu Translations French qui est revenu à soi, réveillé English to come to, to awake Spanish reanimado Italian rinvenuto, risvegliato German wieder zu sich gekommen.

iterinàre , vrb: iterinerare, itirinenare Definition fàere una calesisiat cosa, sa chi tenet su númene chi no benit a mente in su momentu chi si foedhat Synonyms e antonyms bodalire, intenantai, nichelare Etymon srd. Translations French faire, combiner English to do Spanish hacer, decir Italian cosare German irgendwas machen (Verb mit unbestimmter Bedeutung).

labàre 1 , vrb Definition abbaidare, cricare e bogare sa brutura, mescamente su léndhine, in mesu de is pilos in conca: si narat fintzes po abbaidare bene a fine, compidare Synonyms e antonyms nodare, slindirai / mirai, sprilliociai 2. pastores de custa zona, labàdebbos sa cusséntzia: chie si che l'at seberada sa crabita chi mi est mancada? ◊ una die de catza fit arribbada s'ora de impostare e nos labamus cun su capu-trubba ◊ da èssere limbitostu ti sunt lendhe a befe e ti cherent labare a dogni costu! ◊ nonna labaiat is pudhas: is ci iant criau dhas iscapaiat, is àteras dhas acorraiat Translations French épucer, compulser English to pick fleas off, to examine very carefully Spanish despiojar, espulgar, escudriñar Italian spulciare German flöhen, durchstöbern.

lacanàre , vrb: allacanai* 1 Definition tènnere is làcanas acanta de pare; pònnere làcanas, serrare una terra, unu possessu; betare apare cosas foedhandho Synonyms e antonyms alindare, aorare, atremenai, serrai, stremenai Sentences ue su sole làcanat s'arrivu de su lugore sou lenu lenu 2. bideit in sos terrinos de Malosu un'iscuadra de ómines lacanendhe cun muredhos de pedra 3. ma it'est chi so narendhe, it'est chi so lacanandhe?! ◊ sos pitzinnos ant dassau su mannedhu lacananne Etymon srd. Translations French confiner, toucher English to border Spanish confinar, lindar, acotar Italian confinare German grenzen, abgrenzen.

lachedhàre , vrb Definition mòvere su lachedhu a tzantzigadura po asseliare o dormire su pipiu crocau Synonyms e antonyms achinnae, annacare, bannigare, bantzicare, chigliare, sansiae Sentences ti canto s'anninnia e sico a lachedhare ◊ sa mama est lachedhandhe su criu Etymon srd. Translations French bercer English to rock Spanish mecer, acunar Italian cullare German wiegen.

lacrimàre , vrb: lagrimai, lagrimare Definition nau de un'ogu arteriau, sumire, bogare làmbrigas, fàere a làmbriga; fintzes prànghere Synonyms e antonyms lambrigai, piànghere Sentences cun totu custu fumu semus fintzas lagrimendhe! ◊ mi làgrimant sos ogros de su refriu Etymon ltn. lacrimare Translations French larmoyer English to water Spanish lagrimear Italian lacrimare German tränen.