Abbreviations Legenda | Symbols Legend

cassài , vrb: acassare 1, cassare, catzare 2, catzeare, catziare Definition andhare a cassa, aciapare is animales arestes, tènnere a pessighidura, a isparadura o àteru deasi; agatare a ccn. in su dannu, faendho male, agatare in farta; pigare, buscare (cropos o àteru) Synonyms e antonyms aciocai, tènnere / segudare Idioms csn: giogai a su cassa cassa = a tènnere; si nci podint cassai is topis a berrita = est una domo chi no bi at nudha, no bi at neune Sentences as catziadu in donu ca giughes tropu pículu minore ◊ fipo cassandhe, candho dae unu gardarjedhu bi partint duos lèpores ◊ custu chervu totus lu càtziant e nemos lu tenet ◊ catzeandhe no at fortuna: cartutzas medas ma perdigas nudha!◊ mi apu cassau una pariga de pillonedhus 2. sa corsària de sos coros miràdela chi est igue: si sos Moros sunt che tue, ancu mi cassent sos Moros! 3. gei circat ma gei cassat puru: su cumpàngiu dhi at donau una bussinada a faci Etymon ctl. cassar Translations French chasser, attraper English to hunt, to catch Spanish cazar, coger, atrapar, pillar Italian cacciare, acchiappare, cògliere in fallo German jagen, fangen, ertappen.

castiài , vrb: acastiai, castiare, castiari, casticare, castigare, chestiai Definition abbaidare aperindho o girandho is ogos po bíere sa cosa; tènnere contu, contivigiare, atèndhere calecuna cosa o a ccn. po su bisóngiu chi podet tènnere de agiudu; portare a ogu unu logu o calecuna cosa, giare atentzione chi no che dha furent, chi no tèngiat dannu / càstia!, castiai! = itl. ecco! Synonyms e antonyms abbadiai, abbillai, colbiare / addolie, aggordai, agguardai, cadebai, chistie, coltoire, cultodiare, tentare Idioms csn: castiai mali a unu = fàghere un'ograda mala a unu, coment'e cheríndheli nàrrere chi su chi est faghindhe no andhat bene; castiaisí cun d-unu, cun d-una = èssiri in castiadas, fastigiai, abbaidàresi pro si chèrrere; castiai, no castiai sa cosa (po su tanti chi est)= abbaidare, no abbaidare, no ndhe fàghere contu, lassare cúrrere Sentences castiadhu acomenti est bestiu! ◊ andaus a bíngia a castiai si s'àxina est cumentzendi a coi ◊ chestit, gopai, de innòi is piciochedhus nci essint apenas cabau s'unconi! ◊ si no dhas càstias, is cosas, comenti fais a dhas arregordai?! ◊ is ogos suos si fiant frimaos a castiare in altu 2. a is antzianus is fillus no dhus bollint castiai! ◊ is arrosas sunt floridas ancora: comenti faint a èssiri friscas friscas sena chi nemus dhas castit?!… 3. ingunis tocat a dhoi ponni a calincunu a castiai, de is bortas chi ndi fúrinti totu 4. candu mi at biu pighendimindi totu cudha cosa mi at castiau mali… agiummai mi nci papàt cun is ogus! ◊ una de custas piciocas si castiàt cun d-unu giòvunu, ma no si fiant mai chistionaus ◊ dèu unu chilu de cosa no dhu càstiu, si unu mi dha pigat a cascita intrea! Etymon ltn. castigare Translations French garder English to look, to guard Spanish mirar, guardar Italian guardare, badare, custodire, sorvegliare, vigilare, controllare German ansehen, sich kümmern, behüten, überwachen.

casticàre 1 , vrb: castigae, castigai, castigare 1 Definition brivare de su necessàriu, fàere sufrire; fàere a istrupiau, a macu; fàere sufrire calecuna cosa po pagare una curpa / castigai cun aciotus de cotoni = dare corpos chi no dolent Sentences nos amus a casticare peri sa brente si sas cosas sichint a picare prétziu ◊ ello no mi castigo sa bentre pro comporare machines! 2. cussu no ndhe tenet neghe ca est castigadu dae Deu: ma tue za ses sanu, de conca! Etymon itl. Translations French châtier, punir English to punish Spanish castigar Italian castigare, punire German strafen.

castrài , vrb: crastai, crastare, crestae, crestai Definition segare is butones, segare o acapiare is saitas a un'animale mascu; ispitzare sa castàngia Synonyms e antonyms acaponai, senare / ispitighedhare Sentences pro crastare, como si segat sa coza: sas saitas si prendhent in duos cabos, si segant e si ndhe bogant sos butones 2. dha crastiaus, sa figumorisca, e mamma dh'ammesturàt cun su podhi po su procu Etymon ltn. castrare Translations French châtrer English to castrate Spanish castrar Italian castrare German kastrieren.

catalogài , vrb Definition pònnere in assentu cosas a calidades, assentare cosas cun órdine a manera de dhas agatare cun facilidade; pònnere in registru, in catàlagu Synonyms e antonyms lezistrare, listrai Translations French cataloguer English to catalogue Spanish catalogar Italian catalogare German katalogisieren.

catechizàre , vrb Definition imparare su catechísimu, is ideas principales de una fide Synonyms e antonyms allutrinare Translations French cathéchiser English to catechize Spanish catequizar Italian catechizzare German katechisieren.

catzaviàre , vrb Definition fàere arrefegas, tzatzadas Synonyms e antonyms rebbotare Sentences fit zente chi su tempus no si lu colabat catzaviandhe: biviant a sa bona e a sa bona bestiant Translations French faire la bombe English to gormandize Spanish parrandear, jaranear Italian gozzovigliare German prassen.

causài , vrb: causare Definition fàere naschire, fàere bènnere calecunu efetu, mescamente dannu Synonyms e antonyms intzimiai, ocasionai Sentences sa maladia chi zughet ndhe l'est causada dae su piponzu Translations French causer English to cause Spanish causare Italian causare German verursachen.

cautelài, cautelàre , vrb rfl Definition giare atentzione innanti segundhu ite cosa po no ndh'àere dannu Translations French se prémunir English to take precautions Spanish precaver (se) Italian cautelarsi German sich sichern.

cautivài, cautivàre , vrb Definition fàere o mantènnere s'àteru iscrau, presoneri Etymon spn. Translations French esclavager English to enslave Spanish cautivar Italian ridurre in schiavitù German zum Sklaven machen.

cavacài, cavacàre , vrb: acavacai, cobacare, cobecai, cobecare, copercare, coperciare, covacare, covecare, covocare, crobecai, crobecare, cropecare, cuprecare Definition pònnere calecuna cosa coment'e a covecu, po ammontu, in pitzu, e carragiare etotu; girare, furriare una cosa (o a unu) comente si ponet unu covecu, nau in su sensu de dhu bínchere, de dhu cumbínchere a calecuna cosa, fintzes isserrare Synonyms e antonyms acuguzare, apatigai, bíncere, furriai, inconchinare, tavacare / conchinare, cumbínchere | ctr. iscavacare Idioms csn: èssere covacadu a suore = a una murca de suore, insorau; casu de cuprecare = casu de fàghere a culirzones Sentences s'isterzu samunadu si covecat a sucutare ◊ a su piatu si ndhe li covecat un'àteru pro muntènnere sa cosa in caentu ◊ daghi che aiant crobecau su baulu, su tziu si est postu a brabulliare 2. candho falat su ràndhine, covàcadi! ◊ sa pinneta est covacada a bude ◊ fit una domo betza meda e covacada a fenu ◊ su chelu est totu covacadu de nues ◊ sa paghe s'ala betat cavachendhe sas puntas de su male ◊ sas cartzas covacant sas ancas 3. est própiu cropecadu dae su demóniu! ◊ a chie sisiat, betzu, mannu o minore, che lu covecaiat 4. sos fizos, mischinos, sunt semper in intro che copercaos! Etymon srd. Translations French couvrir, renverser English to cover, to overturn Spanish tapar, volcar, convencer Italian coprire, capovòlgere, sopraffare German bedecken, stürzen, überwältigen.

cèdere , vrb: cèdiri, tzèdere* Definition pèrdere is fortzas, lassare andhare, no aguantare prus, lassare bínchere s'àteru o un'àtera fortza Synonyms e antonyms ammollai, arrèndhere, indugi, iscapae Sentences a fuire cun tegus no apo a cèdere, ca solu su dh'intèndhere mi est fastígiu, e méngius est chi Deu mi ndhe let! (A.Barra)◊ a isse li aviant cédidu terrinu Translations French céder English to give Spanish ceder Italian cèdere, soccómbere German erliegen.

cenài , vrb: cenare, cenari, chenai, chenare, cianai, genare 1 Definition papare sa chena / pps. cenau, chenadu = fintzas isceti agt. Sentences semus andhados a nos chenare ◊ incui as a cenare pane, petza e arrescotu ◊ istasero no si bi chenat? ◊ derisero amus chenadu piscadura ◊ notesta cenaus cardulinu ◊ notesta bengat a cenai in domu! ◊ is fígios funt ispetandho su babbu a torrare dea su monte po chenare ◊ mi soe chenau a pane e casu 2. crabas e brobeis si aconcànt apari bèni cenadas Etymon ltn. cenare Translations French dîner English to supper Spanish cenar Italian cenare German zu Abend essen.

centuplicài, centuplicàre , vrb Definition pònnere o fàere a chentu bortas tanti Translations French centupler, décupler English to multiply by a hundred Spanish centuplicar Italian centuplicare German verhundertfachen.

cepài , vrb: ciapai 1 Definition segare linnàmene a serra bogandhodhu a tàulas fines Synonyms e antonyms serrai 1 Etymon ctl. xapar Translations French scier English to saw Spanish serrar Italian segare German sägen.

cèrri , vrb: cèrriri, chèrrere 1 Definition colare, fàere in chiliru, seberare una cosa de un'àtera; portare in buca a ccn. po ndhe nàrrere male o fintzes po dhu pesare a bíere ite persona est; mòvere calecuna cosa coment'e faendho in chiliru / pps. cérriu 1, chérridu, chérriu; camminai o andai cerrixerri = coment'e ballendhe sas nàdigas, innàiga innàiga, moíndhelas de un'ala a s'àtera, itl. sculettare Synonyms e antonyms cherrintzonare, chilibrare, chirrare, farinare, iscerai, prugae, scedassai, sciliriai, spalinai Sentences cerri sa terra ◊ cerrit e purgat po isceberai e ponni a parti su bonu e su malu ◊ comente finites de mòlere su tricu cherrimus ◊ chi su malu puru si vantat po bonu, gei nc’est unu ciuliri chi cerrit! (Maxia S.) 2. custa est genti cérria che farra in su sedatzu ◊ unu apui de s'atru si ant a prugai coment'e trigu cérriu in su sedatzu ◊ prima de ti fai un'amigu cerridhu! ◊ caminat cerri cerri parit una pudha 3. passillat cerrendi su paneri ◊ est benendi cerrixerri, totu apomponissada, totu arrandas e frocus Etymon ltn. cernere Translations French tamiser English to riddle Spanish tamizar, cribar, cerner Italian cèrnere, vagliare German trennen, sichten.

cerriài, cerriàre , vrb: atzerriai, cirriare, sirriai, tzerriai* Definition betare tzérrios, boghes, betare boghe naendho su númene de unu / cerriai a ccn. si… = cramare a ccn. a bídere si… Synonyms e antonyms abbochinare, giuilare, insirriai, iscramorai / ciamare, muntire, tichirriare | ctr. cagliai, citire Sentences porcu grassu apo in domo ma no círriat como: canno est a pacare si daet a cirriare ◊ toca, cérria a babbu tú si est prontu! ◊ si est postu a cerriare nanno: E ite c'intraus noso cun tue?! Translations French crier, appeler English to shout, to call Spanish llamar, gritar Italian gridare, chiamare German schreien, rufen.

certài , vrb: cheltare, chertare, chestare Definition pigare foedhos s'unu cun s'àteru, foedhare a boghes s'unu contr'a s'àteru; nàrrere foedhos de briga e fintzes de ammeletzu a unu / certai a unu = dare una briga a unu; certai de pari a pari = brigare s'unu cun s'àteru Synonyms e antonyms abbetiae, briare, brigociae, cuntierrare, ghirtare, irvapiare, pabarotare, pletare, trilliare Sentences mairu e mulleri funt sempri certendi: ma poita s'ant a èssi cojaus, si no si podenta biri?! ◊ sas dies mias, duncas, passare las devo chertendhe? ◊ ant certau e arropaus puru si funt 2. dh'iat tzerriau su maistu e dh'iat certau ◊ dèu dha certai sempri, a sorri mia Surnames and Proverbs prb: candu unu non bolit, duus non certant Etymon ltn. certare Translations French se quereller avec qqn., gronder English to quarrel, to scold Spanish pelear, reñir Italian diverbiare, bisticciare, sgridare, redarguire German streiten, schelten.

certificài, certificàre , vrb: tzertificare Definition averguare e assegurare una cosa, unu fatu, prus che àteru cun calecunu documentu iscritu Synonyms e antonyms abberguare Translations French certifier, s'assurer English to attest Spanish certificar Italian certificare German bescheinigen.

chechinàre , vrb: chichinare Definition foedhare achicandho, nàrrere is foedhos a arrogus e a mússius, cun dificurtade po difetu Synonyms e antonyms achicai 1, cocojare Sentences candho timiat, su pitzinnu no resessiat a ispricare paràula e si poniat a chichinare ◊ cun sa tremuledha li at nadu, chichinandhe, de s'ispozare Etymon srd. Translations French bégayer English to stammer Spanish balbucear, tartamudear Italian balbettare German stottern.

«« Search again