addulcàre , vrb: addurcare Definizione
allebiare unu sunfrimentu
Sinonimi e contrari
addruchire,
immelai,
indrucai,
indurchire,
melai
/
ammellare
Frasi
lassa s'iscunfortu, tantu no ti sanat, si puru addulcat sa pena! ◊ cue est unu regnu de paghe addulcadu dae su cantu de sas chígulas ◊ su tempus at addurcadu: no est prus fritu che a sas dies coladas ◊ cun càntigos addúrcami custu tempus ràntzigu! ◊ addúlcami, chiterra mia, cun cudhu sonu melodiosu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
radoucir
Inglese
to sweeten
Spagnolo
suavizar,
mitigar
Italiano
raddolcire
Tedesco
versüßen.
addúlchidu , nm Definizione su addulchire, unu fàere delicau, carosu Sinonimi e contrari ternura Etimo srd.
addulchíre addruchíre
addulgàre , vrb Sinonimi e contrari ammítere, atorgare, avriare 1, cufessare | ctr. necare Etimo spn. atorgar.
adduloràre addolorài
addultzíre addruchíre
addumàre , vrb Definizione cropare a tzumbadas, atumbare comente faent is mascos brebeghinos chi s'iscudent sa conca apare (e fintzes is angionedhos a giogu) Sinonimi e contrari atumbae, tzumbai Frasi is agnonedhos canno s'intenniant bene si moviant a giogare e si addumaiant pari pari (L.Mameli)
addúncas addúcas
adduràe, addurài, adduràre , vrb Definizione
tratènnere, sighire e istare in su matessi logu; istentare, lassare passare tropu tempus
Sinonimi e contrari
abarrai,
afrimai,
aturai,
imbarare,
tratèniri
/
istentae,
tricare
| ctr.
andai,
tocai 1
Frasi
addura, no ti che andhes! ◊ pentzat chi su meri addurat a torrai ◊ si adduras drommida e preitosa, a manu tua ti ses iscavendhe pro cantu durat mundhu úmida losa! (Prantaferru) ◊ cudhu si ch'est andhadu e isse s'est adduradu inie ◊ serra: chie est intro addurat intro, chie est fora addurat fora! ◊ addura frimmu!
2.
addurat a si ndi arregordai ◊ apu addurau tropu a mi cumbinci
Etimo
ctl.
aturar-se
Traduzioni
Francese
rester,
tarder
Inglese
to stay,
to be late
Spagnolo
tardar,
demorar
Italiano
restare,
tardare
Tedesco
bleiben,
aufhalten.
addurcàre addulcàre
addusianàe , vrb Definizione prnl., àere s'abbrítiu, giúghere s'intiga, sa capacidade, s'abbilesa de fàere calecuna cosa Frasi su fixu mannu no si est addusianau a allue su fogu a sa mamma!
addúsiri , vrb: addúxiri Definizione
bogare o nàrrere motivos, argumentos po calecuna arrexone
Traduzioni
Francese
invoquer
Inglese
to adduce
Spagnolo
aducir
Italiano
addurre
Tedesco
vorbringen.
addutrinàdu addotrinàu
addutuperiàre , vrb: adutuperiare Definizione
fàere a bregúngia a ccn. mescamente pigandhodhu a briga, batire a malu istadu, a malu puntu
Sinonimi e contrari
abbilgonzare,
abbituperare,
futuperare,
iscronniare
| ctr.
abantai,
onorai
Frasi
sa galera a s'innossente no lu bochit ma l'addutupériat ◊ su male a chie no buchiet adutupériat
Traduzioni
Francese
vitupérer,
humilier
Inglese
to vituperate,
to humiliate
Spagnolo
vituperar,
humillar
Italiano
vituperare,
umiliare
Tedesco
beschimpfen,
demütigen.
addúxiri addúsiri
adecuàdu , pps, agt Definizione
de adecuare; chi andhat bene, chi est adatu, chi dhue deghet
Sinonimi e contrari
getosu,
giustu
Traduzioni
Francese
proportionné
Inglese
adequate
Spagnolo
adecuado
Italiano
adeguato
Tedesco
angemessen.
adecuàre , vrb Definizione
agiustare, addatare, cambiare una cosa o unu fàere a manera de arresurtare méngius, prus adatu, su chi serbit
Sinonimi e contrari
adatai,
agiustai
Frasi
su de adecuare su sardu a sas netzessidades de oe in die diat dèvere èssere faina de iscritores e poetas capatzes (S.Seu)◊ at irboidau su dinari a pitu de sa mesa, l'at totu bene adecuau e contau
Traduzioni
Francese
proportionner
Inglese
to adjust
Spagnolo
adecuar
Italiano
adeguare
Tedesco
angleichen.
adelantài, adelantàre, adelentàre addelantài
adenàda , nf: aranada,
arenà,
arenada,
arenara,
arrenada Definizione
genia de mata (no tanti manna) e de frutuàriu, po su prus maduru, chi faet in mesu coment'e a silibbas tramesadas cun d-unu pigighedhu de cosa groga crara, totu a granighedhos unu pagu longhitos e cracos de colore orrúbiu cotu o craru: su corgiolu est marigosu che fele e de colore grogo; in calecunu logu dhu narant a una genia de pane, a tzichi, chi faent po is festas / genias de arenada: a pisu modhi, a pisu tostau, arbada, arbau, arga, durci
Sinonimi e contrari
aniada,
granada,
melaeranu,
melagranada*,
tanada
Modi di dire
csn:
fai s'àrburi de s'arenada = s'àrbure ritza; fai s'arrisu de s'arenada (arruta a terra e scuartarada)= frastimu, nau cun feli de chini si arrít de calincunu
Frasi
sa mata de s’adenada frorit in bíngia de susu…◊ sa mata de s'arenara bogat froris de seda… mamma est arrennegara ca babbu est béciu mera!
2.
su bestiri prus bellu chi teniat furiat cussu de villudu a colori de pisu de arenada
3.
- Faimí su santu prexeri de ti sei ingunis, ca fais a arrí sa genti! - S'arrisu de s'arenada fatzant!
Terminologia scientifica
frt, Punica granatum
Traduzioni
Francese
grenadier,
grenade
Inglese
pomegranate
Spagnolo
granado
Italiano
melograno,
melagrana
Tedesco
Granatapfelbaum,
Granatapfel.
adenàntis addaenànte