A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

addulcàre , vrb: addurcare Definitzione allebiare unu sunfrimentu Sinònimos e contràrios addruchire, immelai, indrucai, indurchire, melai / ammellare Frases lassa s'iscunfortu, tantu no ti sanat, si puru addulcat sa pena! ◊ cue est unu regnu de paghe addulcadu dae su cantu de sas chígulas ◊ su tempus at addurcadu: no est prus fritu che a sas dies coladas ◊ cun càntigos addúrcami custu tempus ràntzigu! ◊ addúlcami, chiterra mia, cun cudhu sonu melodiosu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu radoucir Ingresu to sweeten Ispagnolu suavizar, mitigar Italianu raddolcire Tedescu versüßen.

addúlchidu , nm Definitzione su addulchire, unu fàere delicau, carosu Sinònimos e contràrios ternura Ètimu srd.

addulchíre addruchíre

addulgàre , vrb Sinònimos e contràrios ammítere, atorgare, avriare 1, cufessare | ctr. necare Ètimu spn. atorgar.

adduloràre addolorài

addultzíre addruchíre

addumàre , vrb Definitzione cropare a tzumbadas, atumbare comente faent is mascos brebeghinos chi s'iscudent sa conca apare (e fintzes is angionedhos a giogu) Sinònimos e contràrios atumbae, tzumbai Frases is agnonedhos canno s'intenniant bene si moviant a giogare e si addumaiant pari pari (L.Mameli)

addúncas addúcas

adduràe, addurài, adduràre , vrb Definitzione tratènnere, sighire e istare in su matessi logu; istentare, lassare passare tropu tempus Sinònimos e contràrios abarrai, afrimai, aturai, imbarare, tratèniri / istentae, tricare | ctr. andai, tocai 1 Frases addura, no ti che andhes! ◊ pentzat chi su meri addurat a torrai ◊ si adduras drommida e preitosa, a manu tua ti ses iscavendhe pro cantu durat mundhu úmida losa! (Prantaferru) ◊ cudhu si ch'est andhadu e isse s'est adduradu inie ◊ serra: chie est intro addurat intro, chie est fora addurat fora! ◊ addura frimmu! 2. addurat a si ndi arregordai ◊ apu addurau tropu a mi cumbinci Ètimu ctl. aturar-se Tradutziones Frantzesu rester, tarder Ingresu to stay, to be late Ispagnolu tardar, demorar Italianu restare, tardare Tedescu bleiben, aufhalten.

addurcàre addulcàre

addusianàe , vrb Definitzione prnl., àere s'abbrítiu, giúghere s'intiga, sa capacidade, s'abbilesa de fàere calecuna cosa Frases su fixu mannu no si est addusianau a allue su fogu a sa mamma!

addúsiri , vrb: addúxiri Definitzione bogare o nàrrere motivos, argumentos po calecuna arrexone Tradutziones Frantzesu invoquer Ingresu to adduce Ispagnolu aducir Italianu addurre Tedescu vorbringen.

addutrinàdu addotrinàu

addutuperiàre , vrb: adutuperiare Definitzione fàere a bregúngia a ccn. mescamente pigandhodhu a briga, batire a malu istadu, a malu puntu Sinònimos e contràrios abbilgonzare, abbituperare, futuperare, iscronniare | ctr. abantai, onorai Frases sa galera a s'innossente no lu bochit ma l'addutupériat ◊ su male a chie no buchiet adutupériat Tradutziones Frantzesu vitupérer, humilier Ingresu to vituperate, to humiliate Ispagnolu vituperar, humillar Italianu vituperare, umiliare Tedescu beschimpfen, demütigen.

addúxiri addúsiri

adecuàdu , pps, agt Definitzione de adecuare; chi andhat bene, chi est adatu, chi dhue deghet Sinònimos e contràrios getosu, giustu Tradutziones Frantzesu proportionné Ingresu adequate Ispagnolu adecuado Italianu adeguato Tedescu angemessen.

adecuàre , vrb Definitzione agiustare, addatare, cambiare una cosa o unu fàere a manera de arresurtare méngius, prus adatu, su chi serbit Sinònimos e contràrios adatai, agiustai Frases su de adecuare su sardu a sas netzessidades de oe in die diat dèvere èssere faina de iscritores e poetas capatzes (S.Seu)◊ at irboidau su dinari a pitu de sa mesa, l'at totu bene adecuau e contau Tradutziones Frantzesu proportionner Ingresu to adjust Ispagnolu adecuar Italianu adeguare Tedescu angleichen.

adelantài, adelantàre, adelentàre addelantài

adenàda , nf: aranada, arenà, arenada, arenara, arrenada Definitzione genia de mata (no tanti manna) e de frutuàriu, po su prus maduru, chi faet in mesu coment'e a silibbas tramesadas cun d-unu pigighedhu de cosa groga crara, totu a granighedhos unu pagu longhitos e cracos de colore orrúbiu cotu o craru: su corgiolu est marigosu che fele e de colore grogo; in calecunu logu dhu narant a una genia de pane, a tzichi, chi faent po is festas / genias de arenada: a pisu modhi, a pisu tostau, arbada, arbau, arga, durci Sinònimos e contràrios aniada, granada, melaeranu, melagranada*, tanada Maneras de nàrrere csn: fai s'àrburi de s'arenada = s'àrbure ritza; fai s'arrisu de s'arenada (arruta a terra e scuartarada)= frastimu, nau cun feli de chini si arrít de calincunu Frases sa mata de s’adenada frorit in bíngia de susu…◊ sa mata de s'arenara bogat froris de seda… mamma est arrennegara ca babbu est béciu mera! 2. su bestiri prus bellu chi teniat furiat cussu de villudu a colori de pisu de arenada 3. - Faimí su santu prexeri de ti sei ingunis, ca fais a arrí sa genti! - S'arrisu de s'arenada fatzant! Terminologia iscientìfica frt, Punica granatum Tradutziones Frantzesu grenadier, grenade Ingresu pomegranate Ispagnolu granado Italianu melograno, melagrana Tedescu Granatapfelbaum, Granatapfel.

adenàntis addaenànte