bolizàre , vrb: abbuligiai 1,
bolluzare,
boluzare,
bulizare,
bullizare,
bullugiare,
bullujare,
bullutzare,
bulluzare,
buluzare Definition
murigare, mòvere e avolotare, nau pruschetotu foedhandho de abba o cosas deasi; fàere burdellu
Synonyms e antonyms
abbolojare,
abborotai,
abbussiare,
ammoroscare,
bugliare,
intruai,
istriulare,
sciambullai,
trubulare,
trullare,
trumbugliai
/
abbaunzare
Sentences
ant boluzadu sa funtana, boluzadu est su trainu ◊ si bulluzat su mare, dae subra l'inchimerant sas nues… in pag'ora est un'inferru! ◊ su rivu curriat in mesu de pretas biancas, bullutzatu
Etymon
itl.
bollire
Translations
French
troubler
English
to numb
Spanish
enturbiar
Italian
intorbidare
German
trüben.
boltàre , vrb: bortare,
bortiare,
vortare Definition
furriare a s'àtera parte, fache a ccn. po agiudu, po foedhare; fàere fúrriu, cambiare; pigaresidha contras a chie cumandhat, contras a ccn.
Synonyms e antonyms
colojare,
furriai
/
cambiai,
imbortare
Idioms
csn:
bortàresi a su ferru ruju = no tènniri arrispetu po nudha e po nisciunus; boltare sos chervedhos = ammachiaisí
Sentences
sos mazores no ischiant a cale santu si bortare e dubba chi si lis presentat unu ◊ si ch'est bortadu a s'àtera bandha candho at bidu a mie ◊ bolta a nois sos ògios tuos!
2.
onzi dimóniu si est boltadu a santu ◊ farina de tiàulu si boltat in telau ◊ s'allegria mea como si mi fit bortiandhe in tristura ◊ sa balentia dae valore che l'ant bortata in cosa leza ◊ a s'intèndhere su frúsciu de su trenu s'àinu si est boltadu a dimóniu! ◊ si tiat bortare su tempus, tandho fortzis tiat sanare
3.
fint medas sos bandhios chi si bortabant in d-unu chin pastores e carbonarjos in cussos litos
4.
sos minores si sunt boltendhe a sos mannos ◊ fache discostare sa runtzinalla chi si m'est bortada ◊ li at atunchiau s'istrópiu de s'orgógliu e tandho si est bortau ◊ su poledhu, candho si sapiat zente colàndheli serente, si bortabat a càrchides
5.
si sutzedit calchi cosa no boltes culpas a mie!
6.
est gai isurzidu chi si bortat a su ferru ruju (G.Ruju)
7.
in custu carrasegare ses boltendhe sos chervedhos
Etymon
ltn.
*voltare
Translations
French
tourner,
se retourner
English
to turn against s.o.,
to rebel
Spanish
darse vuelta
Italian
voltare,
rivoltarsi
German
wenden,
sich auflehnen.
boltulàre , vrb: bortulare,
botulare,
vortulare Definition
furriare o fàere orrúere a terra, orrúere, betare apare sa cosa chentza órdine perunu lassandhodha posta a tréulu, pònnere sa cosa farrancas a susu
Synonyms e antonyms
botulare,
corriare,
fruschinare,
imbrotulare,
iscrucuedhai,
isvortulare,
lodhurare,
tambulare
Sentences
ant boltuladu su logu a fundhu in susu ◊ si su padronu tiat ischire in cale ora benit su ladru, tiat bizare e no si tiat lassare bortulare sa domo ◊ s'ampulla si est male posta che podet bortulare ◊ cussa cosa fit ritza ma ch'est bortulada
Etymon
ltn.
*vol(u)tulare
Translations
French
renverser
English
to overturn
Spanish
revolver,
volcar,
mezclar
Italian
rivoltare,
rovesciare
German
umkehren,
umwerfen.
bombardài , vrb: bombardare,
bombordare,
bumbardare Definition
betare bombas
Synonyms e antonyms
abbombiai
Sentences
me in Gonnus is americanus iant bombardau e iant fatu prus de centu mortus ◊ una noti iant bombardau su castedhu e ndi furiant arrutus is murus e ant tudau totu ◊ sos Americanos sunt bombardenne in Irak ◊ su tzocu mi fateit pensare a cussa nave de gherra chi bombardaiat
Translations
French
bombarder
English
to shell,
to bomb
Spanish
bombardear
Italian
bombardare
German
bombardieren.
bòmbere , vrb Definition
caciare, torrare de s'istògomo sa cosa chi unu at papau, nau fintzes in su sensu de bogare cosa meda; èssere a conos, àere gana de caciare; orròschere a unu; pagare o prànghere po su male fatu: s'impreat prus che àteru a pps. (bómbidu, bómbiu) o a inf. / bòmberenche su frocu de s'ànima = catzàrendhe sos ogros, caciaindi totu
Synonyms e antonyms
arrevesciai,
bombare,
bombitai,
butare,
caciae,
gòmbere,
istercorare
/
marigai
Sentences
est a cónios e comintzandhe a bòmbere ◊ sa miniera aiat incomintzatu a bòmbere abba chi s'aiat piligatu rocas, funnos e donzi cosa ch'imbeniat ◊ ambos duos si aiant apompiatu su chi nche aiat bómbitu su frastinzu
2.
como los apo bómbidos custos argas de muntonarzu chi no ischint fàghere àteru si no dare ifadu a s'àteru!
3.
addaghi mi che segas ben'ene sa passéntzia che la bombes totu a una bia!
Etymon
ltn.
vomere
Translations
French
vomir,
avoir du dégoût pour…
English
to vomit,
to loathe sthg
Spanish
vomitar
Italian
vomitare,
avére qlc. a nàusea
German
brechen,
vor etwas Ekel empfinden.
bombiàre , vrb Definition
coment'e torrare agoa su sonu candho agatat ananti ccn. cosa
Synonyms e antonyms
arreddobbai,
arrembombai,
atumbidai,
intumbidare,
intumbire
Etymon
srd.
Translations
French
résonner,
retentir
English
to rumble
Spanish
retumbar,
resonar
Italian
rimbombare
German
dröhnen.
bombitài, bombitàre , vrb: bumbitare,
vomitai Definition
caciare, torrare de s'istògomo sa cosa chi unu at papau; bogare a fora a meda coment'e caciadura; èssere a conos, àere gana de caciare
Synonyms e antonyms
arrevesciai,
bombare,
bòmbere,
butare,
caciae,
conare,
gòmbere,
istercorare
Sentences
su carabbineri che at bombitadu su chi zuchiat in corpus bidindhe cudhu cun su leputzedhu ficadu in su coro
2.
acudesit su trenu bombitendhe fumentu, ca tandho fit a vapore
Etymon
itl.
Translations
French
vomir
English
to vomit
Spanish
vomitar
Italian
vomitare
German
brechen.
bordài , vrb: abbordai,
brodai,
brodare Definition
fàere mustras, disegnos, figuras cun d-una genia de cosidura a filu de diferente colore po bellesa in is trastos, in is orrollos / b. a tamburru, a ramus, a granu de órgiu
Synonyms e antonyms
alamarare,
obrare
Sentences
abberi, pitzinnedhu innotzente, sa bertuledha chi mama tua at brodadu cun filos de oro! (G.Maieli)
Etymon
spn., ctl.
bordar, brodar
Translations
French
broder
English
to embroider
Spanish
bordar
Italian
ricamare
German
sticken.
bordigiài, bordigiàre , vrb Definition
andhare a biraorba, furriandho de parte, navigandho a bentu contràriu
Sentences
su bastimentu torrat a bordigiai ◊ navighendhe a vela istesa cun fieresa bordigendhe
Translations
French
louvoyer
English
to tack
Spanish
bordear
Italian
bordeggiare
German
lavieren.
borriàre , vrb: abborriare Definition
su si pesare a boghes chi faent is àinos
Synonyms e antonyms
abborrochinare,
barroinae,
borrare,
borrighinare,
corrinai,
orriare
Sentences
fit unu finimundhu s'aininu burdellu: sos àinos dae fundhu borriaiant totu (Pealesu)
Scientific Terminology
bga
Etymon
srd.
Translations
French
braire
English
to bray
Spanish
rebuznar
Italian
ragliare
German
iahen.
borrighinàre , vrb: borrochinare,
burruxinari Definition
istare a corrighinos, a borróilos, nau prus che àteru de bestiàmene bulu / ite ses borrochinandhe?! = ita tenis a tzérrius?!
Synonyms e antonyms
abborriare,
ammuilare,
barroinae,
borrare,
borridare,
corrighinare,
corrinai,
muniae
Sentences
is mallorus funt burruxinendi
Etymon
srd.
Translations
French
mugir
English
to moo
Spanish
mugir
Italian
muggire
German
muhen.
borulàre 1 , vrb Definition
fàere crocólios in bentre, in istentinas
Synonyms e antonyms
currulare
Etymon
srd.
Translations
French
gargouiller
English
to gurgle
Spanish
borbotear,
gorgotear
Italian
borbogliare
German
knurren.
bos , prn: bosi,
vos Definition
prn. de sa de duas personas pl. (o de arrespetu po una persona manna, po una persona chi no si connoschet) postu coment'e cumplementu: a boso, a bois, a bosatrus, a fustei
Synonyms e antonyms
si
Sentences
bos fato andhare, bos so nendhe, bos cherzo a domo, bos so iscurtendhe, bos dao custu ◊ custu est su líbburu chi bosi presentaus ◊ beh, adiosu: zeo bosi lasso ca tenzo de atèndhere!
Etymon
ltn.
vos
Translations
French
vous
English
to you
Spanish
vos
Italian
vi (prn)
German
euch,
Sie,
Ihnen.
botài , vrb: botare Definition
pigare a befa, betare botas, foedhare a befa de ccn.
Synonyms e antonyms
diciare,
isciafetai
Etymon
srd.
Translations
French
plaisanter,
badiner,
persifier
English
to joke (about s.o.,
stg.)
Spanish
picar,
vacilar
Italian
motteggiare
German
spötteln.
botzicàre , vrb rfl Definition
lòmpere a pitzu a unu po dhi fàere male
Synonyms e antonyms
afarcai,
allupiri,
atzurrire,
intriglire
/
carriai
Sentences
si li sunt botzicaos sos canes ◊ sa martinica si li est botzicada a supra e li at irbinarjau sas bestes
2.
issu ligabat a pisíliche sas ballizas e si las botzicabat a pala
Etymon
srd.
Translations
French
se jeter (sur),
se lancer (sur)
English
to throw oneself
Spanish
abalanzarse
Italian
avventarsi
German
sich stürzen.
bragài , vrb: abbragare 1,
bragare Definition
fàere braga, èssere cuntentone de una cosa, de sèi etotu, su si pigare a bàntidu o su si giare bàntidos
Synonyms e antonyms
lantarinare,
spamparrai
Sentences
fit bragandhe ca giuchiat sa camisa ammedonada a beculeris mannos ◊ una corròncia si che tzacat braghendhe in mesu de sos paones, bestida cun pumas de paone ◊ de su monte chi tenent ant resone a si ndhe bragare
Etymon
srd.
Translations
French
faire le m'as- tu-vu,
faire le fanfaron
English
to boast
Spanish
hacer el fanfarrón
Italian
spacconeggiare,
fare lo spocchióso
German
prahlen.
bravantài, bravantàre , vrb Definition
fàere su brafanteri
Synonyms e antonyms
bravanteriai,
bravatonare,
ismagliatzare,
ladrare
Sentences
si est bravantau chi mi at basau
Etymon
srd.
Translations
French
faire le bravache,
se vanter
English
to boast,
to brag
Spanish
jactarse
Italian
braveggiare,
millantare
German
prahlen,
angeben.
bravatonàre , vrb Definition
fàere su brafanteri
Synonyms e antonyms
bravantai,
bravatzare,
ismagliatzare
Etymon
srd.
Translations
French
faire le bravache
English
to grag
Spanish
jactarse
Italian
braveggiare
German
prahlen.
brevàre , vrb: brivai,
brivare,
privai Definition
leare calecuna cosa a unu lassandhodhu chentza nudha, o fintzes fàere a mancu de calecuna cosa; ordinare de no fàere o de no papare calecuna cosa / pps. brivadu, brivu
Synonyms e antonyms
controire,
ispossidiri,
preubbire
Sentences
si est feu a si brivare de su tantu chi pro su vívere est netzessidade, s'istruvusciare est peus ateretantu! (A.Paba)◊ si est brivadu de su chi teniat pro lu dare a unu bisonzosu ◊ si mi brivant de te comente apo a fàghere! ◊ s'astrintura ti faghet brivare de dogni cosa e patire che colora! ◊ su tempus mi at brivadu de disaogu
2.
su dotore dh'at brevadu de bufare binu ◊ no t'istimo, columbu, ca babbu mi at brivadu ◊ su dutore li at brivadu de fumare
Etymon
itl.
Translations
French
priver,
interdir,
défendre
English
to deprive,
to forbid
Spanish
privar,
prohibir
Italian
privare,
proibire
German
berauben,
verbieten.
brevetàre , vrb Definition
assegurare un'imbentu a chie dh'at fatu a manera chi no si ndhe aprofitet àtere
Translations
French
breveter
English
to patent
Spanish
patentar
Italian
brevettare
German
patentieren.