issilicàre , vrb Definitzione
sentire o àere coment'e fàmene, isanimamentu, afinamentu de ànima
Sinònimos e contràrios
schinitzai
Tradutziones
Frantzesu
avoir l'estomac creux
Ingresu
to feel hungry
Ispagnolu
tener hambre
Italianu
sentire languóre,
fame
Tedescu
Hunger haben.
issucutàre , vrb Definitzione
su chi faet sa giustítzia candho a unu che dhi leat sa cosa chi tenet
Sinònimos e contràrios
aprensionai,
escecutare*,
imbargai,
istajire,
preare
Frases
apo a tímere chi mi ne issucutet s'arràmene de cogina!…
Tradutziones
Frantzesu
mettre sous séquestre,
chambarder
Ingresu
to seize,
to turn upside down
Ispagnolu
embargar,
incautarse
Italianu
sequestrare,
méttere a soqquadro
Tedescu
beschlagnahmen,
durcheinanderbringen.
issudhíre , vrb Definitzione
fàere intrare sudhu, fàere bènnere dúbbios
Frases
su fàghere sou mi at issudhidu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
éveiller des soupçons
Ingresu
to make suspicious
Ispagnolu
escamarse
Italianu
insospettire
Tedescu
argwöhnisch machen.
issustantziàre , vrb: issustassiare Definitzione
pèrdere, fàere pèrdere o bogare sa sustàntzia, sa fortza; nau in cobertantza, cumbínchere, cullonare, o fintzes iscioloriare cun arrexonamentos chi no si cumprendhent
Sinònimos e contràrios
illabare,
isolzighedhare,
lissiai
2.
mih no ti che issustàssiet cun sos illérios suos, mih! ◊ cun sos machines suos mi che at issustantziadu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
appauvrir
Ingresu
to impoverish
Ispagnolu
empobrecer,
agotar
Italianu
depauperare
Tedescu
arm machen.
issuzíre , vrb Definitzione
istesiare, trantzire unu paghedhedhu, fàere logu
Sinònimos e contràrios
astesiai,
illalgare,
istegiare,
istirire,
istregire,
tòlchere,
transiri 1
| ctr.
acoltziare,
acostai
Frases
issuzi de s'oru no che ruas in su fossu! ◊ si bos issuzides unu pagu, inoghe che cabimus totu ◊ cussa cosa mi che l'as issuzida e como no bi lompo
Tradutziones
Frantzesu
éloigner,
écarter
Ingresu
to shift
Ispagnolu
alejar,
apartar
Italianu
scostare
Tedescu
wegrücken.
istabbilíre, istabbilíri , vrb: stabbiliri Definitzione
decídere o pigare unu determinu, precisare calecuna cosa; arrennèscere a ischire, fintzes misurare cantu leat un'istrégiu (carrada, bastimentu, àteru)
Sinònimos e contràrios
decídiri
/
apostivigare,
iscumbatare
Frases
nachi dogni cosa est primu istabbilida cun sos benes e males de sa vida
2.
ant istabbilidu chi su velenu de s'abe curat artrosis e mores
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
établir
Ingresu
to establish
Ispagnolu
fijar,
establecer
Italianu
stabilire
Tedescu
festlegen.
istacàre , vrb: stacai Definitzione
istesiare de pare duas cosas postas impare acanta o fintzes apicigadas
Sinònimos e contràrios
ispitzigare,
sculiai,
spodhai
/
pesare
| ctr.
apitzigare,
apodhai
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
détacher,
décoller
Ingresu
to detach
Ispagnolu
despegar
Italianu
distaccare,
staccare
Tedescu
loslösen.
istafàre , vrb: stafai 1 Definitzione
fàere istafas, ingannos, trampas
Sinònimos e contràrios
abbovai,
colovrinare,
imbusterai,
imbuvonare,
ingannai,
trambollai,
trampai
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
escroquer,
tromper
Ingresu
to defraud
Ispagnolu
estafar
Italianu
truffare
Tedescu
betrügen.
istagiài, istagiàre , vrb: istagliai,
istallai,
istallare,
istalliare,
istazare,
istedhare 1,
stagiai Definitzione
pigare e istesiare pegos de su tàgiu, nau fintzes in su sensu de istesiare una cosa de un’àtera, isconciare una loba, de lassare addaesegus, separare fintzes a segadura, a tramesadura, a furadura, ispartzire in pianos
Sinònimos e contràrios
aredae,
irgrustiare,
iscambuliare,
iscamedhare,
iscedhai,
istellare
/
istegiare,
istesare
/
chirrare,
iscrobare,
scunfúndiri
/
istacare,
secare
| ctr.
aggrustare,
atagiai,
intaxae
Frases
candho is angiones si ammesturant dhos acorrant po dhos istagiare ◊ su pastore in Santandria che istazat sa lachinza dae su madricau ◊ at istallau is brebeis de is crabas ◊ si ndhe istallat su mascru dae sas berveches ◊ cussos duos si che sunt istedhaos unu tretu mannu dae sa tropa
2.
candho arribbat a s'oru de sas àteras tropas, issu s'istazat e si nche andhat a daennantis
3.
ndi dh'at istallau un'origa a mússiu ◊ su tretu de Sa Pratzita pariat cosa sua: si ndi dh'iat coment'e istallau (B.Lobina)◊ un'annu a oe mi ant istazadu sa robba
4.
si benit istallau totu a muru nc'est logu po palla e po istàntzias (B.Casula)◊ su fundhu de su forru est istagiau in duas partes ◊ is domos prus antigas non giughent soleta, ma funt istagiadas a truncos e tàulas ◊ un'aposentu mannu dh'ant istagiau a tendhas e faint crocai a una parti is maschitedhus e in s'àtera is piciochedhas
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
faire sortir du troupeau,
séparer
Ingresu
to separate,
to discriminate
Ispagnolu
descarriar
Italianu
sbrancare,
separare,
discriminare
Tedescu
aus der Herde absondern,
trennen.
istagnài , vrb: istagnare,
istainare,
istaniare,
istanzare,
stainai Definitzione
pònnere s'istagnu o àteru materiale a pígiu a un'istrégiu siat ca est prus sanu e siat po tupare si portat istampighedhos; sardare cun istagnu; si narat fintzes de su sàmbene chi perdet una segada, in su sensu de si firmare cagiau, de dhu fàere firmare de essire
Sinònimos e contràrios
calafatai,
tupai
/
immartare
Frases
isterzu de ràmine cheret istanzadu ca est perigulosu chi fetat male ◊ cust'isterzu cheret istanzadu ca falat in carchi istampighedha ◊ sa nave dha fatesint armare, únghere e istanzare torra ◊ sas cubas líchidas si ponent cun abba pro istanzare innantis de bi torrare a pònnere binu
2.
cussa segada est manna e su sàmbene no b'istanzat si no la fascas ◊ daghi at bidu su sàmbene falendhe at chircadu chelu de ranzolu pro istanzare
Tradutziones
Frantzesu
étamer,
étancher
Ingresu
to tinplate,
to staunch,
to watertight
Ispagnolu
estañar,
restañar
Italianu
stagnare
Tedescu
verzinnen.
istallàre 1 , vrb Definitzione
andhare a istare in s'istallu, andhare a fàere abbitu, a istare
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
demeurer,
s'établir
Ingresu
to live,
to take one's residence to in a place,
to install
Ispagnolu
residir,
instalar,
instalar
Italianu
dimorare,
prèndere dimòra,
insediare,
installare
Tedescu
sich aufhalten,
sich niederlassen
istampài , vrb: istampare,
stampai Definitzione
fàere istampos; foedhandho de iscritura, iscríere líbberos, giornales e àteru in tipografia, a machinàriu (fàere cópias)/ i. moneda = fàghere su dinari
Sinònimos e contràrios
istuvare,
istuviolai,
istuvonare,
patungi,
pertuntare,
spunciai,
trapai,
tupusonare
/
imprentai
Frases
a fortza de lu pònnere in su fogu, su labiolu si est istampadu ◊ finas in annada bona male campas: iscudes cascu chi s'aera istampas! (Màsala)◊ una balla li aiat istampau sa zubba
2.
sas tipografias istampant líbberos, giornales, e gai
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
percer,
estamper,
imprimer
Ingresu
to print,
to pierce
Ispagnolu
agujerear,
imprimir
Italianu
forare,
stampare
Tedescu
lochen,
drucken.
istanài, istanàre , vrb: stanai Definitzione
bogare, fàere essire de sa tana, pesare sa fera
Sinònimos e contràrios
levare
Tradutziones
Frantzesu
dénicher
Ingresu
to drive out
Ispagnolu
desencovar
Italianu
stanare
Tedescu
aufjagen.
istancàre , vrb: istangai,
istangare,
stangai Definitzione
apuntedhare cun istanga (pruschetotu is gennas)
Sinònimos e contràrios
istangonare
Frases
cherias istanga forte pro t'istangare sa zanna
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
mettre la barre,
bâcler
Ingresu
to bar
Ispagnolu
trancar
Italianu
stangare
Tedescu
verrammeln.
istangonàre , vrb: stangonai Definitzione
serrare, assigurare a istangone
Sinònimos e contràrios
istancare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
barrer
Ingresu
to bar
Ispagnolu
atrancar
Italianu
sprangare
Tedescu
verriegeln.
istantargiài , vrb: istentargiare,
istentarzare,
istrantaxai,
stantarxai Definitzione
pesare o pònnere fichiu, prantau, nau fintzes in su sensu de migliorare, torrare in bonu, torrare a biu
Sinònimos e contràrios
arritzare,
ficare,
istantalissare
| ctr.
colcare
Frases
soi istantargendumindi! ◊ ghetat un'itzérriu e si nd'istrantaxat debressi ◊ si ndi fiat istrantaxau a corpu e m'iat aferrau
2.
bollu chi sa domu si ndi torrit a istantargiai ◊ ita chi si ndi torràt a istrantaxai e dhu biriat aici sa pobidha!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
redresser,
dresser
Ingresu
to erect
Ispagnolu
enderezar,
levantar,
erguir
Italianu
drizzare,
rizzare,
èrgere,
drizzarsi
Tedescu
aufrichten,
erheben,
sich aufrichten.
istantariàre , vrb: istenteriai,
istenteriare,
istintiriare,
stenteriai Definitzione
est su chi faet unu candho portat unu dolore deasi forte chi agiummai perdet su sentidu, nau fintzes in su sensu de si ammachiare; foedhandho de is bècios, nàrrere isciolórios, istare foedhandho chentza cabu
Sinònimos e contràrios
abbadherigare,
ammustèlchere,
dilmagiare,
disimainai,
ildimajare,
sdemmaniai
/
desatinai,
fadhotai,
ilbarionare,
iscassoletare,
sciolloriai,
strollicai
Frases
una pitzinna si fit istintirià e no boliat bídere a nessunu, babbu e mamma sos peus de totu! ◊ su soi de su mesi de arxou istentériat is cristianus e is béstias (S.D'Arco)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
délirer
Ingresu
to rave
Ispagnolu
delirar,
desvariar
Italianu
farneticare,
delirare
Tedescu
irrereden.
istantonài , vrb: istontonare,
istuntonare,
stontonai Definitzione
andhare (e fintzes fàere andhare) a tòntonos, coment'e orruendho candho a un'ala candho a s'àtera, chentza si agguantare bene prantaos, comente faet unu imbriagu o pigau a illuinu / andhare istòntona istòntona = a su tàmbula tàmbula
Sinònimos e contràrios
istontoleare,
istontorrinare,
stombi,
tontonae
Frases
leat a dereta istontonendhe e abbrunchendhe in s'impedradu iscumbessu ◊ cudhas lughes fuint istontonandhedhu peus de candho si est imbreagau
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
vaciller,
chanceler
Ingresu
to sway
Ispagnolu
vacilar,
oscilar,
tambalearse
Italianu
vacillare
Tedescu
schwanken.
istapàre , vrb: istupai,
istupare,
istupari,
stapai Definitzione
tròchere su tapu o fintzes àteru chi si ponet a tupone e no lassat passare sa cosa; essire totinduna de calecunu logu, andharesindhe impresse
Sinònimos e contràrios
stuponai
| ctr.
tapai
Frases
istupade s'ampulla e betade! ◊ che cheret istupada s'abba de sa bartza pro abbare s'iscra ◊ istupàdebbos bene sas orijas! ◊ andhaias a s'ortu a che istupare s'abba de sa cora ◊ cheret istupadu su cundhutu ca s'abba no colat ◊ a mi dhu istupas su lavandinu?
2.
istupa a fora! ◊ dae un'otorinu ndhe istupant duas pisedhutzas ◊ eh, tui istupandi meda a foras cun sa màchina sentza de castiai si ndi est passendi àtera!…◊ nci fut istupau che unu bentu ◊ su bentu che istupat fúrridu urulendhe ◊ che so istupadu a chircare comente mi so sapidu chi mancaiat su bestiàmine
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
déboucher,
débusquer
Ingresu
to unclog,
to uncork,
to come out
Ispagnolu
destapar,
descorchar
Italianu
stappare,
sturare,
stasare,
sbucare
Tedescu
entkorken,
ausräumen,
herauskommen.
istatizàre , vrb Definitzione
pònnere in manos de s'istadu, fàere mere s'istadu
Frases
bi at logos chi ant istatizadu totu, s'istadu est padronu assolutu
Tradutziones
Frantzesu
nationalizer
Ingresu
to nationalize
Ispagnolu
nacionalizar
Italianu
nazionalizzare
Tedescu
verstaatlichen.