Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

carasiài , vrb: caraxai, crasiai Definitzione frigare, suíghere un'arremu de sa carena e fintzes sa pasta; a logos, carinnare Sinònimos e contràrios afrigongiai, friai, ifricatzare, scrovinai, sfrigongiai / ciuexi, soíghere / carignai Frases si ti benit càncuru a su piscioni, carasiadhu! ◊ cun sa manu at sodigau a carasiai su fillu nendu is brebus po su dolori de brenti ◊ serbit s'ollu po mi carasiai Ètimu ltn. charaxare Tradutziones Frantzesu frotter, masser Ingresu to rub Ispagnolu frotar, amasar Italianu strofinare, massaggiare Tedescu reiben, massieren.

caraterizài, caraterizàre , vrb Definitzione distínghere cun o po calecuna cosa Tradutziones Frantzesu caractériser Ingresu to mark (out) Ispagnolu caracterizar, distinguir Italianu caraterizzare Tedescu kennzeichnen.

caratzàre , vrb: coratzare Definitzione pònnere sa caratza o faciola in cara, po no si lassare connòschere (po su malu o fintzes po divertimentu a carrasegare) Sinònimos e contràrios afaciolai, ammascherai, carotare, incaratzare | ctr. iscaratzare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu masquer, déguiser Ingresu to mask Ispagnolu disfrazar, enmascarar Italianu mascherare Tedescu maskieren.

carcagliàre , vrb: cracagliare Definitzione su cantare o fàere sa boghe de is crobos, de is arranas Sinònimos e contràrios agrogostiare, cacariare, croidare Frases ube sos rios e benos abbas currentes no ana cracagliendhe istat sa rana intro de sos pojos pienos (P.Serra)◊ sas contularzas las intenno colenne in sa carrela, carcaglienne parent pudhas (G.Tilocca) Terminologia iscientìfica bga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu croasser Ingresu to crake Ispagnolu garznar Italianu gracchiare Tedescu krächzen.

carcaxài , vrb: cracaxai Definitzione cúrrere, lòmpere a unu po dhi fàere male, brigare, giagarare; fàere cracamúngia, gherrare a unu a brulla, betandhodhu a terra e faendhodhi catigati / cracaxai su procu = istrumpare e trobeire Sinònimos e contràrios calcai, perseghire Frases funt gruis veras carcaxadas de su stori ◊ cracaxadhu, cussu piciochedhu, ca mi est donendi istrobbu! ◊ comunu e istadu ti cracaxant de impostas ◊ dh'at cracaxau sa malària ◊ margiani at cracaxau un'àtera angionedha! Tradutziones Frantzesu persécuter Ingresu to persecute Ispagnolu perseguir Italianu perseguitare Tedescu verfolgen.

carcinài , vrb: acarcinai, carcinari, cracinai, cranciai, crancinai Definitzione giare craches, pigare a craches; fàere cun tzacu, a dispetu, sa cosa chi unu no bolet Sinònimos e contràrios acromai, acumbuai, arrampedhai, arrebbellai, calchedhare, calchidare, incumerare, screnciai / cadredhai Frases su molenti at apuntau is peis e at carcinau ◊ bandant a sartai e a cranciai, ca funt cumenti a mobentis in s'arxoba! ◊ ti arregordas candu dh'iat cranciau su cuadhu? ◊ su muenti cràcinat a peis paris 2. a mamma dha fatzu carcinai ma no mi coju cun d-unu béciu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu donner des coups de pied Ingresu to kick (out) Ispagnolu cocear Italianu scalciare Tedescu ausschlagen.

cardampulài , vrb Definitzione rfl., ispassiare, pigare passatempos, istare in giru Frases sa scialema de is annus chi floressint si at a fai istrumbu de is dis brebèscias chi no as a podi cardampulai ◊ tui cardàmpulas e giogas: ses bona feti po cardampulai? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'amuser, intriguer Ingresu to amuse oneself Ispagnolu divertirse Italianu trastullarsi, trescare Tedescu trödeln.

cardiàre , vrb Definitzione giare sa càrdia, callentare (ferru o àteru metallu) fintzes chi essit abbrigau agiummai de s'iscagiare Sinònimos e contràrios abbrigai, arrubiai, arrujire, cardigiai, ingrujare, orruviare 2. ti at a inchèndhere semper de piús a fundhu finas a ti cardiare sa cusciénscia (N.Puggioni) Ètimu spn. caldear Tradutziones Frantzesu chauffer au rouge Ingresu to make red-hot Ispagnolu caldear, calentar al rojo Italianu arroventare Tedescu zum Glühen bringen.

carelàre , vrb: carellai, carellare, cuerelai, cuerelare Definitzione intrare o pònnere in giustítzia a unu po calecuna cosa Sinònimos e contràrios cramari, dannuntziai, incherellare, tzitare Frases m'abbàida a mi carellare de fura!…◊ issu si fiat carellau cun d-unu chi dh'iat fuedhau mali ◊ bandu a ti carellai a su pretori ca mi as iscutu! Ètimu itl. quarellare Tradutziones Frantzesu porter plainte Ingresu to bring an action against s.o Ispagnolu querellar Italianu querelare Tedescu verklagen.

cariàre , vrb Definitzione suíghere, trebballare a istrecadura sa farra impastada, sighendho cun fortza fintzes a candho sa pasta essit bella lisa e de totunu andhare; frigare, faendho pagu o meda fortza, cun sa pranta de is manos o cun sa matza de su pódhighe un'arremu o unu tretu de carena addoloriu, bogau, atrotigau o àteru (ma fintzes po gustu, a allisadura, a istringidura); foedhandho de cosas díligas, tocare a tropu, pistare (ma si narat fintzes cariare sa pedhe conciada) Sinònimos e contràrios ciuexi, iscarasciare 1, soíghere / apalpedhare, aplopodhare, cariedhare, pistae, surrai Frases passabat notes intregas inturtandhe, cariandhe e tendhendhe 2. penso no as a chèrrere cariadu pro sos isfortzos tuos! ◊ ndh'est rutu dae su carru e como lu sunt cariendhe pro che li torrare unu pè bogadu 3. càriat subra de palas su bàrriu pesosu…◊ sa zente fit totu cariendhe miséria, cussos annos de annada mala ◊ e s'iscoberint mudandha e camija, cària cària e tòcami toca! ◊ si ti cheres cariadu beni, za che tenzo unu bellu fuste!…◊ no ti càries sos ogros ca ti faghet peus a ratinzu: pònedi collíriu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pétrir Ingresu to knead, to massage Ispagnolu amasar, masajear Italianu gramolare la pasta, massaggiare Tedescu kneten.

carigài , vrb: carigare Definitzione fàere a càriga, nau mescamente de sa figu ma fintzes de àteros frutos / carigàresi de unu = pagaresindhe, vengaisí Sinònimos e contràrios acalabiare, acalamai, addormicare, allacanae, allartzanai, allizare, ammustiai, apabassai Frases sa figu cota, si no ndh'est bodhida, si che càrigat dereta ◊ sa figu si ponit in su soli a carigai ◊ sa figu est carighendi 2. za mi ndhe at fatu, ma mi ndhe so carigadu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sécher des figues Ingresu to desiccate Ispagnolu secarse (de la fruta) Italianu assecchire (détto di frutta) Tedescu trocken werden.

carignài , vrb: acarignai, carignare, carinnare, carinniai Definitzione pigare a carignos, istare castiandho cun atentzione e praxere sa persona istimada Sinònimos e contràrios acarissiai, ammorare, frandhigare, imbimbinare Frases si setzit, mi carignat, si riparat in bratzos mios ◊ unu bentu lébiu lébiu ti fait intendi cument'e unu fruscinamentu chi cument'e un'anninnia ti carignat ◊ ti mi astringhes a sinu e mi carignas, mi nínnigas, mi cantas e mi apentas (G.Sini)◊ su beranu paret carignadu de sole e chelos giaros ◊ sa mama carignàt su pipiu passendidhi lébia sa manu in sa faci sudada e abboboscada po sa callentura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu caresser Ingresu to caress Ispagnolu cariciar Italianu accarezzare Tedescu liebkosen.

carmieràre , vrb Definitzione pònnere su carmieri, regulare is prétzios de is cosas a bèndhere comente faet unu guvernu a manera chi no crescant po aprofitamentu Tradutziones Frantzesu taxer Ingresu to control the price of officially Ispagnolu establecer el precio político Italianu calmierare Tedescu Höchstpreise amtlich festsetzen.

carminài, carminàre , vrb: craminai, craminare, craminari, garminare Definitzione ispilusare, bogare de pare sa lana po dh'aprontare a dha filare: foedhandho de banitas, serbit po dhas fàere prus modhes, candho sa lana (o crinu) est abbatilada o no totue parívile a fortza de dhue crocare Sinònimos e contràrios acramiai, balminare, irgardare, isgraminare, isparpedhare, laminare Frases candu is matalafus funta de crinu tocàt a dhus craminai assumancu una borta a s'annu 2. po fàere su nènnere s’isterret unu pratu cun lana infusta e in pitu dhue ponent lentixa, trigu, biada, órgiu, tres cígiris e s’imbúsciat cun lana craminà Ètimu ltn. carminare Tradutziones Frantzesu carder Ingresu to card Ispagnolu cardar, escarmenar Italianu scardassare Tedescu kratzen.

carotàre , vrb: acarotare*, corotare Definitzione pònnere sa carota, sa caratza o màschera in cara po no dha connòschere Sinònimos e contràrios afaciolai, caratzare | ctr. iscaratzare 2. impupas carotadas s'irghelant in su caminu Tradutziones Frantzesu déguiser Ingresu to mask Ispagnolu enmascarar, disfrazar Italianu mascherare Tedescu maskieren.

carrabbugliài, carrabbulliài , vrb: acarrabbullai Definitzione lòmpere de mala manera a unu, a una cosa, cracare, iscúdere, gherrare Sinònimos e contràrios barriare, carrabbusai, crazugai Frases candu su noti abarramu a s'orbetu mi carrabbugliàt su sintzu ◊ gei ses afrodhocu: ita ti ant, carrabbulliau is gatus? ◊ un'ómini at carrabbulliau una picioca, aprofitendisindi Tradutziones Frantzesu attaquer Ingresu to assail Ispagnolu asaltar Italianu assalire Tedescu angreifen.

carrabbusài , vrb: carrabbuzai Definitzione lòmpere de mala manera a unu, pònnere is manos a pitzu, betare a terra Sinònimos e contràrios abbrancai, acafai, aciapai, afarcai, afarrancae, aferrai, aggafai, aggarrai, carrabbugliai, crazugai, tènnere Frases carrabbusau siast! ◊ passànt de is fuedhus a is cropus: si carrabbusànt, s'iscarenànt, si mussiànt ◊ me in su nuraxi dhoi fiant is cortilis, chi serbiant po óminis, animalis e fintzas po carrabbusai is inimigus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu attaquer, assaillir Ingresu to attack Ispagnolu agredir, acometer Italianu investire, attaccare Tedescu anstoßen.

carragiài, carragiàre, carragliàre , vrb: carrajare, carralzare, carrargiare, carrarjare, carrarzare, carraxai, carrazae Definitzione ammontare cun calecuna cosa (trastu, orrobba, terra, àteru chi si ponet o arresurtat in pitzu) siat po su fritu, po cuare, po aprigu, difesa, po tudare e àteru Sinònimos e contràrios acarragiai, acuguzare, ammantai, assacarrare, cratzai, imbusciae, incarralzare | ctr. iscarragiare, iscuguzare Frases su pàrracu intregat su letzolu a su giàcanu e custe carràgliat a Santu Bainzu ◊ su trainu in sa badhe si est drommidu intro de su letu carralzadu de nie ◊ sa leada est totu carrarzada de romasinu, almidha e àteras erbas fiagosas 2. si aiat carragliatu sas oricras e si aiat tentu sa conca chin sas manos ◊ iscummitu ca ti carraxant is fémmias a usu de musca! ◊ pro carrarzare a isse mi so postu deo in pregiudíssios mannos ◊ aiant carragiau púncias in mesu a s'orruga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couvrir Ingresu to cover Ispagnolu tapar, cubrir Italianu coprire, sommèrgere Tedescu bedecken.

carrài , vrb: carrare Definitzione ingòllere, portare cosa a carru, ma si narat po css. manera de ingòllere cosas de unu logu a s'àteru; nàrrere male de unu / s'ogu est carranne = s'ogru (malàidu) est bogandho malesa Sinònimos e contràrios abbiaxai, acarrigiai, batire, carrutzare, poltare Frases est tota die carrendhe linna cun s'àinu ◊ chie no tenet àteru, carrat sa linna a codhu ◊ a s'incunzada carrat a domo sua trigu e orzu ◊ faghiant sos fogarones cun su sarmentu chi aiant carradu sos pisedhos 2. sos bentos sunt carrendhe nie, fritu, abba, bolasina ◊ sa gherra no est cosa de bi brugliare ca carrat morte, fàmine e corrutu (P.Canu) 3. mancari ndhe li carrent de onzi iscera, de pecos, eo los lasso cantare! ◊ sigheit a nàrrere contras a cudha carrèndheli canta arga bi aiat in su muntonarzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu transporter Ingresu to transport Ispagnolu transportar, llevar Italianu trasportare Tedescu befördern.

carralciàre , vrb: carrasciare Definitzione fàere o ispudare carràschios, isprugadura de prumones, de is bruncos Sinònimos e contràrios carraschiare, iscarraschiare, sdarrasciai, sflemmai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu expectorer Ingresu to expectorate Ispagnolu expectorar Italianu espettorare Tedescu aushusten.

«« Torra a chircare