àta àssa 1
atabarradòre , nm Definizione chini atabarrat sa cosa Etimo srd.
atabarràre , vrb: atavarrare Definizione su si aposentare, su si fàere meres a prepoténtzia, pigare a s’aferra aferra, a fura fura Sinonimi e contrari abbrancai, acafai, acabarrare, aciapai, afarrancae Frasi fint donnos propietàrios de tancas atavarradas chin lezes fatas aposta pro issos.
atabàzu , nm: atamàzidu,
atamazu Definizione
avolotu e moida, sonos a meda
Sinonimi e contrari
atacazu,
carralzu,
chimentu,
mamudinu,
tifitanu
Frasi
sa bama est in atamazu, recuindhe ◊ s'atamazu de su bentu indrughet sos ozastros muilanne ◊ candho si pesaiat s'atamazu fint órulos, colpos, tichírrios e piantos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tapage
Inglese
uproar
Spagnolo
estrépito,
jaleo
Italiano
strèpito,
chiasso
Tedesco
Lärm.
atabbacài, atabbacàre , vrb: tabbacai* Definizione pònnere tebbacu in nares Frasi su babbu iat atabbacau e luegu iat incumentzau a isturrusciai ◊ candho atabbacàt issa ndhe cumbidàt a totus.
atabbellàre , vrb Definizione pònnere is tabbellas in su logu po sinnalare un'órdine (es. chi no si podet cassare) Frasi ant atabbelladu sa cussorza pro no bi colare neunu Etimo srd.
atàbbia afàbbia
atàbbida , nf, nm: atàpida,
atàpidu Definizione
atapamentu de calecuna cosa, atumbada; bàtida de su coro forte, lestra
Sinonimi e contrari
addóbbida,
atapada,
bàtima,
batimentu,
irdóbbita,
istrampada
Frasi
atàbbida de zannas, de balcones
2.
sero s'atàbbida de su coro tou ◊ s'ómini tenit un'ispédhiu mannu de lompi a dogna istella, a s'atàpidu eternu e a is bias de is celus (S.A.Spano)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
palpitation
Inglese
palpitation
Spagnolo
palpitación
Italiano
palpitazióne
Tedesco
Herzklopfen.
atacadítu , agt Definizione
chi si atacat, chi atacat cun facilidade
Sinonimi e contrari
apicigosu,
apitzigaditu,
apodhosu,
atacadore,
piculosu,
pigaditu,
pitziculatu
Frasi
una musca est abbarrada ingaitzada in su belu atacaditu de su ranzolu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gluant
Inglese
sticky
Spagnolo
pegajoso
Italiano
vischióso
Tedesco
klebrig.
atacadòlza, atacadólzu , nf, nm: atacadorza,
atocadolza,
atocadorza,
tacadoza Definizione
genia de pigione bellu, froriu, mannu, chi a bicadas istampat is truncos tuvudos e dhue faet su niu: in Sardigna nidat e faet abbitu in dónnia tempus; un’arratza (dryobates minor buturlini) est prus pitica
Sinonimi e contrari
bicalinna,
bicamata,
pertunghemuru,
pertungheustes,
picabica,
picuaméndula,
pítau,
pitigone,
pitulatrunca,
tocafuste,
tochedhadòrgia
Frasi
s'atacadorza pertunghet su chercu (G.Fiori)◊ s'intendhiat unu fracassu pariat chi bi aiat milli atocadorzas ◊ s'intendhet isbicadas de atacadorzas e muizos de tudones
Terminologia scientifica
pzn, dryobates major harterti
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pic
Inglese
woodpecker
Spagnolo
picamaderos
Italiano
pìcchio
Tedesco
Specht.
atacadòre , agt: atacadori Definizione chi atacat, chi serbit po atacare, po aciúnghere duas cosas Etimo srd.
atacadórgiu , nm: atacadorju Definizione
tretu inue una cosa atacat a un'àtera
Sinonimi e contrari
atacadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
attache
Inglese
junction
Spagnolo
enganche,
acometida
Italiano
attacco
Tedesco
Verbindungsstelle.
atacadòri atacadòre
atacadòri 1 , nm Sinonimi e contrari cuscusoni Terminologia scientifica rba, Xanthium spinosum Etimo srd.
atacadórju atacadórgiu
atacadòrza atacadòlza
atacadúra , nf Definizione su atacare; su tretu inue una cosa si atacat o est atacada a un'àtera Sinonimi e contrari aciuntura, annodricadorju, atacadórgiu 2. s'atacadura de is cambas ◊ dh'iat atacau is peis aici bèni chi no si bidiat mancu sinna de atacadura Etimo srd.
atacài , vrb: atacare,
atzacare Definizione
pònnere duas cosas impare a manera de pàrrere totuna, de andhare o abbarrare impare s'una cun s'àtera (e fintzes abbarrare, istare che apicigau, nau de ccn.); giare a pitzu, betare manu a ccn. o a una cosa; cumenciare o pigare a fàere una faina
Sinonimi e contrari
acollegai,
afisciai,
afraighinare,
apicigai,
apodhai,
arbiare
/
acometare,
assaltizare,
atracae,
colpire
/
apilicare
/
comentzari,
temperare
| ctr.
ispitzigare
/
sessare
Modi di dire
csn:
atacai certus, pletu = atacare a brigare, andhare in lite; atacàresi (nadu de ccn.) = imbucai a chistionai sentza de si ndi pòdiri iscabbulli
Frasi
cussa colla atacat fintzas bidru ◊ si atacat bene no ispítzigat prus ◊ sa edra si ch'est atacada a su muru ◊ su fillu si fut atacau in domu fintzas e chi no fut arribbau su para (F.Marcialis)◊ como mi ataco innoje: cummente passat mi nce tzaco apitzu e mi dha papo!
2.
sos atacaos abbarrant chimbe e ses dies chin su tússiu ◊ a cussa fémina dh'enta atacara e furara ndi dh'enta s'oraria ◊ custas dies so atacadu a bula
3.
e atacat a pròere, a frocare, a brigare, a cantare!… no sessaiat prus ◊ apustis de sa cursa de sos molentes atzacaiaus sos ballos ◊ atachiant a cúmeros, cussos molentes!…◊ candho si atacat a chistionare cussu no faghet prus a si l'ispitzigare!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
accrocher,
coller,
commencer,
attaquer
Inglese
to assail
Spagnolo
pegar,
atacar
Italiano
attaccare,
investire
Tedesco
befestigen,
überschütten.
atacài 1 , vrb rfl: atacare 1,
atacari Definizione
pònnere a manera de no si bíere, istare apartaos / giogai a ataca ataca = a cuare, a su cua cua; annare a s'ataca ataca = a s’atrega atrega, cua cua
Sinonimi e contrari
abbuare,
aclisare,
acuae,
apatai,
atrabentare,
atrapare,
atupare,
cuerrai,
frànghere,
impertusare,
intanae,
intupai,
intuvedhare,
intuzare,
istichire,
istugiai,
tudai
Frasi
bi at tantos logos de atacare ◊ dhui fut unu iscusórgiu atacau in d-unu cungiau: un'ómini dh'agatat e dh'atacat un'atra borta ◊ su caboni at biu unu margiani atacau, prontu po dh'aciapai ◊ po no dhus biri si funt atacaus apalas de una mata
Traduzioni
Francese
se cacher
Inglese
to hide (oneself)
Spagnolo
esconderse
Italiano
nascóndersi
Tedesco
sich verstecken.