Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

carasiài , vrb: caraxai, crasiai Definition frigare, suíghere un'arremu de sa carena e fintzes sa pasta; a logos, carinnare Synonyms e antonyms afrigongiai, friai, ifricatzare, scrovinai, sfrigongiai / ciuexi, soíghere / carignai Sentences si ti benit càncuru a su piscioni, carasiadhu! ◊ cun sa manu at sodigau a carasiai su fillu nendu is brebus po su dolori de brenti ◊ serbit s'ollu po mi carasiai Etymon ltn. charaxare Translations French frotter, masser English to rub Spanish frotar, amasar Italian strofinare, massaggiare German reiben, massieren.

caraterizài, caraterizàre , vrb Definition distínghere cun o po calecuna cosa Translations French caractériser English to mark (out) Spanish caracterizar, distinguir Italian caraterizzare German kennzeichnen.

caratzàre , vrb: coratzare Definition pònnere sa caratza o faciola in cara, po no si lassare connòschere (po su malu o fintzes po divertimentu a carrasegare) Synonyms e antonyms afaciolai, ammascherai, carotare, incaratzare | ctr. iscaratzare Etymon srd. Translations French masquer, déguiser English to mask Spanish disfrazar, enmascarar Italian mascherare German maskieren.

carcagliàre , vrb: cracagliare Definition su cantare o fàere sa boghe de is crobos, de is arranas Synonyms e antonyms agrogostiare, cacariare, croidare Sentences ube sos rios e benos abbas currentes no ana cracagliendhe istat sa rana intro de sos pojos pienos (P.Serra)◊ sas contularzas las intenno colenne in sa carrela, carcaglienne parent pudhas (G.Tilocca) Scientific Terminology bga Etymon srd. Translations French croasser English to crake Spanish garznar Italian gracchiare German krächzen.

carcaxài , vrb: cracaxai Definition cúrrere, lòmpere a unu po dhi fàere male, brigare, giagarare; fàere cracamúngia, gherrare a unu a brulla, betandhodhu a terra e faendhodhi catigati / cracaxai su procu = istrumpare e trobeire Synonyms e antonyms calcai, perseghire Sentences funt gruis veras carcaxadas de su stori ◊ cracaxadhu, cussu piciochedhu, ca mi est donendi istrobbu! ◊ comunu e istadu ti cracaxant de impostas ◊ dh'at cracaxau sa malària ◊ margiani at cracaxau un'àtera angionedha! Translations French persécuter English to persecute Spanish perseguir Italian perseguitare German verfolgen.

carcinài , vrb: acarcinai, carcinari, cracinai, cranciai, crancinai Definition giare craches, pigare a craches; fàere cun tzacu, a dispetu, sa cosa chi unu no bolet Synonyms e antonyms acromai, acumbuai, arrampedhai, arrebbellai, calchedhare, calchidare, incumerare, screnciai / cadredhai Sentences su molenti at apuntau is peis e at carcinau ◊ bandant a sartai e a cranciai, ca funt cumenti a mobentis in s'arxoba! ◊ ti arregordas candu dh'iat cranciau su cuadhu? ◊ su muenti cràcinat a peis paris 2. a mamma dha fatzu carcinai ma no mi coju cun d-unu béciu! Etymon srd. Translations French donner des coups de pied English to kick (out) Spanish cocear Italian scalciare German ausschlagen.

cardampulài , vrb Definition rfl., ispassiare, pigare passatempos, istare in giru Sentences sa scialema de is annus chi floressint si at a fai istrumbu de is dis brebèscias chi no as a podi cardampulai ◊ tui cardàmpulas e giogas: ses bona feti po cardampulai? Etymon srd. Translations French s'amuser, intriguer English to amuse oneself Spanish divertirse Italian trastullarsi, trescare German trödeln.

cardiàre , vrb Definition giare sa càrdia, callentare (ferru o àteru metallu) fintzes chi essit abbrigau agiummai de s'iscagiare Synonyms e antonyms abbrigai, arrubiai, arrujire, cardigiai, ingrujare, orruviare 2. ti at a inchèndhere semper de piús a fundhu finas a ti cardiare sa cusciénscia (N.Puggioni) Etymon spn. caldear Translations French chauffer au rouge English to make red-hot Spanish caldear, calentar al rojo Italian arroventare German zum Glühen bringen.

carelàre , vrb: carellai, carellare, cuerelai, cuerelare Definition intrare o pònnere in giustítzia a unu po calecuna cosa Synonyms e antonyms cramari, dannuntziai, incherellare, tzitare Sentences m'abbàida a mi carellare de fura!…◊ issu si fiat carellau cun d-unu chi dh'iat fuedhau mali ◊ bandu a ti carellai a su pretori ca mi as iscutu! Etymon itl. quarellare Translations French porter plainte English to bring an action against s.o Spanish querellar Italian querelare German verklagen.

cariàre , vrb Definition suíghere, trebballare a istrecadura sa farra impastada, sighendho cun fortza fintzes a candho sa pasta essit bella lisa e de totunu andhare; frigare, faendho pagu o meda fortza, cun sa pranta de is manos o cun sa matza de su pódhighe un'arremu o unu tretu de carena addoloriu, bogau, atrotigau o àteru (ma fintzes po gustu, a allisadura, a istringidura); foedhandho de cosas díligas, tocare a tropu, pistare (ma si narat fintzes cariare sa pedhe conciada) Synonyms e antonyms ciuexi, iscarasciare 1, soíghere / apalpedhare, aplopodhare, cariedhare, pistae, surrai Sentences passabat notes intregas inturtandhe, cariandhe e tendhendhe 2. penso no as a chèrrere cariadu pro sos isfortzos tuos! ◊ ndh'est rutu dae su carru e como lu sunt cariendhe pro che li torrare unu pè bogadu 3. càriat subra de palas su bàrriu pesosu…◊ sa zente fit totu cariendhe miséria, cussos annos de annada mala ◊ e s'iscoberint mudandha e camija, cària cària e tòcami toca! ◊ si ti cheres cariadu beni, za che tenzo unu bellu fuste!…◊ no ti càries sos ogros ca ti faghet peus a ratinzu: pònedi collíriu! Etymon srd. Translations French pétrir English to knead, to massage Spanish amasar, masajear Italian gramolare la pasta, massaggiare German kneten.

carigài , vrb: carigare Definition fàere a càriga, nau mescamente de sa figu ma fintzes de àteros frutos / carigàresi de unu = pagaresindhe, vengaisí Synonyms e antonyms acalabiare, acalamai, addormicare, allacanae, allartzanai, allizare, ammustiai, apabassai Sentences sa figu cota, si no ndh'est bodhida, si che càrigat dereta ◊ sa figu si ponit in su soli a carigai ◊ sa figu est carighendi 2. za mi ndhe at fatu, ma mi ndhe so carigadu! Etymon srd. Translations French sécher des figues English to desiccate Spanish secarse (de la fruta) Italian assecchire (détto di frutta) German trocken werden.

carignài , vrb: acarignai, carignare, carinnare, carinniai Definition pigare a carignos, istare castiandho cun atentzione e praxere sa persona istimada Synonyms e antonyms acarissiai, ammorare, frandhigare, imbimbinare Sentences si setzit, mi carignat, si riparat in bratzos mios ◊ unu bentu lébiu lébiu ti fait intendi cument'e unu fruscinamentu chi cument'e un'anninnia ti carignat ◊ ti mi astringhes a sinu e mi carignas, mi nínnigas, mi cantas e mi apentas (G.Sini)◊ su beranu paret carignadu de sole e chelos giaros ◊ sa mama carignàt su pipiu passendidhi lébia sa manu in sa faci sudada e abboboscada po sa callentura Etymon srd. Translations French caresser English to caress Spanish cariciar Italian accarezzare German liebkosen.

carmieràre , vrb Definition pònnere su carmieri, regulare is prétzios de is cosas a bèndhere comente faet unu guvernu a manera chi no crescant po aprofitamentu Translations French taxer English to control the price of officially Spanish establecer el precio político Italian calmierare German Höchstpreise amtlich festsetzen.

carminài, carminàre , vrb: craminai, craminare, craminari, garminare Definition ispilusare, bogare de pare sa lana po dh'aprontare a dha filare: foedhandho de banitas, serbit po dhas fàere prus modhes, candho sa lana (o crinu) est abbatilada o no totue parívile a fortza de dhue crocare Synonyms e antonyms acramiai, balminare, irgardare, isgraminare, isparpedhare, laminare Sentences candu is matalafus funta de crinu tocàt a dhus craminai assumancu una borta a s'annu 2. po fàere su nènnere s’isterret unu pratu cun lana infusta e in pitu dhue ponent lentixa, trigu, biada, órgiu, tres cígiris e s’imbúsciat cun lana craminà Etymon ltn. carminare Translations French carder English to card Spanish cardar, escarmenar Italian scardassare German kratzen.

carotàre , vrb: acarotare*, corotare Definition pònnere sa carota, sa caratza o màschera in cara po no dha connòschere Synonyms e antonyms afaciolai, caratzare | ctr. iscaratzare 2. impupas carotadas s'irghelant in su caminu Translations French déguiser English to mask Spanish enmascarar, disfrazar Italian mascherare German maskieren.

carrabbugliài, carrabbulliài , vrb: acarrabbullai Definition lòmpere de mala manera a unu, a una cosa, cracare, iscúdere, gherrare Synonyms e antonyms barriare, carrabbusai, crazugai Sentences candu su noti abarramu a s'orbetu mi carrabbugliàt su sintzu ◊ gei ses afrodhocu: ita ti ant, carrabbulliau is gatus? ◊ un'ómini at carrabbulliau una picioca, aprofitendisindi Translations French attaquer English to assail Spanish asaltar Italian assalire German angreifen.

carrabbusài , vrb: carrabbuzai Definition lòmpere de mala manera a unu, pònnere is manos a pitzu, betare a terra Synonyms e antonyms abbrancai, acafai, aciapai, afarcai, afarrancae, aferrai, aggafai, aggarrai, carrabbugliai, crazugai, tènnere Sentences carrabbusau siast! ◊ passànt de is fuedhus a is cropus: si carrabbusànt, s'iscarenànt, si mussiànt ◊ me in su nuraxi dhoi fiant is cortilis, chi serbiant po óminis, animalis e fintzas po carrabbusai is inimigus Etymon srd. Translations French attaquer, assaillir English to attack Spanish agredir, acometer Italian investire, attaccare German anstoßen.

carragiài, carragiàre, carragliàre , vrb: carrajare, carralzare, carrargiare, carrarjare, carrarzare, carraxai, carrazae Definition ammontare cun calecuna cosa (trastu, orrobba, terra, àteru chi si ponet o arresurtat in pitzu) siat po su fritu, po cuare, po aprigu, difesa, po tudare e àteru Synonyms e antonyms acarragiai, acuguzare, ammantai, assacarrare, cratzai, imbusciae, incarralzare | ctr. iscarragiare, iscuguzare Sentences su pàrracu intregat su letzolu a su giàcanu e custe carràgliat a Santu Bainzu ◊ su trainu in sa badhe si est drommidu intro de su letu carralzadu de nie ◊ sa leada est totu carrarzada de romasinu, almidha e àteras erbas fiagosas 2. si aiat carragliatu sas oricras e si aiat tentu sa conca chin sas manos ◊ iscummitu ca ti carraxant is fémmias a usu de musca! ◊ pro carrarzare a isse mi so postu deo in pregiudíssios mannos ◊ aiant carragiau púncias in mesu a s'orruga Etymon srd. Translations French couvrir English to cover Spanish tapar, cubrir Italian coprire, sommèrgere German bedecken.

carrài , vrb: carrare Definition ingòllere, portare cosa a carru, ma si narat po css. manera de ingòllere cosas de unu logu a s'àteru; nàrrere male de unu / s'ogu est carranne = s'ogru (malàidu) est bogandho malesa Synonyms e antonyms abbiaxai, acarrigiai, batire, carrutzare, poltare Sentences est tota die carrendhe linna cun s'àinu ◊ chie no tenet àteru, carrat sa linna a codhu ◊ a s'incunzada carrat a domo sua trigu e orzu ◊ faghiant sos fogarones cun su sarmentu chi aiant carradu sos pisedhos 2. sos bentos sunt carrendhe nie, fritu, abba, bolasina ◊ sa gherra no est cosa de bi brugliare ca carrat morte, fàmine e corrutu (P.Canu) 3. mancari ndhe li carrent de onzi iscera, de pecos, eo los lasso cantare! ◊ sigheit a nàrrere contras a cudha carrèndheli canta arga bi aiat in su muntonarzu Etymon srd. Translations French transporter English to transport Spanish transportar, llevar Italian trasportare German befördern.

carralciàre , vrb: carrasciare Definition fàere o ispudare carràschios, isprugadura de prumones, de is bruncos Synonyms e antonyms carraschiare, iscarraschiare, sdarrasciai, sflemmai Etymon srd. Translations French expectorer English to expectorate Spanish expectorar Italian espettorare German aushusten.